* Kỳ 1: Điểm nóng Khu Bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh

(Cadn.com.vn) - Quảng Nam được xem là “diểm nóng” về hoạt động khai thác vàng. Từ có phép đến không phép, từ Nam Giang, Tây Giang đến Phước Sơn, Phú Ninh… tình trạng khai thác vàng diễn ra công khai lẫn lén lút. Đặc biệt, nhiều Cty đã hết phép nhưng vẫn khai thác gây thất thoát lớn nguồn tài nguyên quốc gia. Hệ lụy của nó gây ô nhiễm môi trường, rừng núi bị tàn phá, tình hình ANTT phức tạp… Trong khi đó, 2 Cty vàng lớn nhất nước là Bồng Miêu và Phước Sơn đang nợ thuế hàng trăm tỷ đồng khiến dư luận vẫn chưa hết bức xúc và đặt nghi vấn liệu có hay không việc buông lỏng quản lý của một số cơ quan chức năng.

Ông Alăng Mai - Chủ tịch UBND H. Nam Giang trả lời phỏng vấn.

Vàng tặc trong khu bảo tồn

Không thể phủ nhận, thời gian qua lãnh đạo tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều văn bản, chỉ thị nhằm xóa bỏ tình trạng khai thác vàng trái phép cũng như chấn chỉnh tình trạng khai thác vàng có phép. Theo đó, nhiều đợt truy quét, đẩy đuổi được tiến hành, kinh phí để thực hiện những đợt ra quân trên tốn không ít. Thế nhưng sau mỗi đợt truy quét, thực trạng trên vẫn “đâu lại vào đó”. Theo các ngành chức năng, nguyên nhân do địa bàn hiểm trở, mỗi lần truy quét mất thời gian và kinh phí, Trong khi đó, khai thác vàng trái phép đầu tư ít nhưng đem lại lợi nhuận lớn. Do vậy khi máy móc, lán trại bị đập phá thì ngay sau đó họ lại mua sắm thiết bị mới để đầu tư khai thác. Ngoài ra, một số địa phương, đơn vị chức năng có biểu hiện bao che hoặc tiếp tay cho “vàng tặc” để các đối tượng này có đất hoạt động. Minh chứng như trung tuần tháng năm vừa qua, 30 CBCS CA tỉnh Quảng Nam đã lặng lẽ đột kích vào bãi vàng Thành Mỹ 1 (xã Đắc Pring, H. Nam Giang) để khống chế, đẩy đuổi 200 đối tượng khai thác vàng trái phép tại đây.

Lực lượng chức năng tiêu hủy lán trại làm vàng trái phép tại bãi vàng Thành Mỹ 1.

Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Sông Thanh nằm trên địa bàn 2 huyện Phước Sơn và Nam Giang, giáp biên giới nước CHDCND Lào, với diện tích 93.249ha vùng lõi và 108.398ha vùng đệm. Riêng khu vùng lõi được chia thành 2 khu bảo vệ nghiêm ngặt. Thế nhưng tại khu vực này, nhiều năm qua các đối tượng khai thác vàng trái phép vẫn ngang nhiên hoạt động, dù bên ngoài KBTTN có nhiều đơn vị chức năng túc trực bảo vệ. Để đột nhập bãi vàng trên, lực lượng CA tỉnh Quảng Nam phải cải trang thành cán bộ đi vận động công tác bầu cử. Sau khi lập biên bản xử phạt 13 chủ bãi vàng về hành vi thăm dò, khai thác khoáng sản trái phép, lực lượng chức năng đã phá hủy 15 hầm lò, 22 lán trại cùng hàng chục máy móc được dùng để khai thác vàng. Hơn 200 vàng tặc bị đẩy đuổi, bàn giao chính quyền địa phương quản lý. Tuy nhiên, sau khi lực lượng chức năng rút đi thì các đối tượng tiếp tục mua sắm thiết bị máy móc trở lại hoạt động bình thường…

Đầu tháng 6 này, sau 2 tuần bãi vàng trên bị truy quét, chúng tôi trở lại Nam Giang thì đã nghe thông tin các đối tượng làm vàng đã quay trở lại hoạt động. Tiếp xúc với chúng tôi, ông Alăng Mai - Chủ tịch UBND H. Nam Giang cho biết: KBTTN Sông Thanh chiếm 1/3 diện tích toàn huyện, giáp ranh 8/12 xã, trong đó có nhiều xã biên giới, địa bàn hiểm trở. Huyện đã nhiều lần tổ chức truy quét, đẩy đuổi nhưng cũng chỉ trong thời gian nhất định do không có kinh phí. “Cấp huyện quản lý không xuể. Trong khi đó Ban Quản lý KBTTN Sông Thanh là đơn vị được giao chủ rừng, ngoài ra còn có các đồn biên phòng, chính quyền địa phương các xã nhưng lại để xảy ra tình trạng trên. Qua đó có thể thấy sự thiếu trách nhiệm trong việc quản lý của các đơn vị, chưa nói đến người dân nhiều lần đã có đơn, thư tố cáo tiêu cực liên quan đến vấn đề trên. Do vậy, cần nghiêm túc xem xét lại trách nhiệm của từng đơn vị” - ông Mai nhấn mạnh. Chủ tịch UBND H. Nam Giang cũng cho rằng, thời gian qua, việc phối hợp quản lý, bảo vệ rừng của các cơ quan chức năng chưa hiệu quả. Việc ký kết phối hợp giữa các bên được thực hiện nhưng hằng năm không có cuộc họp để xem xét, đánh giá lại hiệu quả việc phối hợp. Cũng chính việc để các bãi vàng trái phép hoạt động trong thời gian dài nên tạo điều kiện cho các đối tượng phạm pháp có nơi dung thân, từ đó phát sinh nhiều tệ nạn xã hội, gây mất ANTT tại địa phương.

Việc KBTTN Sông Thanh bị tàn phá trong hàng chục năm qua, thế nhưng trả lời P.V, ông Từ Văn Khánh - Giám đốc Ban Quản lý KBTTN kiêm Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Sông Thanh (chủ rừng) lại cho rằng việc làm của vàng tặc trong KBTTN chỉ ảnh hưởng đến nguồn nước, còn cây cối, hệ động thực vật không bị ảnh hưởng(?). “Với diện tích rừng lớn, song lực lượng mỏng nên vàng tặc lợi dụng tổ chức khai thác dai dẳng trong KBTTN. Từ sau Tết đến nay lực lượng liên ngành đã phối hợp truy quét 6 đợt, qua đó đẩy đuổi, đập phá một số máy móc, dụng cụ của vàng tặc... Do vàng tặc chỉ làm ở những triền khe suối nên không ảnh hưởng đến khu bảo tồn” - ông Khánh nói. Tuy nhiên, khi P.V hỏi ông đã trực tiếp vào địa điểm trên lần nào chưa mà khẳng định như vậy, vị giám đốc này cho biết “nghe anh em báo cáo chứ mình chưa vào đó lần nào”.

Lán trại làm vàng trái phép trong KBTTN Sông Thanh.

Tiếp tục truy quét

Để tiếp tục truy quét “vàng tặc” trong KBTTN Sông Thanh, thực hiện chỉ đạo của Thường trực Huyện ủy Nam Giang, từ ngày 3 đến ngày 7-6, liên ngành H. Nam Giang với gần 40 người đã tiến hành đợt truy quét tại 3 khu vực gồm Khe Tà Val, bãi Thành Mỹ 1, bãi Thành Mỹ 2 (thuộc xã Đắc Pring). Kết quả đợt truy quét tiếp tục đẩy đuổi gần 100 đối tượng, phá hủy gần 30 máy móc, thiết bị như máy nổ, máy phát điện, bình hơi, máy xay đá, tiêu hủy hơn 30 lán trại, đặc biệt trong đó có 7 lán trại của người dân địa phương vào mở để buôn bán, phục vụ cho “vàng tặc”.

Theo UBND H. Nam Giang cho biết, sau đợt truy quét này sẽ thành lập một tổ liên ngành nhằm chốt chặn ngay trong khu vực khai thác vàng trái phép trên. Tuy nhiên, để dẹp tận gốc vấn nạn “vàng tặc” lộng hành ở đây hàng chục năm qua, theo ông Alăng Mai cần sự phối hợp hơn nữa của các ngành chức năng như Sở NN&PTNT, BĐBP cùng các đơn vị liên quan. Đặc biệt, phải xử lý nghiêm và đưa những cán bộ nhà nước có hành vi làm ngơ, bao che, tiếp tay cho hoạt động khai thác vàng trái phép ra khỏi bộ máy của Đảng, Nhà nước theo tinh thần Chỉ thị số 17/CT-UBND ngày 18-5-2016 của UBND tỉnh Quảng Nam mới ban hành.

Trần Tân
(còn nữa)

Ngày 18-5-2016, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Chỉ thị số 17/CT-UBND nhằm triển khai các biện pháp, nhiệm vụ tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Trong đó, nội dung đáng chú ý là kể từ ngày Chỉ thị được ban hành, toàn tỉnh áp dụng biện pháp mạnh phá hủy hoặc tiêu hủy các phương tiện, máy móc, thiết bị, công cụ, dụng cụ, công trình sử dụng vào hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, vận chuyển khoáng sản trái phép; kể từ ngày 1-1-2017, các nhà máy sản xuất, chế biến có sử dụng nguyên liệu là khoáng sản trên địa bàn tỉnh phải được cấp giấy phép khai thác khoáng sản hoặc phải có hợp đồng nhập khẩu khoáng sản mới được phép hoạt động. Nghiêm cấm việc thu mua, khai thác trái phép nguyên vật liệu là khoáng sản để làm nguyên liệu sản xuất…