Đất nông nghiệp sau khi được "phù phép" đã được tách thửa và sang nhượng. Không những để các cá nhân trục lợi từ việc này, việc phân lô, bán nền đã phá vỡ quy hoạch chung của địa phương. Thế nhưng, dư luận đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm và có hay không nhóm lợi ích trong hàng loạt sai phạm này. Chuyện xảy ra ở Gia Lai.

Khu vực tại P. Yên Đỗ bị 1 cá nhân san lấp, đổ đất lấp mương thoát nước, xây kè, làm đường trái phép suốt 9 tháng trời nhưng không bị xử lý.

"Phù phép" đất

UBND tỉnh Gia Lai vừa có kết luận thanh tra việc san lấp, phân lô, tách thửa, bán nền, xây dựng công trình, nhà ở không đúng quy định của pháp luật trên địa bàn TP Pleiku và tại khu vực rừng trồng thông xã Ia Dêr (H. Ia Grai, Gia Lai). Theo đó, kết luận chỉ rõ: qua thanh tra từ năm 2011 đến nay trên địa bàn TP Pleiku đã có 21 vị trí (tại 10 xã, phường) có tình trạng san lấp mặt bằng, phân lô, bán nền với diện tích hơn 332.000m2, trong đó phân lô, tách thửa là hơn 321.000m2 và san lấp mặt bằng là gần 11.500m2. Trong đó, một số cá nhân tại TP Pleiku và Đắc Lắc thu gom mua đất nông nghiệp của người dân sau đó san lấp mặt bằng, tách thửa, phân lô, bán nền dẫn đến tình trạng xây dựng trái phép, hình thành các khu dân cư không theo quy hoạch.

Đáng lo ngại là tình trạng tách thửa, phân lô, bán nền diễn ra trên địa bàn TP Pleiku kéo dài trong nhiều năm và khá sôi động, bất chấp các quy định pháp luật với sự "giúp sức" của cơ quan chức năng. Theo đó, từ năm 2007 đến nay UBND tỉnh Gia Lai chưa có quy định diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất nông nghiệp. Thế nhưng từ năm 2011 đến nay, trên địa bàn TP Pleiku đã được chính quyền, cơ quan chức năng địa phương "qua mặt" UBND tỉnh để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Cụ thể, văn phòng đăng ký đất đai (ĐKĐĐ) TP Pleiku, văng phòng ĐKĐĐ tỉnh đã đo vẽ địa chính, thẩm định và Sở TN&MT tỉnh Gia Lai đã cấp GCNQSDĐ cho tách thửa tại 18 vị trí với tổng diện tích hơn 321.000m2 tách thành 1.523 thửa trên địa bàn 4 phường của UBND TP Pleiku. Thanh tra cũng xác định, tại 18 vị trí trên các cá nhân đã thu gom đất nông nghiệp của người dân sau đó lập thủ tục hợp thửa, tách thửa để phân lô, bán nền. Riêng tại địa bàn xã Ia Dêr (H. Ia Grai, Gia Lai) giáp ranh với TP Pleiku cũng diễn ra sôi động tình trạng tách thửa đất nông nghiệp để chuyển nhượng.

Qua kiểm tra, hiện tại các vị trí tách thửa, phân lô một số hộ dân khi nhận chuyển nhượng đã tự ý mở đường bê-tông xi-măng, xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp, xây dựng nhà không có giấy phép xây dựng nhưng không được UBND các phường, xã xử lý theo quy định.

Sau khi được tách thửa, phân lô, các cá nhân đã treo bảng bán nền tại khu vực P. Hoa Lư.

Chỉ mặt đơn vị, cán bộ sai phạm

Theo kết luận, việc để các cá nhân tự ý san lấp mặt bằng, phá vỡ cảnh quan, đặc biệt tại khu vực P. Yên Đỗ với diện tích lớn kéo dài trong thời gian dài nhưng không chỉ đạo, xử lý. Trách nhiệm chính thuộc về Chủ tịch UBND P. Yên Đỗ, Phòng TN&MT, Phòng Quản lý đô thị TP Pleiku, Đội quy tắc đô thị và ông Nguyễn Kim Đại- Phó Chủ tịch UBND TP Pleiku.

Đối với các trường hợp tách thửa, phân lô, bán nền, kết luận chỉ rõ: hành vi của cán bộ, công chức, viên chức văn phòng ĐKĐĐ tỉnh, văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku và lãnh đạo Sở TN&MT là không đúng với nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Trách nhiệm chính thuộc về giám đốc, phó giám đốc của 2 văn phòng ĐKĐĐ và lãnh đạo Sở TN&MT. Đồng thời, qua thanh tra thì toàn bộ trường hợp tác thửa đều do văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku đo đạc địa chính để chia tách, từ đó chủ sử dụng đất đã cầm tờ trích lục bản đồ chia tách thửa để rao bán nền, tiếp tay tạo điều kiện cho các cá nhân trên trục lợi. Trách nhiệm chính thuộc về bà Nguyễn Thị Hậu- nguyên Giám đốc, ông Trương Đức Vinh- Giám đốc và ông Chu Đức Thành- Phó giám đốc và ông Nguyễn Thành Tiên.

Bên cạnh đó, đối với các trường hợp tách thửa đất nông nghiệp theo đường tự mở được phòng TN&MT TP Pleiku chỉnh lý cho phép mở đường để chủ sử dụng đất phân lô, bán nền. Đây là việc làm trái thẩm quyền trong việc giảm diện tích đất và cho phép mở đường tạo điều kiện cho cá nhân hưởng lợi trong việc phân lô, bán nền. Nguy hại hơn, việc này đã phá vỡ quy hoạch chung xây dựng thành phố. Trách nhiệm chính thuộc về phòng TN&MT TP Pleiku, cụ thể là ông Ngô Xuân Hiền- Phó trưởng phòng TN&MT.

Cũng liên quan đến ông Nguyễn Kim Đại- Phó Chủ tịch UBND TP Pleiku, kết luận chỉ rõ: ông Đại đã ký 13 Quyết định cho phép mở đường trên đất nông nghiệp với tổng cộng gần 2.100m đường giao thông không đúng quy định, quy hoạch. Từ các quyết định trên của ông Đại đã tiếp tay cho các chủ đất tách thửa, phân lô, bán nền để hưởng lợi, phá vỡ quy hoạch xây dựng chung của TP Pleiku. Ngoài ông Đại phải chịu trách nhiệm về vấn đề này còn có ông Nguyễn Bá Trường- Trưởng phòng TN&MT TP Pleiku.

Nhiều vấn đề bất thường

Qua kết luận của UBND tỉnh Gia Lai, có thể thấy bộc lộ những bất thường trước hàng loạt sai phạm trong lĩnh vực đất đai trên. Không chỉ về trách nhiệm, năng lực của cán bộ, lãnh đạo còn bị bỏ ngỏ mà dư luận đặt ra nhiều câu hỏi về có hay không lợi ích khi tiếp tay cho các cá nhân trục lợi từ các khu vực tách thửa, phân lô, bán nền. Như sự "sốt sắng" bất thường thể hiện trong kết luận đối với trường hợp ông Nguyễn Cao Trí nhận chuyển nhượng hơn 6.600m2 đất nông nghiệp tại khu vực xã Trà Đa (TP Pleiku) được Sở TN&MT cấp đổi GCNQSDĐ vào ngày 23-3-2018. Cũng trong ngày này, ông Trí nhanh chóng được văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku đo vẽ, lập trích lục bản đồ địa chính chia thửa đất thành 41 thửa trung bình diện tích mỗi thửa là 140m2. Và chỉ 1 ngày sau, văn phòng công chứng Dương Thùy Trang tại H. Ia Grai đã công chứng 34 hợp đồng giữa ông Trí chuyển nhượng cho 34 cá nhân theo trích lục và văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku đo vẽ. Tiếp 3 ngày sau (trừ cả thứ bảy, chủ nhật thì chỉ tính 1 ngày), ngày 27-3-2018, văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku đã vẽ trích lục bản đồ địa chính 36 thửa mang tên 36 cá nhân. Đến ngày 2-4-2018, văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku đã điều chỉnh trang tư giấy chứng nhận cho ông Trí chuyển nhượng 36 thửa đất trên.

Điều khó hiểu hơn là tại Sở TN&MT, đơn vị liên quan trực tiếp đến lĩnh vực đất đai lại tham mưu cho UBND tỉnh Gia Lai "làm" trái quy định. Cụ thể, khi các sở, ngành, UBND TP Pleiku, văn phòng ĐKĐĐ tỉnh họp và thống nhất đề nghị UBND tỉnh tạm dừng việc tách thửa chờ UBND tỉnh ban hành quy định về diện tích tối thiểu được tách thửa theo quy định tại Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 6-1-2017 của Chính phủ. Ngày 9-2-2018, UBND tỉnh Gia Lai có văn bản thống nhất chỉ đạo dừng việc tách thửa đất nông nghiệp. Thay vì Sở TN&MT sớm tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quy định về diện tích thu hồi tối thiểu được tách thì ngày 27-2-2018, Sở này lại tham mưu cho UBND tỉnh Gia Lai công văn số 517 đề nghị UBND tỉnh tiếp tục cho tách thửa với lý do: "việc tạm dừng tách thửa là vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất". Chính vì sự tham mưu trái quy định đó, UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản  tiếp tục cho thực hiện tách thửa và sau đó, hàng loạt trường hợp được văn phòng ĐKĐĐ TP Pleiku cho tách thửa đối với 6 cá nhân với số thửa được tách là 216 trường hợp.

MINH TÂN