Thủ đoạn ngày càng tinh vi

Một số thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng được các đối tượng phạm tội thực hiện nhiều lần song vẫn có người dân “mắc bẫy”. Chưa kể, các đối tượng luôn nghĩ ra những thủ đoạn lừa đảo mới, ngày càng tinh vi hơn: giả danh giáo viên gọi điện cho phụ huynh thông báo học sinh đang cấp cứu cần chuyển tiền phẫu thuật gấp; thông báo trúng thưởng; giả mạo số điện thoại để giả danh Công an, Viện kiểm sát, Ngân hàng đe dọa người dân; lừa đặt tiệc nhà hàng; tuyển người làm việc online… Đơn cử, cuối tháng 4 vừa qua, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Đà Nẵng đã bắt 8 đối tượng lừa đảo bằng thủ đoạn giả danh nhân viên công ty tài chính, ngân hàng duyệt hồ sơ cho vay tiền online qua mạng. Các đối tượng này chủ yếu ở Hà Nội nhưng lừa đảo hơn 500 nạn nhân cả nước, trong đó có Đà Nẵng, chiếm đoạt hơn 10 tỷ đồng. Thủ đoạn của chúng là giả nhân viên công ty tài chính, ngân hàng cho vay online, yêu cầu người vay đóng các khoản phí phát sinh như phí bảo hiểm, phí bảo lưu hồ sơ vay thì mới được giải ngân. Nhưng khi nạn nhân đóng phí thì chúng chiếm đoạt, cắt đứt liên lạc.

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Phòng ANM), Công an TP Đà Nẵng cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay đã phát hiện, xử lý hàng chục vụ việc, đối tượng vi phạm trên không gian mạng. Trong đó, tội phạm lừa đảo trên không gian mạng vẫn nhức nhối, thủ đoạn tinh vi. Nổi bật, đầu tháng 5-2023, đơn vị đã làm rõ đối tượng N.T.T. Trang (1998, trú huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước) có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hình thức đặt cọc du lịch. Cụ thể, Trang sử dụng nhiều sim rác, facebook ảo tham gia vào các hội nhóm du lịch, bán vé máy bay, book phòng khách sạn... trên không gian mạng để tiến hành tìm kiếm du khách có nhu cầu để nhắn tin tiếp cận. Tiếp đó, Trang giả là công ty du lịch, phòng vé máy bay… rồi đưa thông tin giả mạo, tài khoản giả để du khách chuyển tiền vé hoặc tiền cọc tour du lịch sau đó chiếm đoạt. Thủ đoạn của Trang còn tinh vi hơn khi xin các hợp đồng từ các công ty du lịch rồi chỉnh sửa, đưa thông tin, tài khoản giả để du khách làm tin mà chuyển tiền. Với thủ đoạn này, chỉ trong thời gian ngắn, hàng trăm người đã “dính bẫy” của Trang với số tiền lên tới hàng tỷ đồng.

Cũng theo Phòng ANM, công nghệ ngày càng phát triển, vì thế các đối tượng lợi dụng, ngày càng đưa ra nhiều thủ đoạn lừa đảo tinh vi hơn. Thủ đoạn mới nhất gần đây, chúng thu thập hình ảnh, giọng nói của người dùng trên mạng xã hội, sử dụng công nghệ Deepfake tạo ảnh động, video giả mạo người dùng đang nói chuyện trực tuyến với cùng khuôn mặt, âm điệu giọng nói và cách xưng hô. Đối tượng giả lập tài khoản giả mạo trên mạng xã hội trùng thông tin và ảnh đại diện với người dùng, kết bạn với nạn nhân trong danh sách bạn bè và nhắn tin vay mượn tiền theo kịch bản sẵn có. Trong một số trường hợp, đối tượng chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội của người dùng để trực tiếp nhắn tin cho các nạn nhân trong danh sách bạn bè. Để tạo lòng tin với nạn nhân, đối tượng truyền tải Deepfake video có sẵn lên kênh video call, khiến nạn nhân nhận ra hình ảnh và giọng nói của người quen và nhanh chóng chuyển tiền theo yêu cầu của đối tượng.

“Chặn” từ gốc

Lãnh đạo Phòng ANM cho biết, ngay khi phát hiện thủ đoạn lừa đảo mới trên không gian mạng, đơn vị đã xây dựng thông tin tuyên truyền với các hình thức sinh động như clip, inforgrap, bài viết, video… để phổ biến, nâng cao nhận thức, cảnh giác của người dân. Ngoài việc thường xuyên tuyên truyền trên Chuyên đề Công an TP Đà Nẵng, các trang web, fanpage của Công an TP, đơn vị còn phối hợp với Công an cơ sở, Cảnh sát khu vực tuyên truyền tới tận tổ dân phố thông qua các cuộc họp, các hội nhóm zalo... Chỉ trong quý I- 2023, Phòng ANM đã viết, đăng tải hơn 70 bài viết trên các trang zalo, facebook “An ninh mạng Công an TP Đà Nẵng”, từ đó hàng ngàn lượt đăng tải lại, chia sẻ được phổ biến tới từng hội nhóm, khu dân cư, góp phần quan trọng tuyên truyền để người dân cảnh giác, phòng ngừa, không “mắc bẫy” của các đối tượng lừa đảo trên không gian mạng.

Tuy nhiên, theo Phòng ANM, cái khó khăn hiện nay là nhận thức, ý thức và hành động trong quản lý, bảo mật thông tin của nhiều tổ chức, cá nhân còn chủ quan, hạn chế, dẫn đến thông tin bị lộ, lọt, tạo điều kiện cho tội phạm mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao lợi dụng để thực hiện các hoạt động vi phạm pháp luật. Ngoài ra, công tác quản lý Nhà nước, quản lý và bảo vệ an toàn thông tin cho cá nhân, khách hàng của các cơ quan, doanh nghiệp; công tác quản lý hoạt động mở tài khoản ngân hàng, đăng ký sử dụng dịch vụ viễn thông Internet còn sơ hở, không giám sát được thực tiễn hoạt động của khách hàng, tạo điều kiện để tội phạm lợi dụng hoạt động phạm tội (nhất là tình trạng sim rác).

Từ thực trạng này, để phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với tội phạm sử dụng công nghệ cao, vẫn phải đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức bảo vệ an toàn thông tin cho tổ chức, cá nhân. Ngoài ra tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân trong việc chọn lọc, tiếp nhận thông tin trên không gian mạng, “né tránh” bẫy lừa đảo được các đối tượng dựng lên.

HẢI QUỲNH