Ít ai nghĩ rằng, loài xương rồng gai góc, mọc lên từ vùng cát quanh năm đón nắng và gió, lại là một món ăn đặc sản "lạ" của người dân xứ biển Tam Thanh.

Loại xương rồng bốn cạnh đặc trưng của vùng biển Tam Thanh.

Trong cái nắng của ngày đầu tháng 6, chúng tôi về xã Tam Thanh (TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) để tìm món canh xương rồng có một không hai. Canh xương rồng nấu với cá biển vừa là món ăn "lạ" mà lại dân dã, đậm đà hương vị biển cả, vừa là món ngon đãi khách quý khi mỗi lần ghé thăm.

Gọi là "lạ" vì mấy ai nghĩ rằng loài xương rồng gai góc này lại là món ăn ngon tuyệt vời đến như vậy. Canh xương rồng mang hương vị dân dã vì nguyên liệu là những đọt non xương rồng, lá chua dại hái sau vườn nhà, là những con cá biển còn tươi roi rói khi vừa được đánh bắt. Còn canh xương rồng "quý" vì ngày nay không còn mấy nhà còn trồng loại xương rồng này nữa, cũng không còn mấy ai biết cách nấu món này và đặc biệt cách làm cũng khá kỳ công.

Theo lời giới thiệu của người dân địa phương, chúng tôi tìm đến nhà bà Bảy Hữu (tên thật là Phạm Thị Mai, 73 tuổi, trú thôn Trung Thanh, xã Tam Thanh) người có kinh nghiệm nấu món canh xương rồng cá biển đặc biệt này. Bà Hữu chia sẻ: "Món canh xương rồng ni tồn tại lâu đời lắm rồi, thời bà còn nhỏ mẹ bà đã nấu cho mà ăn rồi. Mẹ bà thường nói vui là "canh chua khế Đài Loan" cho thêm phần hấp dẫn và cũng là cách nói để lấp đi cuộc sống nhọc nhằn, nghèo khó thời xưa. Giờ thì dễ gì tìm ra được loại xương rồng này nữa, dọc bờ biển họ xây bờ kè chắn sóng nên đã chặt hết xương rồng đi rồi. Trong làng thì cũng chỉ còn vài ba hộ trồng sau vườn nhà, để lâu lâu nấu canh chua mà đãi khách quý thôi".

Món canh xương rồng nấu với cá đục đậm vị quê hương.

Loại xương rồng được nấu canh phải là loại xương rồng bốn cạnh đặc trưng của vùng đất xứ biển này. Xương rồng sau khi cắt lấy phần đọt non mọc trên cùng, thì phải gọt hết cạnh gai, lột sạch lớp màng mỏng trắng ở các cạnh rồi mới được thái từng lát mỏng. Xương rồng được thái ra tựa như những ngôi sao đang tỏa sáng nhưng chỉ có 4 cánh.

Để khử mùi và làm sạch mủ xương rồng, người nấu thường ngâm những lát xương rồng vừa thái trong nước muối, sau đó vớt ra vắt cho thật ráo nước rồi mới nấu ăn được.

Cá để nấu canh với xương rồng có thể là cá đục, cá lạt, cá ồ… miễn là cá biển tươi và có mùi tanh nấu mới ngon. Cá được làm sạch, cắt khúc cho vừa ăn và phải được ướp bằng nước mắm ớt tỏi, thêm một xíu bột nêm... rồi cho vào nồi sơ chế. Khi cá vừa chín tới, đổ nước xâm sấp rồi cho xương rồng vào, đợi khi sôi cho lá chua vào, nêm nếm chút gia vị là tắt bếp.

Mùa hè ở xứ biển Tam Thanh, bữa trưa chỉ cần một bát canh chua xương rồng kèm với chén nước mắm cá cơm là ngon "hết sẩy". Vị xương rồng chua chua, dai dai hòa cùng với vị ngọt của cá làm ta cảm nhận được hương vị mặn nồng của biển cả. Cái hương vị dân dã xa xưa, mộc mạc, đơn giản như tính cách con người nơi đây tuy nghèo nhưng ấm tình con người xứ biển miền Trung!

HOÀI SƠN