Trên chuyến xe từ huyện miền núi xuống miền xuôi, Và Xái Vừ (1965, trú xã Mường Lống, H. Kỳ Sơn, Nghệ An) rủ con trai là Và Bá Bì (1996) cùng đi giao dịch ma túy với mình nhưng Bì không đồng ý và cũng không tố giác. Khi chuyến hàng đang trên đường đến tay người nhận thì cha con Vừ bị lực lượng CA bắt giữ.

Cha con Và Xái Vừ, Và Bá Bì tại tòa.

Theo cáo trạng, ngày 18-2-2018, Điệp (là bạn tù của Và Bá Dì - con trai của Và Xái Vừ, hiện đang cải tạo tại Trại giam số 6) gọi điện hẹn Vừ đặt vấn đề muốn mua một lượng ma túy lớn cho vị khách ở Hà Nội. Vừ đồng ý và hẹn sẽ về Kỳ Sơn tìm kiếm, nếu có ai bán sẽ báo lại cho Điệp. Đúng vào dịp Tết, có hai người đàn ông là Già Bá Lồng và Và Bá Dờ (người Lào) sang Kỳ Sơn ăn Tết nên Vừ đặt vấn đề cần một lượng ma túy lớn thì được hai người này đồng ý. Vừ mừng rỡ gọi điện cho Điệp thông báo tình hình nhưng vì Điệp không hiểu tiếng Lào nên nhờ Vừ trao đổi và đặt mua 5 bánh heroin, 2kg ma túy đá và 2.000 viên MTTH. Hai bên thống nhất 1 bánh heroin và 1kg ma túy đá đều có giá 150 triệu đồng, còn 1 gói hồng phiến có giá 5 triệu đồng. Hai bên thống nhất trả trước 1 nửa tiền và kế hoạch giao hàng. Điệp hứa sẽ trả công cho Vừ 100 triệu đồng.

Ngày 10-3, Vừ dẫn Điệp đi đến một khu rừng tại xã Nậm Cắn, H. Kỳ Sơn để gặp người Lào mua 5 bánh heroin, 2kg ma túy đá và 11 gói hồng phiến, Điệp được người Lào “khuyến mãi” thêm 1 gói hồng phiến để làm quà. Nhận số hàng, Điệp giao cho người Lào 450 triệu đồng, số còn thiếu Điệp nói sẽ giao cho Vừ mang sang để trả sau khi bán được hàng. Số ma túy này Điệp giao cho Vừ cất giữ và hẹn sẽ giao dịch tại TT Đô Lương. Một tuần sau, khi nhận được điện thoại của Điệp, Vừ bắt xe ôm ra thị trấn thuê phòng nghỉ rồi đón xe khách xuống TT Đô Lương. Lúc này, Vừ nhận được điện thoại của Và Bá Bì (con trai) thông báo chuẩn bị đi xuống TP Vinh để gặp bạn và làm lại bằng lái xe nên Vừ nói “nếu con chưa có xe thì ra thị trấn đi với cha”. Sau đó hai cha con gặp nhau tại phòng nghỉ ở TT Mường Xén. Trong cuộc nói chuyện ngắn ngủi, Bì biết cha đưa 5 bánh heroin đi giao dịch với số tiền khoảng 500 triệu đồng. Vừ rủ con đi cùng xuống TT Đô Lương giao hàng rồi cầm tiền để Vừ đi sang Hà Tĩnh có việc. Tuy nhiên, Bì thẳng thừng trả lời “hàng nhiều nguy hiểm, con không làm đâu”.

Giữa đêm tối mịt mùng, cha con Vừ lên xe khách chạy tuyến Kỳ Sơn - Vinh, chiếc túi xách đựng ma túy được Vừ cầm. Tuy nhiên, khi xe chạy đến xã Lĩnh Sơn, H. Anh Sơn thì bị tổ công tác CAH Yên Thành kiểm tra, bắt quả tang. CQĐT xác định Và Xái Vừ phạm tội “Mua bán trái phép chất ma túy” còn Và Bá Bì tuy biết cha đưa ma túy xuống Đô Lương giao cho Điệp nhưng không tố giác với cơ quan chức năng nên phạm tội “Không tố giác tội phạm”.

Nhận án tử nhưng Và Xái Vừ vẫn rất bình thản.

Sáng 23-8, TAND tỉnh Nghệ An mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử cha con Và Xái Vừ. Khán phòng chỉ có vài người là người thân trong gia đình Vừ đến dự. Vượt chặng đường hơn 300km từ Kỳ Sơn xuống TP Vinh, vợ con Và Xái Vừ không giấu được sự mệt mỏi. Vừ có 6 người con nhưng 3 cha con Vừ, Bì và Dì đều thay nhau vào tù. Tháng 3-2016, Vừ bị TAND H. Kỳ Sơn xử 15 tháng tù giam về tội “Mua bán, tàng trữ và sử dụng trái phép vũ khí quân dụng”. Cũng trong thời gian tháng 3-2016, Và Bá Bì bị TAND H. Kỳ Sơn xử 27 tháng tù về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”.

Tại phiên tòa, 2 bị cáo đều thành khẩn khai báo. Vừ khai, mặc dù không biết người đàn ông tên Điệp là ai, địa chỉ, lai lịch thế nào nhưng khi nhận được lời đề nghị tìm nguồn “hàng” với số lượng lớn thì đồng ý. “Chỉ vì hám lợi trước mắt nên khi anh Điệp đề nghị mua ma túy cho khách và hứa sẽ trả tiền công hậu hĩnh nên bị cáo đã đồng ý tìm mua ma túy cho anh Điệp. Bị cáo là người dân tộc thiểu số, nhận thức pháp luật còn hạn chế, bị cáo biết việc làm của mình là sai, mong tòa xem xét giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo” - Và Xái Vừ nói. Còn bị cáo Và Bá Bì cũng mong muốn HĐXX giảm nhẹ hình phạt cho mình. Bởi theo Bì, nếu cha bị tuyên án tử hình thì sẽ không có người chăm sóc cho mẹ và các em.

Xem xét các tình tiết, HĐXX tuyên phạt Và Xái Vừ án tử hình về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”, Và Bá Bì 9 tháng tù về tội “Không tố giác tội phạm”. Sau khi chủ tọa phiên tòa tuyên án, Và Bá Bì nắm lấy tay cha động viên. Thế nhưng Và Xái Vừ vẫn tỏ ra rất bình thản và ra hiệu cho con rằng mình vẫn ổn. Có lẽ, khi dấn thân vào con đường buôn “cái chết trắng” này, Vừ cũng lường trước được kết cục như ngày hôm nay. Cha con Vừ ngoảnh lại giơ tay tạm biệt người thân và nói gì đó bằng tiếng Mông rồi  bước theo các chiến sĩ CA ra xe chuyên dụng.

D.HÓA