Kiểm tra thực tế tại hiện trường về công tác giải phóng mặt bằng phục vụ việc khởi công trùng tu, tôn tạo Thành Điện Hải sáng 6-3 theo chỉ đạo của Thành ủy, ông Đặng Việt Dũng- Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy- đề nghị, Sở VH-TT TP cùng Bảo Tàng TP dồn hết tâm sức, trí tuệ trong việc trùng tu, tôn tạo Thành Điện Hải.

Theo báo cáo của Sở VH-TT TP,  tính đến thời điểm này còn 7 hộ nằm trong khu vực di dời giải tỏa chưa ký vào biên bản. Trong đó, có 2 hộ đã đập nhà, 5 hộ đang tiếp tục vận động. Liên quan đến hồ sơ, thiết kế trùng tu, tôn tạo Thành Điện Hải giai đoạn 1, ông Huỳnh Đình Quốc Thiện- Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng- cho biết, về cơ bản đã hoàn thiện xong. Đối với giai đoạn 2, do tư liệu gốc về hình ảnh liên quan đến di tích Thành Điện Hải không còn nên Sở VH-TT TP đề xuất UBND TP cho thành lập đoàn công tác sang Pháp và Tây Ban Nha tìm hiểu, thu thập tư liệu gốc nhằm phục vụ công tác nghiên cứu, phục dựng các hạng mục liên quan đến Thành Điện Hải.

Thông qua Hội Sinh viên Việt Nam tại Pháp, Bảo tàng Đà Nẵng vừa nhận được 5 tài liệu có giá trị. Cũng theo ông Huỳnh Đình Quốc Thiện, được biết sau khi Pháp chiếm Thành Điện Hải lần đầu tiên đã lấy 2 khẩu súng lệnh trong Thành đem về tặng cho Hoàng gia Pháp. Nghe nói, 2 khẩu súng này hiện đang được trưng bày tại Cung điện Hoàng gia Pháp. Ngoài ra, có thông tin, tại Bảo tàng quân đội Pháp ở Paris có trưng bày quân phục của Tướng chỉ huy Thành Điện Hải và lính của Triều Nguyễn. Bảo tàng Đà Nẵng đang nhờ SV Việt Nam tại Pháp tiếp cận các nguồn tin này. Được biết, hầu hết tư liệu liên quan đến Thành Điện Hải hiện nay đều dựa vào tài liệu của Triều Nguyễn. Trên cơ sở các tư liệu thành văn, tư liệu khai thác được từ nguồn lưu trữ ở Việt Nam và Pháp, Bảo tàng có hướng đề xuất với Sở VH-TT TP mời đơn vị tư vấn để phục dựng giai đoạn 2 bằng công nghệ 3D, mở hội thảo để lấy ý kiến các chuyên gia trên quan điểm vừa phục hồi nguyên gốc và phục hồi mang tính thích nghi. Sắp tới, Ban Tuyên giáo sẽ tổ chức hội thảo quốc tế, có mời chuyên gia nước ngoài đến từ Australia và Pháp nhân kỷ niệm 160 năm Đà Nẵng kháng Pháp (1858-2018). Nhân dịp này sẽ xin ý kiến của các chuyên gia trực tiếp nghiên cứu về giai đoạn lịch sử liên quan trận đánh Mậu Ngọ 1858-1860 để tư vấn cho hồ sơ của giai đoạn 2.

Liên quan đến việc di dời Bảo tàng Đà Nẵng, Sở VH-TT và bảo tàng cho biết, đã phối hợp với Trường ĐH Xây dựng Hà Nội khảo sát thực tế địa điểm 42-Bạch Đằng để lên phương án thiết kế cải tạo, di chuyển, đang đợi Sở Xây dựng có ý kiến để báo cáo TP. Khi được chuyển về địa điểm mới, nội dung trưng bày sẽ được thay đổi, trong đó, nhấn mạnh văn hóa đô thị cũng như lịch sử hành chính công gắn với tòa nhà 42- Bạch Đằng. Định hướng tương lai đây sẽ là Bảo tàng Vùng. Do bề dày lịch sử của tòa nhà 42-Bạch Đằng nên trong quá trình cải tạo, toàn bộ kiến trúc bên ngoài nơi đây sẽ được giữ nguyên, hạn chế tối đa việc cải tạo bên trong đồng thời vẫn đảm bảo được kết cấu an toàn nhất, cải tạo nhà ngang...

Ông Lưu Anh Rô- Phó Chủ tịch Thường trực, kiêm Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử TP Đà Nẵng, Trưởng phòng Lịch sử Đảng Ban Tuyên giáo Thành ủy- cho rằng, nên đi công tác tại Pháp để thu thập tư liệu. Hình ảnh, sơ đồ liên quan đến di tích thành Điện Hải ở Pháp đang lưu lại 2 địa điểm: Trung tâm lưu trữ quốc gia Hải ngoại Pháp và Kho Tư liệu của Bộ Quốc Phòng Pháp (thời thuộc địa). Cũng theo ông Lưu Anh Rô, nguyên ban đầu Thành Điện Hải có 3 cửa, cuối thế kỷ 19 người Pháp đã phá 1 cổng thành...Trong quá trình nghiên cứu, một số chuyên gia cho rằng còn một cửa ở phía tây. Tuy nhiên, theo ông Lưu Anh Rô, về mặt nguyên tắc khi xây dựng thành cổ và đặc biệt thành để trấn giữ vùng biển không bao giờ xây dựng cửa ở phía tây mà phải là ở phía bắc để nhìn ra biển, giám sát cửa biển. Vì thế, ông Lưu Anh Rô đóng góp ý kiến, nếu phục hồi nguyên trạng 3 cửa phải hết sức lưu ý vấn đề này, khảo sát kỹ thực địa. Nếu không thì cứ giữ theo hiện trạng 2 cổng thành hiện còn...

Trên cơ sở lắng nghe báo cáo của Sở VH-TT, Bảo tàng Đà Nẵng cũng như ý kiến đóng góp của ông Lưu Anh Rô, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Đặng Việt Dũng đề nghị Sở VHTT chuẩn bị đề cương công tác sang Pháp để khảo sát, thu thập tài liệu liên quan đến Thành Điện Hải. Sau chuyến đi này có báo cáo toàn diện, trên cơ sở đó có thiết kế ý tưởng bổ sung, cố gắng hoàn thiện ý tưởng thiết kế  của giai đoạn 2 để TP phê duyệt. Song song đó là tiến hành công tác di dời Bảo tàng đến địa điểm mới. Việc di dời và tổ chức trưng bày của Bảo Tàng Đà Nẵng tại địa điểm mới phải hết sức chú ý kết hợp giữa cơ sở vật chất cũ với việc xây dựng bảo tàng xứng tầm. Khi xây dựng phương án trưng bày, xây dựng các công trình phụ trợ khác... cần phải chuẩn bị kỹ, làm sao khi đưa ra ý tưởng là nhận được sự thống nhất ngay để bắt tay vào thiết kế. Theo đó, Sở VH-TT phải làm lộ trình rõ ràng, chặt chẽ để việc chuẩn bị triển khai thực hiện trùng tu, tôn tạo Thành Điện Hải được đúng tiến độ. Năm 2018 là cơ hội để Sở VH-TT TP cũng như Bảo tàng TP dồn hết trí tuệ, quyết tâm ấp ủ bấy lâu nay để thực hiện công trình này. Cũng theo ông Đặng Việt Dũng, đối với đề xuất đi Pháp cần xúc tiến nhanh, bởi chậm trễ sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thi công công trình. Trong quá trình thực hiện cần phối hợp với Hội Khoa học lịch sử TP, Phòng Lịch sử Đảng Ban Tuyên giáo cũng như tham khảo, lấy ý kiến đóng góp của các nhà sử học, chuyên gia nghiên cứu lịch sử trong, ngoài nước để việc tôn tạo, trùng tu Thành Điện Hải đảm bảo được tính nguyên trạng vốn có....

Liên quan đến phương án tổ chức đón nhận bằng di tích cấp quốc gia đặc biệt đối với Thành điện Hải, lãnh đạo Sở cho biết đã trình nội dung, kế hoạch lên UBND TP chờ phê duyệt sẽ triển khai phát giấy mời và tổ chức thực hiện. Theo đó, ông Đặng Việt Dũng cho biết, đây là một trong những chương trình kỷ niệm ngày giải phóng TP Đà Nẵng 29-3, cần gấp rút triển khai thực hiện và làm tốt công tác tuyên truyền...

P.Thủy