Một nguồn tin chính thức liên quan các cuộc đàm phán ngày 20-11 cho biết, sau khi thương lượng với các tướng lĩnh quân đội, Tổng thống Zimbabwe Robert Mugabe đồng ý với các điều khoản của việc từ chức đang được soạn thảo.

Người dân Zimbabwe theo dõi bài phát biểu của ông Mugabe.    Ảnh: Reuters

Các tướng lĩnh quân đội nhất trí yêu cầu của ông Mugabe, trong đó có việc miễn toàn bộ trách nhiệm cho ông và vợ, bà Grace Mugabe, cũng như việc ông Mugabe sẽ được giữ lại toàn bộ tài sản cá nhân. Đổi lại, ông Mugabe sẽ lên truyền hình tuyên bố các hành động của quân đội là hợp hiến và ông chấp nhận các hành động đó. Nếu việc từ chức diễn ra, đơn từ chức sẽ được gửi cho Chủ tịch Quốc hội.

Sau khi ông Mugabe từ chức, đảng Zanu-PF cầm quyền có thể sẽ lựa chọn ông Emmerson Mnangagwa, phó tổng thống bị sa thải gần đây đã trở lại từ nơi lưu vong ở Nam Phi sau cuộc chính biến 7 ngày trước, lên làm lãnh đạo. Động thái này mở đường cho vị trí tổng thống của ông Mnangagwa trong cuộc bầu cử năm sau.

Nhiều người cho rằng, đây là quyết định sáng suốt của ông Mugabe bởi sau khi bị bãi nhiệm chức lãnh đạo đảng cầm quyền Zanu-PF, đảng cho biết sẽ tiến hành các thủ tục phế truất ông Mugabe theo Điều khoản 97 của Hiến pháp Zimbabwe nếu ông tiếp tục cố vị. Zanu-PF chiếm 2/3 ghế Quốc hội do đó, kế hoạch này rất có khả năng được thông qua.

Đây được xem là quyết định bất ngờ của Tổng thống Mugabe. Bởi chỉ trước đó vài giờ, trong bài phát biểu trước toàn dân hôm 19-11, ông vẫn kiên quyết không tuyên bố từ chức. Bài phát biểu được đưa ra sau khi đảng cầm quyền Zanu-PF đã cách chức Chủ tịch đảng của ông Mugabe và cho thời hạn chót đến trưa 20-11 để ông từ bỏ chức vụ Tổng thống hoặc sẽ phải đối mặt với tiến trình luận tội và phế truất.

Trong bối cảnh nhiều người tin rằng, Tổng thống Mugabe sẽ từ chức để kết thúc “êm thấm” 37 năm cầm quyền của mình, trong bài phát biểu trên kênh truyền hình nhà nước, ông Mugabe chỉ thừa nhận những chỉ trích nhằm vào vợ chồng ông từ phía đảng cầm quyền, quân đội và người dân nước này mà không hề đề cập tới việc từ chức, thậm chí còn cam kết sẽ chủ trì Đại hội Đảng cầm quyền Zanu-PF, dự kiến sẽ diễn vào tháng tới. Ông Mugabe nói: “Đại hội sẽ diễn ra trong vài tuần tới. Tôi sẽ chủ trì các hoạt động Đại hội này – một Đại hội sẽ không bị can thiệp bởi bất kỳ hành vi toan tính nào nhằm làm suy yếu nó hay cho ra các kết quả thỏa hiệp trong mắt công chúng”.

Bài phát biểu được cho là gây “sốc” cho dư luận ở Zimbabwe. Đại diện đảng cầm quyền Zanu-PF, ông Lovemore Matuke cho biết: “Bài phát biểu khiến chúng tôi bất ngờ. Chúng tôi đã nghĩ rằng việc ông ấy từ chức nhằm tránh bị luận tội một cách đáng hổ thẹn. Quân đội có hướng đi của riêng mình, và các chính khách cũng có hướng đi riêng, nhưng mục tiêu cuối cùng là đảm bảo ông ấy phải ra đi”. Tina Madzimure, cư dân Harare, đã gọi bài phát biểu này là “một sự bối rối thực sự, ông ta đã đánh lừa các tướng lĩnh”. “Người đàn ông này quyết đi đến ngôi mộ vùng với Zimbabwe trong tay”, cô nói.

Cuối cùng, vấn đề từ chức này đã được giải quyết. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, nền chính trị ở Zimbabwe vẫn chưa thể êm dịu khi nước này còn đối mặt với quá nhiều thách thức ngay trước mắt.

AN BÌNH