Chúng tôi trở lại cung đường A Vao-Ba Lin để đến đồn Biên phòng Ba Lin, BĐBP tỉnh Quảng Trị và bà con người dân tộc Pa Kô ở các bản Ba Lin, Kỳ Nơi và A Sau thuộc xã biên giới A Vao, huyện Đakrông, Quảng Trị. Chiếc xe máy Wave RSX của Thượng úy Nguyễn Văn Nhân - Đội trưởng đội Vận động quần chúng - Đồn Biên phòng Ba Lin cần mẫn đưa 2 chúng tôi vượt dốc thì bỗng một tiếng "pành" khô khốc phát ra: chiếc lốp trước đi tong sau một cú xóc khá mạnh từ viên đá ẩn kỹ dưới lớp bùn nhão nhoét. Thế là tôi phải chuyển sang xe khác còn Thượng úy Nhân ở lại tìm cách "cấp cứu" cho cái lốp hết hơi. Sau gần 2 giờ lặn lội, cuối cùng chúng tôi cũng đến nơi nhưng vẫn bị ám ảnh về cung đường mới đi qua.

Dọc đường từ trạm kiểm soát Biên phòng A Vao vào đồn, tôi gặp khá nhiều các cháu nhỏ đạp xe đến trường, mặc dù cách nhà chưa đầy 2km nhưng nhiều em áo, quần đã lấm lem bùn đất. Tôi hỏi một bé gái thì được em cho biết tên là Hồ Thị Thu Hằng, 11 tuổi, đang học lớp 6 Trường THCS xã A Vao. Hằng kể thêm: "Nhà em ở bản Tân Đi 3, cách trường hơn 7 cây số, hàng ngày em và các bạn đến trường, trở về nhà chẳng có hôm nào áo quần không bị dính bùn, đất. Mùa nắng chúng em đến trường bằng xe đạp, còn mùa mưa phải đi bộ bởi đường nhiều hố sâu ngập nước không biết chỗ mô tránh". Gặp tôi tại đồn Biên phòng Ba Lin, khi nghe các chiến sĩ giới thiệu, ông Kôn Nức, trưởng bản Kỳ Nơi khẩn khoản: "Nhà báo về xuôi nói với lãnh đạo sửa lại con đường cho bà con dân bản mình với, kẻo 129 hộ/665 khẩu dân các bản Ba Lin, Kỳ Nơi, A Sau của mình cực khổ quá vì con đường lên bản hư hết rồi".

Nói đoạn, ông chỉ tay ra phía sườn đồi: "Nhà báo thấy đó, cây sắn đã đến mùa thu hoạch, năm ni trời mưa nhiều, xe vô không được nên bà con đành để vậy chờ khi mô có xe vô mới bán được, chưa kể khi có người ốm nặng cần phải lên bệnh viện càng vất vả hơn, ban đêm thì nguy hiểm lắm". Ở đây, người dân 3 bản và CBCS đồn Biên phòng Ba Lin, gặp khi trời mưa mà có công việc gấp cần "hạ sơn" chỉ trông chờ duy nhất vào chiếc xe tải của anh Lê Xuân Thảo. Gặp anh trên đường vận chuyển sắn của bà con ra nhập cho nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa, anh tâm sự: "Quê tôi ở xã Cam Thành, H. Cam Lộ lên đây lập nghiệp từ năm 2009. Cố gắng tằn tiện, tôi mua chiếc xe này từ năm 2015 để thu mua các mặt hàng nông sản cho bà con nhưng mấy năm nay con đường này xuống cấp quá trầm trọng nên xe bị hư hỏng liên miên. Tải trọng xe 6 tấn nhưng chẳng có khi nào dám chở đúng vì đường quá xấu".

Lật lại hồ sơ thì con đường này được khởi công từ ngày 8-2-2006 theo Quyết định số 2530/QĐ-BQP ngày 17-10-2005 của Bộ Quốc phòng, là dự án công trình đường giao thông biên giới A Vao - Ba Lin với số vốn 17,441 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ. Con đường dài 13,102km theo tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn loại A tại thời điểm năm 2005 do Công ty cổ phần tư vấn đầu tư và xây dựng Hương Giang thuộc Quân đoàn 2 thi công... Sau một năm thi công, con đường đã được thông tuyến và đưa vào sử dụng. Tôi còn nhớ, trong số rất đông người dân xã A Vao hôm dự lễ khánh thành và thông tuyến con đường, ông Hồ Văn Lập ở bản Tân Đi 2 nói với tôi:  "Rứa là mơ ước bao đời nay của người dân  bản mình cũng như các bản Ba Lin, A Sau, Kỳ Nơi đã được toại nguyện. Có đường, lũ trẻ con đi học sẽ sướng hơn và người dân sẽ mua cái xe máy để đi cho cái chân không còn mỏi vì trèo dốc, lội suối. Đây là con đường vui nơi biên giới".

Vâng, con đường vui ấy, sau hơn 10 năm sử dụng không được duy tu, bảo dưỡng, đến cả những cột km giờ cũng chỉ còn là trụ xi- măng đen sì, rêu mốc. Nền đường qua nhiều cơn mưa rừng, lũ quét đã không còn nguyên vẹn, mỗi khi đi trên con đường này, người dân lại gọi tên mới là "Con đường khổ ải".

Nguyễn Thành Phú