Afghanistan - Mỹ tìm được tiếng nói chung

Thứ sáu, 22/11/2013 13:56

(Cadn.com.vn) - Afghanistan có thể đồng ý cho Mỹ và NATO duy trì 15.000 binh sĩ sau năm 2014, thời hạn Washington và các đồng minh rút quân khỏi quốc gia Nam Á.

Cuối cùng, sau nhiều tranh cãi và cả giận dỗi, Mỹ và Afghanistan đạt được thỏa thuận về Hiệp ước an ninh song phương (BSA), giúp Lầu Năm Góc duy trì binh sĩ tại quốc gia Nam Á sau năm 2014.

Động thái bước ngoặt này diễn ra chỉ một ngày trước thời điểm quan trọng: Hội đồng Trưởng lão (Loya Jirga) của Afghanistan với khoảng 2.500 bô lão, tộc trưởng và các vị chức sắc, họp bàn về việc có nên cho phép quân đội Mỹ ở lại sau năm 2014 hay không.

Lực lượng an ninh Afghanistan bảo vệ an toàn khu vực nơi Loya Jirga nhóm họp ở Kabul.
Ảnh: Reuters

Binh sĩ nước ngoài được ở lại Afghanistan

Trong tuyên bố với báo giới, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry xác nhận, cả hai nhất trí về văn bản cuối cùng BSA. “Chúng tôi đạt thỏa thuận như là “ngôn ngữ cuối cùng” trước khi Loya Jirga nhóm họp”, ông Kerry nói.

Ngoại trưởng Kerry cũng bác bỏ thông tin nói rằng, BSA chỉ đạt được sau khi Tổng thống Barack Obama ngày 19-11 gửi bức thư thừa nhận “những sai lầm” trong cuộc chiến đối với chính phủ và người dân Afghanistan. Bởi lẽ, một lời xin lỗi như vậy sẽ làm bùng nổ làn sóng giận dữ tại Mỹ.

Thỏa thuận mới cho phép quân đội Mỹ đồn trú tại Afghanistan có quyền miễn truy tố và trong các trường hợp khẩn cấp được phép ra vào dinh thự riêng của người Arab địa phương. Tức là, các lực lượng Mỹ ở lại Afghanistan sau năm 2014 sẽ chịu trách nhiệm trước bộ máy tư pháp Mỹ chứ không phải tòa án nước sở tại. Kabul cũng đồng ý, Mỹ sẽ được “độc quyền thực thi quyền phán quyết” đối với các lực lượng nước họ tại Afghanistan. Kabul cũng cho phép Nhà Trắng xét xử trong những vụ việc như vậy, hay áp dụng các biện pháp kỷ luật khác, khi thích hợp, trên lãnh thổ của Afghanistan.

Quy chế pháp lý của binh sĩ Mỹ là mấu chốt trong cuộc đàm phán về BSA. Nhưng đổi lại, Mỹ sẽ giúp đỡ Afghanistan “hết mình” để đảm bảo an ninh, kinh tế và xã hội. Tổng thống Barack Obama cũng khẳng định, binh sĩ Mỹ sẽ không “lạm dụng” các đặc quyền được chính phủ Kabul cung cấp. Tuy nhiên, tất cả vẫn còn chờ Loya Jirga và sau đó phải được Quốc hội Afghanistan thông qua trước khi có hiệu lực.

Phát biểu tại phiên họp mở màn ngày 21-11 (đến ngày 25-11) của Loya Jirga, Tổng thống Karzai cho biết, có thể có đến 15.000 binh sĩ nước ngoài lưu lại nước này sau năm 2014 nếu BSA giữa Kabul và Washington được thông qua. “Nếu thỏa thuận được ký kết... 10.000 -15.000 “binh sĩ của họ” - có nghĩa không chỉ có Mỹ - sẽ được ở lại, Tổng thống Karzai nói trước các đại biểu tham dự hội nghị.

Phải... ký sau tháng 4-2014

Nếu hiệp định được ký kết, quân đội nước ngoài sẽ được toàn quyền sử dụng căn cứ không quân Bagram ở phía Bắc thủ đô Kabul và sử dụng chung 8 căn cứ khác trên toàn lãnh thổ quốc gia Nam Á. Nếu không, Mỹ cảnh báo có thể rút quân vào cuối năm tới, để lại một gánh nặng áp lực lớn trên vai các lực lượng Afghanistan, trong đó nổi bật nhất là cuộc nổi dậy của Taliban. Washington cũng tuyên bố, Kabul không nhận được bất kỳ trợ giúp nào.

Khan Ali Rotman, người điều hành tổ chức thanh thiếu niên ở thủ đô Kabul, cho biết, nếu hiệp ước không tôn trọng lợi ích quốc gia Afghanistan, “chúng tôi sẽ lên tiếng và không bỏ phiếu”. Tuy nhiên, thượng nghị sĩ Kabul, Khan Mohammad Belaghi nhận định, Afghanistan không có lựa chọn nào khác là phải ký. “Chúng ta phải hợp tác với một quốc gia như Mỹ vì họ có thể bảo vệ chúng ta khỏi các mối đe dọa từ các nước láng giềng, đặc biệt là Pakistan và Taliban”, thượng nghị sĩ này nói.

Tuy nhiên, sự mất lòng tin giữa hai nước đang phủ bóng đen lên thành quả của BSA. Thậm chí, Tổng thống Karzai cũng thừa nhận khoảng cách lòng tin này. Ông Karzai cho biết, người đồng cấp Obama gửi cho ông bức thư đảm bảo rằng, BSA chủ yếu nhằm phục vụ lợi ích của Kabul. Nhưng Tổng thống Afghanistan nói ông không có lòng tin đối với Mỹ và ngược lại Washington cũng không cho thấy sự tin tưởng đối với ông.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng, việc quân đội NATO rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan cũng có lợi khi cho phép tiến trình hòa bình giữa Kabul và Taliban được tăng tốc. Bản thân Tổng thống Karzai cũng tuyên bố, BSA sẽ chỉ được ký kết sau cuộc bầu cử vào ngày 5-4-2014 nhằm đảm bảo sự hợp tác của Washington.

Khả Anh