Khi quân đội Thái Lan lên nắm quyền vào tháng 5-2014, họ mô tả đó là một cuộc đảo chính nhằm chấm dứt mọi cuộc đảo chính. Quân đội cho rằng đã không thực hiện đúng cách trong nỗ lực đảo chính vào năm 2006. Một trong những nhà lãnh đạo đảo chính cho biết, lần này họ sẽ sửa chữa mọi thứ để không bao giờ phải can thiệp nữa.

Ông Prayuth cố gắng xây dựng hình ảnh dễ chịu hơn trong những tuần gần đây.  Ảnh: BBC

Kịch bản chính thức của các nhà đảo chính là can thiệp để chấm dứt tình trạng hỗn loạn chính trị tê liệt đã gây chấn động Thái Lan trong phần lớn thập kỷ trước. Chính quyền đã đưa ra 2 mục tiêu chính cần thực hiện, đó là bảo đảm sự kế vị hoàng gia đầu tiên sau 70 năm, sau khi vua Bhumibol Adulyadej qua đời vào năm 2016, và họ đã làm được điều này. Mục tiêu thứ hai là làm tê liệt phong trào chính trị trung thành với cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Phong trào này được xem là mối đe dọa hiện hữu đối với liên minh cung điện, quân sự và các doanh nghiệp lớn đã thống trị Thái Lan trong phần lớn lịch sử hiện đại. Cuộc bầu cử vào ngày 24-3 tới tại Thái Lan diễn ra bối cảnh chính quyền muốn thực hiện mục tiêu thứ hai này.

Quân đội nắm quyền lực

Khác xa với việc thừa nhận sân chơi chính trị cho các chính trị gia dân sự, quân đội đang vận động để duy trì quyền lực, và đã đưa mục tiêu này theo hướng có lợi.

Tướng Prayuth Chan-ocha, người lãnh đạo cuộc đảo chính năm 2014, và trở thành Thủ tướng Thái Lan kể từ đó, hy vọng tiếp tục nắm quyền. Kết quả là, một đảng chính trị mới, Quyền lực của Nhà nước Nhân dân (PPRP) được ông thành lập vào năm ngoái. Đảng này được hỗ trợ bởi nhiều quan chức đã phục vụ trong chính quyền quân sự, và đã đồng ý chọn thành viên là một số chính trị gia địa phương tên tuổi từ các đảng khác. Tướng Prayuth là ứng cử viên duy nhất cho chức thủ tướng, mặc dù các đảng được phép chỉ định 3 ứng viên.

Quân đội cũng soạn thảo một hiến pháp bị chỉ trích nhiều, cho phép toàn bộ 250 ghế thượng viện được chỉ định có quyền tham gia bỏ phiếu bầu thủ tướng tiếp theo. Hiến pháp cũng quy định một hệ thống bầu cử mới gây bất lợi cho đảng Peau Thai, đảng lớn nhất Thái Lan ủng hộ cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, bằng cách quy định số ghế tối đa mà họ có thể giành được.

Vẫn hết sức gay cấn

Mặc dù quân đội đang có những lợi thế rõ ràng, cuộc bầu cử vẫn hết sức gay cấn.

Các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy, tỷ lệ cử tri chưa quyết định ủng hộ đảng nào vẫn còn rất cao. Lòng trung thành của dân chúng với Peau Thai vẫn mạnh mẽ ở vùng trung tâm phía bắc và đông bắc, dù đảng này không được sử dụng tên hoặc hình ảnh của ông Thaksin hoặc bà Yingluck, cả hai cựu thủ tướng nổi tiếng với các chính sách dân túy. Đảng Dân chủ, đảng lớn thứ hai sau Peau Thai và từng là đối thủ chính của nhau, đã loại trừ việc gia nhập một liên minh do tướng Prayuth đứng đầu, dù họ vẫn giữ muốn bắt tay làm việc với đảng Bhum Jai Thai. Và một người chơi mới thú vị, đảng Tầm nhìn mới do một tỷ phú trẻ điện ảnh đứng đầu, đã tham gia vào cuộc đua với những cải cách đầy hứa hẹn. Tầm nhìn mới đang nhận được sự ủng hộ của những người Thái trẻ tuổi, vốn chiếm tới 7 triệu người trong cuộc bầu cử này.

Những yếu tố này đã phủ bóng đen lên tham vọng nắm giữ quyền lực của quân đội. Trong các cuộc thăm dò, một số lượng lớn người dân nói rằng, họ chưa quyết định do lo sợ bị chính phủ quân sự đàn áp. Tướng Prayuth vẫn nổi tiếng là người cộc cằn, thẳng thắn và nhiều tai tiếng. Nhưng bất chấp những nỗ lực để làm dịu hình ảnh của mình bằng cách đưa ra những bức ảnh về người đàn ông mạnh mẽ mặc áo khoác và áo sơ mi màu nhạt đang mỉm cười, ông đã miễn cưỡng tham gia chiến dịch, và đảng PPRP của ông đã nỗ lực thu hút cử tri.

Câu trả lời vẫn ở phía trước

Nền kinh tế chậm phát triển, chi phí sinh hoạt cao trong khi thu nhập thấp đi và các mặt hàng quan trọng ở nông thôn như cao su, đường và gạo bị mất giá dù chính phủ quân sự hứa hẹn sẽ ổn định kinh tế, tăng mức lương tối thiểu. Điều này là không đủ để làm lung lay lòng trung thành của hầu hết những người ủng hộ ông Thaksin. Một loạt các vụ bê bối tham nhũng, và sự mệt mỏi với lời hứa tổ chức bầu cử trong vòng một hoặc hai năm sau khi nắm quyền nhưng sau đó liên tục bị trì hoãn của ông Prayuth có khả năng khiến ông phải trả giá.

Một dấu hiệu của sự căng thẳng khác là đảng PPRP tiếp tục đệ trình các cáo buộc chống lại các đối thủ của mình, đặc biệt là nhà lãnh đạo trẻ nổi tiếng của đảng Tầm nhìn mới, ông Thanatorn Juangroongruangkit. Tuy nhiên, PPRP đã giành được chiến thắng đáng chú ý trước phe ủng hộ ông Thaksin khi đảng Thai Raksa Chart, bị tòa án hiến pháp giải tán sau khi đề cử chị gái của Nhà vua Thái Lan Rama X, bà Ubolratana Mahidol làm ứng cử viên thủ tướng. Không có đảng Thai Raksa Chart trong cuộc đua, phe ủng hộ ông Thaksin có rất ít cơ hội đạt được mục tiêu chiếm đa số ghế trong Quốc hội.

Cử tri Thái Lan vẫn còn một loạt các lựa chọn. Peau Thai và Tầm nhìn mới đang thể hiện mình là phe dân chủ, chống quân đội. Mỗi đảng đều hứa hẹn sẽ hạn chế ảnh hưởng lan rộng của các lực lượng vũ trang trong các vấn đề dân sự. PPRP đang tiếp tục giữa vững hiện trạng. Và các đảng khác đang cố gắng thu hút cử tri bằng các chính sách tập trung vào túi tiền của họ, chẳng hạn như đảng Bhum Jai Thai cam kết hợp pháp hóa cần sa.

Vì thượng viện do quân đội chỉ định có nhiệm vụ bầu thủ tướng mới, tướng Prayuth có lợi thế rất lớn. PPRP, cộng với bất kỳ đồng minh nào tham gia liên minh với ông, chỉ cần 126 trong số 500 ghế ở hạ viện. Ngoài ra, tất cả các chính quyền trong tương lai đều bị ràng buộc bởi hiến pháp tuân thủ kế hoạch 20 năm của quân đội, hạn chế các lựa chọn để đưa ra các chính sách làm hài lòng đám đông. Tòa án hiến pháp khét tiếng bảo thủ được trao quyền chống lại bất kỳ chính phủ nào đi chệch khỏi chính sách này.

Nhưng nếu các đảng chống quân đội làm tốt, và Peau Thai gần như chắc chắn là đảng lớn nhất, họ sẽ thách thức tính hợp pháp của bất kỳ chính phủ nào do tướng Prayuth lãnh đạo. Chính phủ mới cũng sẽ cần phải đủ đồng minh ở hạ viện chứ không thể chỉ dựa vào thượng viện. Mọi thứ phụ thuộc vào cách mỗi đảng thực hiện và điều đó thật khó dự đoán. Nếu PPRP làm tốt, giành được hơn 80 ghế, có lẽ nó sẽ thu hút các đối tác liên minh một cách nhanh chóng. Nếu PPRP kém hơn mong đợi, những nỗ lực giữ vững chiếc ghế thủ tướng của ông Prayuth sẽ bị thách thức mạnh mẽ hơn và nền chính trị Thái Lan có thể gặp nhiều bất ổn.

AN BÌNH