Tiếng rao đêm

Thứ bảy, 22/11/2014 08:35

(Cadn.com.vn) - Những đợt gió đông từ phía cửa Hàn giang hắt vào, mưa giăng giăng nặng hạt làm cho hàng cây hai bên đường càng lao xao, nghiêng ngả. Cái lạnh se sắt đầu mùa kèm theo mưa lớn đã làm cho phố phường tuy đêm chưa sâu nhưng đã thưa thớt người xe qua lại. Định đóng cửa, tắt điện đi ngủ thì phía xa xa ở đầu con kiệt có tiếng rao vọng tới khô khốc: "Bắp đây, bánh chưng đây, chả đây!". Rồi tiếng động cơ xe máy bành bạch to dần, tiếng rao càng rõ hơn, tôi đẩy cánh cổng bước ra ngoài mua hai trái bắp luộc để lót dạ.

-Anh có nước nóng cho tôi xin một ly. Từ chiều đến giờ không có một giọt, khát quá.

Tôi vui vẻ khoác tay mời người bán bắp đêm vào nhà. Người đàn ông trạc chừng ngoại ngũ tuần, khuôn mặt đen sạm in hằn nỗi nhọc nhằn, khắc khổ vội vã cởi chiếc áo mưa sũng nước rồi rụt rè bước vào bên trong. Sau mấy câu hỏi của tôi, người đàn ông vừa nhấm nháp ly trà nghi ngút khói, vừa tự giới thiệu tên mình là Đại ở xã Điện Phương, H. Điện Bàn (Quảng Nam), bán "hàng di động" này hơn 4 năm nay. Ông bảo: "Tranh thủ lúc rảnh bươn chải kiếm tiền phụ thêm cho hai đứa con còn ăn học. Trung bình, mỗi đêm chạy cạn cả xăng mới kiếm được chừng 150 đến 200 ngàn đồng. Có hôm ít người mua, phải chạy lòng vòng đến tận khuya lơ khuya lắc nhưng cuối cùng vẫn bị lỗ". Dứt lời, ông hớp ngụm trà còn dang dở rồi bước ra ngoài. Chiếc xe trườn lên phía trước, tiến sâu vào con hẻm mất hút trong màn đêm lạnh giá nhưng tiếng rao vẫn còn vọng lại với âm điệu nhỏ dần: "Bắp đây, bánh chưng đây, chả đây!".

Ngẫm nghĩ, thấy tiếng rao đêm bây giờ cũng hiện đại theo thời cuộc chứ không còn như xưa nữa. Còn nhớ, Đà Nẵng vào những thập niên 70-80, cơ sở hạ tầng còn hoang sơ, cũ kỹ và những tiếng rao đêm ngày ấy cứ văng vẳng đến tận bây giờ: "Ai vịt lộn đ...â...y...!". Ngày đó, ẩm thực Đà thành không đa dạng, phong phú như bây giờ. Những món hàng đêm bán dạo chủ yếu là trứng vịt lộn. Hình ảnh của những người phụ nữ, cụ bà liêu xiêu, lầm lũi trong đêm vắng cô quạnh, mênh mông với rổ trứng vịt lộn trải những bước chân đều đều trên từng góc phố, kiệt hẻm sâu hun hút để kiếm kế mưu sinh đã làm nao lòng bao người. Tiếng rao ướt át, rười rượi nỗi buồn dội vào màn đêm theo làn gió tan trong không gian tĩnh mịch của người bán trứng vịt lộn quen thuộc nhưng nó vẫn còn lan tỏa, phảng phất bao nỗi niềm, xúc cảm của không ít người.

Bởi, ẩn sau của những tiếng rao ấy là sự bao bọc về cuộc đời lam lũ, chịu thương, chịu khó của những người chị, người mẹ để chống đỡ với số phận nghèo khó, tìm cái ăn, cái mặc nhỏ nhoi bằng sức lao động chân chính của mình cho đàn con thơ dại. Những bóng dáng mảnh khảnh, âm thầm trong đêm vắng lặng cùng với tiếng rao não nuột chất chứa sự khát khao về mầm sống, về tương lai ở ngày mai khi hiện tại còn bề bộn với đầy rẫy thiếu thốn, chật vật. Những tiếng rao ấy, những âm giọng ấy tuy đơn sơ, mộc mạc, chân chất sự vô tư, trong sáng chính là nét đẹp văn hóa truyền thống, làm thổn thức, lay động trái tim không ít người nơi phố phường phồn hoa đông đúc.

Điểm bán trứng vịt lộn nép mình nơi góc phố.

Ngày nay tiếng rao đêm: "Vịt lộn đ...â...y" ở Đà Nẵng hình như đã lùi về quá khứ. Các chị, các mẹ đều chọn một vị trí thích hợp nào đó trên vỉa hè đường phố, kê vài chiếc bàn nhựa thô sơ, chong cây đèn dầu nho nhỏ, rất đặc trưng cho... kiểu bán vịt lộn chứ họ không cắp bên hông rổ trứng lê bước khắp đầu phố, cuối chợ để bán như hồi trước nữa. Những tiếng rao đêm bây giờ cũng có nhiều hơn, song cách rao lại khác hẳn: "Bánh bao đây!", "Bắp đây, bánh chưng đây!", "Chả đây, bánh chưng đây!"... Cũng là những tiếng rao quen thuộc, song nghe sao nó khô cứng đến lạ lùng.

Hầu hết người bán hàng rong đêm hiện nay chủ yếu là đàn ông chứ không phải phụ nữ như trước. Họ sắm một chiếc xe máy, đóng cái thùng đựng hàng hoặc thồ phía sau hai chiếc giỏ, dùng máy nghe nhạc hoặc chiếc điện thoại, thẻ nhớ thu sẵn âm thanh tiếng rao của từng loại ẩm thực và chiếc loa, coi như đủ comle của bộ đồ nghề. Cách rao này tuy nhằm giảm bớt sức lao động và calo, vì thế nên tiếng rao đêm của mười người cũng y chang như chục, âm giọng của tiếng rao lại ồn ào, chát chúa, phá vỡ những khoảng lặng riêng tư của mỗi người chứ không còn trong trẻo, mượt mà như ngày xưa. Đặc biệt tiếng cuối của lời rao cũng cụt ngủn, khô khan chứ không kéo dài rất... thân phận, não nùng, tê tái như các chị, các mẹ trước đây.

Đà Nẵng về khuya lặng lẽ thu mình trong không gian yên bình, chỉ có tiếng ì ầm của những con sóng biển hòa với nhịp thở xào xạc của gió. Vào những khuya tĩnh lặng như thế chắc có lẽ ai đã từng quen tai với những tiếng rao trước kia cũng thèm được nghe lại một tiếng rao đêm đích thực của các chị, các mẹ ngày xưa!

Thái Mỹ