Trong hồ sơ dự án (DA) của phương án tu bổ hạng mục “Tu bổ, tôn tạo hệ thống kè Hộ Thành Hào mặt Nam Kinh thành Huế”, giải pháp được đưa ra là phải bảo tồn nguyên trạng những đoạn kè còn tốt; hạ giải, tu bổ và phục hồi những đoạn kè bị hư hỏng nặng; gia cố, tu bổ những đoạn kè hư hỏng vừa và nhỏ. Tuy nhiên, trên thực tế, đơn vị thi công dùng xe cuốc phá bỏ bờ kè nguyên gốc của hào nước bao bọc quanh kinh thành Huế...

Làm mới bờ kè hộ Thành Hào bằng vật liệu mới khiến giới nghiên cứu phản ứng.

Hạng mục “Tu bổ, tôn tạo hệ thống kè Hộ Thành Hào mặt Nam Kinh thành Huế” thuộc DA “Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo Kinh thành Huế” được phê duyệt với kinh phí hơn 1.282 tỷ đồng, trong đó kinh phí tu bổ cơ sở hơn 497 tỷ đồng nhằm thực hiện cuộc di dân lịch sử với quy mô hơn 4 ngàn hộ dân tại khu vực 1 Kinh thành Huế. Công trình do Trung tâm Bảo tồn Di tích (TTBTDT) Cố đô Huế làm chủ đầu tư, Phân viện Khoa học Công nghệ Xây dựng miền Trung tư vấn lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật thi công. Hộ Thành hào là hào nước bao bọc quanh Kinh thành Huế, được triều Nguyễn xây dựng từ năm 1832, đắp bằng đá núi, theo kỹ thuật xếp đá không sử dụng vữa kết dính thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới từ năm 1993. Theo hiện trạng công trình, trừ phần kè của DA cũ đã tu bổ thuộc DA quảng trường Ngọ Môn, còn lại toàn bộ kè đá xếp bị sạt lở, hư hỏng 80%. Tường kè mặt ngoài hư hỏng hơn 90%, kè bị biến dạng. Theo ông Phan Văn Tuấn-Phó Giám đốc TTBTDT Cố đô Huế, một trong những mục tiêu trọng yếu được xác định khi thực hiện hạng mục nói trên là để bảo tồn phần tường thành của Kinh thành Huế. Hiện nay, một số đoạn tường thành phía ngoài của Kinh thành Huế bị xé, kéo gãy mà nguyên nhân chính là do bờ kè dưới chân chạy dọc Hộ Thành Hào bị sụt lún. Chỉ riêng mặt Nam (từ Đông Thái Đài đến Nam Minh Đài) có khoảng 12 vị trí bị đứt gãy. Nếu không có giải pháp gia cố, tu bổ bờ kè thì khó bảo vệ được kinh thành.

Việc thi công hạng mục này được thực hiện các giải pháp: Đầu tư bảo tồn nguyên trạng những đoạn kè còn tốt; hạ giải, tu bổ và phục hồi những đoạn hư hỏng nặng; gia cố, tu bổ những đoạn kè hư hỏng vừa và nhỏ. Theo ghi nhận, trong hồ sơ DA ghi rõ phương án tu bổ hạng mục này: “Bảo tồn nguyên trạng những đoạn kè còn tốt; hạ giải, tu bổ và phục hồi những đoạn kè bị hư hỏng nặng; gia cố, tu bổ những đoạn kè hư hỏng vừa và nhỏ”. Tuy nhiên, trên thực tế, đơn vị thi công dùng xe cuốc phá bỏ bờ kè nguyên gốc của hào nước bao bọc quanh kinh thành Huế, sau đó xây mới bờ kè bê-tông cốt thép trên công trường của hạng mục tu bổ, tôn tạo hộ hào thành. Việc làm này khiến giới nghiên cứu cũng như dư luận tại Huế phản ứng. Bên cạnh đó, dư luận quan tâm đến việc tại sao khi tháo dỡ bờ kè không có nhân viên chuyên môn khảo cổ học, như Luật Di sản văn hóa quy định...

Một đoàn bờ kè sau khi được trùng tu.

“Trong quá trình thi công vừa qua, sau khi khảo sát, xác định chất lượng kè Hộ Thành Hào đoạn từ cửa Quảng Đức đến Nam Minh Đài hư hỏng nghiêm trọng, không còn đoạn nào có thể giữ nguyên trạng. Giải pháp tu bổ thiết kế thực hiện là hạ giải, tháo dỡ toàn bộ để làm lại, đảm bảo kè có tính ổn định và bền vững. Toàn bộ kích thước hình học, kiến trúc, diện mạo được đảm bảo như kè gốc và tận dụng tối đa vật liệu tháo ra để tái sử dụng. Việc thi công đảm bảo tuân thủ đúng hồ sơ thiết kế, bản vẽ, nhưng chúng tôi thừa nhận là đã sơ suất trong quá trình thi công”, ông Phan Văn Tuấn nói. Cụ thể, phần việc sơ suất ở chỗ, theo giải pháp chỉ đạo, sau khi tháo dỡ, chọn lựa những viên đá còn có thể tái sử dụng, phần còn lại nằm dưới lòng hào, cách bờ trên 3m thì mới bắt đầu can thiệp bằng máy móc theo quy trình và định mức cho phép. Nhưng trong quá trình thi công, yêu cầu đó chưa được thực hiện một cách triệt để nên tạo phản ứng trong dư luận. “Chúng tôi sẽ tiếp thu những ý kiến của dư luận, báo chí phản ảnh để tiếp tục điều chỉnh và áp dụng cho các gói còn lại trong DA. Trong tổng chiều dài khoảng 11km Hộ Thành Hào dọc theo chân Kinh thành Huế, chúng tôi đảm bảo giữ lại những đoạn kè chất lượng còn tốt trong quá trình tu bổ để bảo tồn yếu tố gốc của di tích”- ông Tuấn nói.

Trao đổi với báo chí, ông Phan Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh TT-Huế cho biết đã chỉ đạo TTBTDT Cố đô Huế, đơn vị chủ đầu tư DA, kiểm tra thông tin phản ánh về việc đào bới bờ kè của Hộ Thành Hào Kinh thành Huế để làm mới bằng bê-tông cốt thép. “Việc thực hiện DA, đơn vị đầu tư đã làm rất nhiều bước theo quy trình, quy định của pháp luật. Vì vậy, việc đúng sai như thế nào cũng cần phải được kiểm tra, cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch để báo chí có thông tin phản ánh khách quan”- ông Thọ nói.

H.LAN