(Cadn.com.vn) - Khát vọng đổi mới, kiến tạo và phát triển là điểm nhấn nổi bật và là định hướng số 1 được lặp lại nhiều lần trong các bài phát biểu tham luận tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ 2017 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư diễn ra sáng 11-1. Đây là hội nghị tổng kết được tiến hành hết sức cởi mở, đổi mới và thẳng thắn. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã tới dự và lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia của cơ quan hoạch định, quản lý kinh tế chiến lược này. Trong phát biểu chỉ đạo công tác của ngành, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư không phải là “bộ chia tiền” mà là nơi làm thể chế, chính sách để phát triển, là kiến trúc sư của nền kinh tế. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Khát vọng đổi mới

Trong điều kiện chồng chất khó khăn đến từ bên ngoài và trong nước, những thắng lợi ấn tượng nhất của ngành kế hoạch và đầu tư năm 2016 được thể hiện qua các chỉ số hết sức tích cực của nền kinh tế. Năm 2016, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đi đầu trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh mà nổi bật nhất là xây dựng, trình Chính phủ ban hành các Nghị quyết 19, Nghị quyết 35 mà sau gần 1 năm triển khai trong cả nước, chỉ số thuận lợi kinh doanh của Việt Nam tăng 9 bậc, xếp thứ 82/190 nền kinh tế theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới. 

Đáng chú ý, Bộ đã và đang tiếp tục tìm kiếm, khai thác tiềm năng “động” của nền kinh tế trong bối cảnh tiềm năng “tĩnh” cho phát triển đã dần “tới hạn” với việc khởi soạn một số mô hình phát triển kinh tế-xã hội lần đầu tiên để trình cơ quan có thẩm quyền như các Đề án xây dựng đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc. 

Nói về khát vọng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại hội nghị, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương cho rằng, Bộ phải thực sự là cơ quan bảo vệ quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp; không ngừng rà soát, nghiên cứu, đề xuất phá bỏ những rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh. “Mỗi đơn vị của Bộ phải là đối tác tin cậy để người dân phản ánh rào cản mà họ đang gặp phải”, TS.Nguyễn Đình Cung hy vọng. 

Đánh giá cao tinh thần của hội nghị, nhất là khát vọng đổi mới, Thủ tướng nêu rõ, những thành tựu đạt được của cả nước năm 2016 có sự đóng góp trực tiếp của ngành Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là tổng tham mưu trưởng của Chính phủ về phát triển kinh tế- xã hội. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Thủ tướng cũng chỉ ra một số hạn chế của Bộ và đề nghị có những biện pháp khắc phục hiệu quả trong thời gian tới. Theo Thủ tướng, mặc dù đã bước sang năm thứ 2 thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII nhưng chiến lược phát triển chưa rõ ràng. Các chương trình tái cơ cấu chưa đạt mục tiêu đề ra. Ngoài ra, ba nút thắt tăng trưởng, ngoại trừ cơ sở hạ tầng có một số cải thiện, còn thể chế và chất lượng nguồn nhân lực vẫn chưa có tiến triển đáng kể; năng suất lao động giảm sút, là lý do chính khiến cho tốc độ tăng trưởng kinh tế suy giảm từ mức trên dưới 8% chỉ còn trên dưới 6% hiện nay. 

Thủ tướng thẳng thắn: "Tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của một bộ phận cán bộ chưa gần dân, sát dân; còn có tư duy cũ trong làm chính sách, vẫn còn tình trạng hách dịch, cửa quyền, quan liêu. Đặc biệt chính sách ban hành chưa thực sự huy động được nguồn lực xã hội tốt. Chúng ta chưa có chính sách mới để huy động nguồn lực, tôi không dám nói là yêu cầu Ngân hàng Nhà nước phải huy động tiền, vàng trong dân, đấy là một số người hiểu lầm, phải làm sao giữ được giá trị đồng Việt Nam để người dân an tâm đầu tư, làm ăn và tin tưởng chứ không phải đưa tiền vào ngân hàng để huy động. Huy động nguồn lực xã hội không phải là huy động tiền, vàng và đô la trong nhân dân". 

Không thể đổi tên nhưng phải đổi cách làm

Đề cập đến nhiệm vụ của ngành kế hoạch và đầu tư, Thủ tướng nhấn mạnh, là cơ quan soạn thảo Nghị quyết 01 để trình Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ thảo luận, ban hành nên Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải đi đầu trong việc thực hiện Nghị quyết này. “Bộ không đổi tên nhưng phải đổi cách làm, đổi mới tư duy, vì Bộ Kế hoạch và Đầu tư là kiến trúc sư trưởng của đất nước”. Thủ tướng yêu cầu Bộ cần rà soát để có bộ máy tinh gọn, hiệu quả. Ngành Kế hoạch và Đầu tư phải tiên phong trong tái cơ cấu từ bên trong, từ ngành kế hoạch và đầu tư cả nước vì đây chính là cơ quan được giao soạn thảo đề án tái cơ cấu nền kinh tế. 

Về cách làm kế hoạch, Thủ tướng lưu ý, nền kinh tế hiện nay chuyển đổi cơ chế thị trường, nhà làm quy hoạch phải tư duy trước một bước chứ không phải chỉ thay đổi theo. Việc lập kế hoạch phải dựa trên quy luật của nền kinh tế thị trường vì thị trường đã là một nhà lập kế hoạch rất tài ba. 

“Chức năng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là lập kế hoạch cho Nhà nước chứ không phải lập kế hoạch thay cho thị trường. Việc lập kế hoạch, quy hoạch phải trên tinh thần kiến tạo chứ không phải để tiện quản lý, kiểm soát, tạo cơ hội cho hiện tượng xin-cho”, Thủ tướng chỉ đạo. 

Không lập quy hoạch kiểu “khép kín”

Thủ tướng cho rằng, việc lập quy hoạch không thể chỉ khép kín trong nội bộ Bộ Kế hoạch và Đầu tư mà thay vào đó phải có sự tham gia góp ý, phản biện của giới chuyên gia, doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài để mở rộng dân chủ.

Theo Thủ tướng hiện nay tổng vốn đầu tư Nhà nước chiếm hơn 37,6%, tức hơn 1/3 tổng vốn đầu tư toàn xã hội, chính vì vậy, một sự phân bổ sai, kém hiệu quả sẽ gây lãng phí nguồn lực rất lớn, thậm chí nhiều khi là tai họa cho nền kinh tế mà phải rất nhiều năm mới khắc phục được. Từ đó, Thủ tướng yêu cầu: Là cơ quan tham mưu lập kế hoạch phân bổ vốn đầu tư cho Chính phủ, vì vậy Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần ý thức được trách nhiệm và vinh dự trong vấn đề này. Các nhà lập kế hoạch có vai trò quan trọng trong việc sử dụng từng đồng tiền, hạt gạo của dân. 

Thủ tướng phân tích, mặc dù đã tăng cường phân cấp đầu tư mạnh cho địa phương nhưng tình trạng 63 nền kinh tế vẫn đang diễn ra. Vì vậy, cần có biện pháp xử lý, đó chính là tư duy chiến lược. 

Cho rằng, một kiến trúc sư giỏi tức là dù trong điều kiện nguồn lực eo hẹp nhất vẫn có thể đưa ra một thiết kế tốt nhất. Việt Nam đang ở trong tình trạng này, vì vậy cách tính toán nào để có hiệu quả nhất là câu hỏi đặt ra cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, một bài toán lớn của Bộ với tư cách là kiến trúc sư trưởng. 

Thủ tướng cũng mong muốn Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải đi tiên phong trong kiến tạo phát triển với tư cách là thành viên chủ chốt của Chính phủ Việt Nam. Cũng tại Hội nghị, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trân trọng trao Huân chương Độc lập hạng Nhì tặng nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh.

Quang Vũ