Việc thân nhân 2 gia đình tranh chấp ngôi mộ số 7 là vấn đề vô cùng nhạy cảm, liên quan đến yếu tố tâm linh. Trong khi đó các chứng cứ của thân nhân 2 gia đình đưa ra đều chưa có đủ căn cứ khẳng định ngôi mộ này là của liệt sĩ (LS)  nào? Do đó, chính quyền địa phương đã vận động thân nhân 2 gia đình thống nhất phương án xét nghiệm ADN để có cơ sở khoa học kết luận chính xác và trả lại danh tính của LS. Theo đó, 2 đơn vị giám định là Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt và Viện pháp y Quân đội vào cuộc. Tuy nhiên, đã có 2 kết quả khác nhau xảy ra. Cho đến nay, danh tính LS nằm dưới ngôi mộ số 7 này là LS Minh, LS Lợi hay LS nào khác vẫn chưa được xác định.

Ông Hoàng Đình Hoan cho rằng: "hài cốt trong ngôi mộ số 7 đã bị đánh tráo".

Hai lần giám định cho 2 kết quả khác nhau

Ngày 1- 12- 2014, UBND H.Kỳ Anh đã có Báo cáo số 247/BC-UBND báo cáo cụ thể quá trình giải quyết việc tranh chấp ngôi mộ số 7 tại NTLS H.Kỳ Anh gửi các ngành liên quan và đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh, Sở LĐ-TB&XH có văn bản xin ý kiến của Bộ LĐ-TB&XH, Cục Người có công giám định ADN để trả lại danh tính cho LS. Tiếp nhận văn bản của Sở LĐ-TB&XH tỉnh Hà Tĩnh, ngày 4-2-1015, Cục Người có công có Công văn số 240/NCC-TTLT đồng ý cho lấy mẫu sinh phẩm hài cốt LS tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh và mẫu sinh phẩm của thân nhân 2 gia đình LS để giám định ADN theo quy định. Theo đó, Cục Người có công yêu cầu Trung Tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt vào cuộc. Việc lấy mẫu sinh phẩm để xét nghiệm sẽ có sự hỗ trợ của 2 giám định viên của Cục Người có công. Tại hiện trường ngôi mộ số 7, Trung Tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt đã tiến hành khai quật và lấy mẫu sinh phẩm là "hàm răng có chân" dưới sự chứng kiến của chính quyền địa phương và 2 bên gia đình thân nhân. Sau đó, Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt tiếp tục lấy 2 mẫu sinh phẩm người thân của LS là 15 sợi tóc có chân của bác Hoàng Đình Hợi (em trai LS Minh) và 15 sợi tóc có chân của bác Lê Hồng Đức (anh trai LS Lợi).

Quá trình sử dụng phương pháp so sánh trình tự vùng gene ti thể của mẫu hài cốt và mẫu thân nhân để xác định huyết thống theo dòng mẹ, ngày 20- 4- 2015, Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt đã có kết quả báo cáo Cục Người có công, kết luận: Mẫu sinh phẩm hài cốt LS lấy tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh và ông Hoàng Đình Hợi có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ. Mẫu sinh phẩm hài cốt LS lấy tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh và ông Lê Hồng Đức không có huyết thống theo dòng mẹ. Căn cứ kết quả giám định ADN đã được Cục Người có Công thông báo, Sở LĐ-TB&XH có công văn số 666/SLĐTBXH gửi UBND H.Kỳ Anh đề nghị UBND huyện chỉ đạo Phòng LĐ-TB&XH H.Kỳ Anh thông báo với thân nhân của 2 gia đình LS Lê Đức Lợi và Hoàng Thị Minh, quản trang làm thủ tục khắc bia mộ, hoàn thiện lại ngôi mộ số 7 của LS Hoàng Thị Minh và chỉnh sửa danh sách lưu trữ đúng quy định.

Hai kết quả giám định khác nhau của Trung Tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt và Viện Pháp y Quân đội.

Sau khi có thông báo kết quả giám định gen và chỉ đạo của Sở LĐ-TB&XH tỉnh Hà Tĩnh, đại diện thân nhân gia đình LS Lê Đức Lợi là ông Lê Hồng Đức và ông Hồ Văn Chúc viết đơn gửi UBND H.Kỳ Anh; Cục Người có công; Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH... về việc không đồng ý với kết luận của Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt. Trước tình hình này, Cục Người có công đã đề nghị Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt giải trình về quy trình lấy mẫu và phân tích mẫu hài cốt LS. Trung Tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt đã có văn bản trả lời và khẳng định: "Sau khi đã đối chiếu và kiểm tra lại toàn bộ quy trình thu mẫu và xử lý mẫu, chúng tôi khẳng định chắc chắn kết quả trả lời ngày 20- 4- 2015 là hoàn toàn chính xác"; Tiếp đó, Cục Người có công đề nghị UBND H.Kỳ Anh liên hệ với thân nhân gia đình LS Lê Đức Lợi, yêu cầu gia đình cung cấp: Biên bản bàn giao hài cốt LS, công văn đồng ý cho di chuyển hài cốt LS; công văn cho khắc bia ghi tên LS Lê Đức Lợi  tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh trong thời hạn 90 ngày. Nếu gia đình không xuất trình được những văn bản nêu trên thì UBND H.Kỳ Anh sẽ thực hiện việc gắn bia mộ theo quy định.

Xét kiến nghị của gia đình thân nhân LS Lê Đức Lợi, Bộ LĐ-TB&XH có Văn bản số 1556/LĐTBXH-NCC ngày 25- 4- 2017 đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh chỉ đạo Sở LĐ-TB&XH trước mắt giữ nguyên hiện trạng ngôi mộ; giao Cục Người có công phối hợp với Viện Pháp y Quân đội, Cục Quân y và các cơ quan chức năng tổ chức lấy lại mẫu hài cốt LS tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh và mẫu sinh phẩm thân nhân 2 LS để thực hiện giám định AND xác định danh tính hài cốt LS. Sau khi có ý kiến chỉ đạo của Bộ LĐ-TB&XH, UBND H.Kỳ Anh đã nhiều lần  làm việc với gia đình thân nhân 2 LS. Về phía thân nhân LS Hoàng Thị Minh đồng ý để các cơ quan chức năng lấy mẫu lần 2 để giám định; còn về phía thân nhân LS Lê Đức Lợi không đồng ý lấy mẫu lần 2 để giám định. Ngày 6-9- 2017, dưới sự chứng kiến của chính quyền địa phương và thân nhân LS Hoàng Thị Minh, Viện Pháp y Quân đội và các cơ quan chức năng đã tiến hành khai quật ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh, thu mẫu là 4 chiếc răng (ký hiệu NCC1163_Q) nghi ngờ của LS Hoàng Thị Minh. Cũng tại đây, mẫu máu của ông Hoàng Đình Hợi (em trai LS Minh) cũng được thu nhận với ký hiệu NCC1163_K.

Phương pháp giám định: tách chiết ADN từ mẫu hài cốt và mẫu đối chứng; nhân bản vùng HV1, HV2 hệ gen ti thể người bằng các đoạn mồi đặc hiệu, tính sách sản phẩm thu được, định lượng, thực hiện phản ứng cycle sequencing và đọc trình tự gen trên máy ABI3130 Genetic Analyzer. Sử dụng các phần mềm Sequencing Analysis v3.2, seqScape v5.2, Sequencher v5.1 để hiệu chỉnh và so sánh các trình tự thu được với trình tự chuẩn hệ gen ti thể người và so sánh các trình tự thu được với nhau. Từ kết quả giám định, ngày 11- 10- 2017, Viện Pháp y Quân đội đã có kết luận: mẫu răng hài cốt lấy tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh (ký hiệu NCC1163_Q) và mẫu đối chứng của ông Hoàng Đình Hợi (ký hiệu NCC1163_K) không có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ... Với kết luận của Viện Pháp y Quân đội khác với kết luận của Trung Tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt thêm một lần nữa làm đau đầu các cơ quan chức năng.

Cục Người có công đề nghị Viện Pháp y Quốc gia- Bộ Y tế vào cuộc để có kết luận cuối cùng.

Sẽ giám định lần thứ 3

Trước kết quả giám định lần 2 này, ông Hoàng Đình Hoan (cháu LS Minh) đại diện cho gia tộc họ Hoàng tại Quỳnh Lưu đã có đơn kêu cứu gửi Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan báo chí tố cáo việc: "hài cốt tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh đã bị đánh tráo trước khi Viện Pháp y Quân đội tổ chức lấy mẫu lần 2". Làm việc với P.V, ông Bùi Quang Hoàn- Chủ tịch UBND H.Kỳ Anh rất đồng cảm với thân nhân gia đình 2 LS Hoàng Thị Minh và Lê Đức Lợi, cũng như đau đáu khi chứng kiến 2 lần bốc mộ lên để lấy mẫu giám định. "Việc ông Hoan tố cáo đánh tráo hài cốt LS là không có cơ sở"- ông Hoàn khẳng định. Cũng theo ông Hoàn, sau khi có 2 kết quả khác nhau giữa Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt và Viện Pháp Quân đội, Cục Người có công đã có Công văn số 3148/NCC-TTLS đề nghị Viện Pháp y Quốc gia- Bộ Y tế thành lập Hội đồng giám định hồ sơ hoặc giám định lại mẫu hài cốt để Cục Người có công có cơ sở thông báo kết luận cuối cùng về ngôi mộ.

"Hiện Phòng LĐ-TB&XH H.Kỳ Anh đang chuẩn bị mọi thủ tục để Viện Pháp y Quốc gia về thu mẫu phẩm lần thứ 3 tại ngôi mộ số 7, lô số 1, NTLS H.Kỳ Anh, mẫu sinh phẩm của thân nhân 2 LS; cũng như giám định lại quy trình lấy mẫu, quy trình phân tích mẫu của Trung tâm giám định Công nghệ cao Gene Việt và Viện Pháp y Quân đội để làm rõ"- ông Trần Bá Toản- Trưởng phòng LĐ-TB&XH H.Kỳ Anh cho biết thêm.

X.S