Bà tôi đã ngoài tám mươi nhưng vẫn còn minh mẫn lắm. Bà có một vườn chè quanh năm tươi tốt. Khu vườn đong đầy hương chè ngan ngát quấn tròn tuổi thơ, trong sâu thẳm ký ức trái tim thơ dại. Có lẽ vì già cả rồi không làm chi ra tiền nên bà chăm chút cho vườn chè rất cẩn thận. Cả một đời bà lam lũ lo cho chồng cho con. Ông tôi mất, con cháu hầu hết đi làm ăn xa nên bà sống quạnh hiu một mình trong căn nhà nhỏ. Mỗi lần về quê tôi thường ra khu vườn chè xanh ngát, lặng nghe tiếng chim rộn rã vang gọi cả khoảng trời vắng. Lẩn khuất đâu đó là hình ảnh người bà hái lá bắt sâu trên khu vườn ngọt ngào yêu thương. Hầu hết những người dân quê tôi đều thích uống nước chè xanh nên rất quý vườn chè, bà tôi cũng vậy.

Khi có khách viếng thăm bà thường chọn những ngọn chè xanh non nấu nước đãi khách. Tôi chợt nhớ đến câu ca dao: "Chè non nước chát xin mời/ Nước non, non nước nghĩa người khó quên", chắc vì thế nên bát nước chè xanh đậm đà nghĩa tình mến khách của bao người dân quê. Mặc dầu nhà nhỏ nhưng bà tôi vẫn dành một cái bàn nhỏ để tiếp bạn hàn huyên tuổi già. Đặc biệt nhất là ấm nước chè xanh được bà đặt ở giữa, cái cơi đựng trầu với cánh trầu têm, quả cau tươi mà bà chắt chiu từng ngày. Những trưa nắng bà thường làm chè khô để bán. Bà kể ngày xưa bà phải đi hái chè trong núi sâu nên vất vả lắm. Mỗi lần, nghe có đám hát cải lương về xã là bà nhịn ăn nhịn uống bấm bụng bán cân chè mua vé đi xem. Làm chè khô vất vả lắm, thường là phải trải qua rất nhiều công đoạn, tôi đã rất nhiều lần trông bà làm. Sáng sớm bà ra khu vườn chọn hái về những búp chè non. Đến trưa giũ ra nong tre chờ chè héo rồi tiến hành đạp chè. Nhìn giọt mồ hôi thấm trên vầng trán rơi rơi trên chiếc lá chè mà tôi cảm nhận được đây là công đoạn thực sự vất vả mà bà phải trải qua. Sau đó, chè được ủ một ngày hai đêm rồi được giũ ra lại để phơi khô trong cái nắng gay gắt của trưa hạ.

Có lẽ vì thế nên lá chè khô sớm đã chìm sâu vào tâm thức tôi bao vất vả của bà. Công việc cuối cùng mà tôi có thể tham gia với bà đó là lựa chè: chè cọng được để riêng vì có giá cao hơn, chè lá mà bà gọi là "chè gián" được để riêng vì loại này rất rẻ. Đứa bé ngày xưa ngáp lên ngáp xuống tỏ ra buồn ngủ nhưng vì thương bà nên cùng lựa với bà cho nhanh. Hai bà cháu mất cả buổi chiều mỏi hết cả lưng mà nụ cười không bao giờ tắt với bao câu chuyện bà kể cho cháu nghe, bao lời khuyên bà răn dạy thấm vào từng hồi ức của cháu. Làn gió mát mang hương đồng cỏ nội khẽ ru ký ức tuổi thơ trên từng lá chè khô mà bà suốt đời lam lũ yêu thương. Ngọn lửa đêm lập lòe trong ngọn đèn dầu thắp sáng bài học tuổi thơ lúc cháu ở lại khi ba mẹ đi làm ăn xa không về. Làn gió nhè nhẹ của bà từ chiếc quạt mo cau, từ bàn tay chai sần nhăn nheo của bà đưa đôi chân cháu rong ruổi qua những miền thăm thẳm, đong tròn từng giấc mơ diệu kỳ sớm ươm mầm tâm hồn đứa cháu nhỏ. Mớ rau, con cá bà mua về còn thấm giọt mồ hôi ấm áp ngọt lành những bữa cơm muộn. Khu vườn chè reo vui trong gió tỏa thơm tấm lòng chân chất, nụ cười hiền dịu giúp cháu vững bước trên đường đời gian nan.

PHAN NAM