Chuyên đề Công an TP Đà Nẵng nhận được nhiều đơn kêu oan của một số công dân liên quan đến bản án dân sự bị TAND Tối cao kháng nghị hủy bản án và bản án hình sự có hiệu lực pháp luật, bị án chấp hành xong nhưng tòa án cấp cao tại Đà Nẵng tuyên hủy bản án để xem xét về tội danh đã ảnh hưởng xấu đền quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Vậy, tại sao những bản án trên bị kháng nghị và tuyên hủy?

2 gian nhà bị tranh chấp giữa bà Võ Thị Thận và ông Phan Thanh Đức.

Vụ thứ nhất: Đơn của ông Võ Văn Minh (1964, trú Dương Sơn, xã Hòa Tiến, H. Hòa Vang, TP Đà Nẵng) trình bày: Năm 1990, bà Võ Thị Thận (mẹ ông Minh) mua hóa giá của HTX mua bán xã Hòa Phú 3 gian nhà tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú với giá 5 triệu đồng. Mua xong, bà Thận nhường lại cho ông Huỳnh Mẫn 1 gian nhà có vị trí giáp với đường ĐT 604 với giá 2 triệu đồng. Vài năm sau, bà Thận nhượng 1 căn phòng phía trong cho bà Phan Thị Hậu (giáp với nhà ông Hồ Tấn Quang), giá 1,5 triệu đồng, còn lại 1 phòng ở giữa để ở. Việc chuyển nhượng cho bà Hậu, hai bên chỉ thỏa thuận bằng miệng, vì bà Thận không biết chữ.

Năm 1993, bà Thận chuyển xuống ở với con trai là ông Võ Văn Minh tại Dương Sơn, xã Hòa Tiến và thỉnh thoảng có đi về Hòa Phú song không ở lại nên không biết việc Nhà nước giao quyền sử dụng đất gian nhà còn lại của mình cho ông Phan Thanh Đức. Năm 2009, TAND H. Hòa Vang có mời bà Thận đến làm chứng việc tranh chấp đất giữa ông Đức và ông Mẫn nên mới biết được gia đình ông Đức đã chiếm gian nhà cùng đất của mình nên làm đơn yêu cầu ông Đức trả lại. Giải quyết sự việc, UBND xã Hòa Phú mời hai bên đến làm việc và ông Đức cung cấp giấy bán nhà giữa bà Thận và ông Phan Truyện (cha ông Đức). Trong giấy bán nhà này có chữ ký của bà Thận nhưng thực tế chữ ký trên là giả (vì bà Thận mù chữ). Hai bên không thể hòa giải, bà Thận gửi đơn yêu cầu tòa án buộc ông Đức trả lại gian nhà và đất có diện tích 87m2 tại thôn Đông Lâm, xã Hòa Phú.

Vụ án đã qua nhiều cấp xét xử, cuối cùng là Quyết định Giám đốc thẩm số 02 ngày 31-12-2018 của Hội đồng Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng. Theo đó, buộc ông Phan Thanh Đức trả lại cho bà Thận ngôi nhà cấp 4, gồm 2 phòng có diện tích 24,6m2 tọa lạc trên đất có diện tích 52,3m2… và được Chi cục Thi hành án H. Hòa Vang tổ chức thi hành. Bất ngờ, ngày 30-3-2021, gia đình nhận được quyết định tạm đình chỉ thi hành đối với Quyết định Giám đốc thẩm số 02 vì lý do: Quyết định trên bị ông Nguyễn Văn Du- Phó Chánh án TAND Tối cao kháng nghị Giám đốc thẩm theo hướng hủy bản án. "Một vụ án tưởng chừng đơn giản kéo dài hơn 10 qua và được nhiều cấp tòa án xét xử nhưng vẫn chưa có hồi kết làm cho gia đình tôi quá mệt mỏi, thiệt thòi vì tốn nhiều công sức, tiền bạc, ông Minh nói.

Vụ thứ 2: Đơn của bà Tôn Nữ Bạch Nga, trú P. Thanh Bình, Q. Hải Châu, Đà Nẵng có nội dung: Cuối năm 2019, do tuổi trẻ, bồng bột nên Trần Như Hoàng Bảo (1991, con bà Nga) và nhóm bạn có hành vi sử dụng trái phép các chất ma túy. Cụ thể, khoảng 23 giờ ngày 25-12-2019, sau khi rời quán nhậu Toxic trên đường Trần Văn Trứ, Bảo rủ Võ Thiện Khanh, Trần Thị Hồng Lý, Phan Thị Thái Thanh đến khách sạn Majestic (số 50, Phan Tôn) sử dụng ma túy. Khi cả nhóm đến khách sạn, Bảo là người trực tiếp thuê phòng 901 rồi sử dụng mô-tô chở Khanh đi mua ma túy. Trên đường đi, Bảo chở Khanh đến trạm ATM trên đường Nguyễn Văn Thoại rút 6,5 triệu đồng rồi cả hai cùng đến điểm hẹn. Tại đây, hai người mua 10 viên thuốc lắc, 1 chỉ ketamine rồi cùng về khách sạn. Tại đây, Bảo, Khanh, Lý, Thanh sử dụng hết 6,5 viên thuốc lắc, 1 chỉ ketamine, còn 3,5 viên thuốc lắc đang tiếp tục sử dụng thì bị lực lượng Công an bắt quả tang. Với hành vi này, Trần Như Hoàng Bảo và Võ Thiện Khanh bị các cơ quan tố tụng Q. Ngũ Hành Sơn điều tra, truy tố, xét xử về tội "Tàng trữ trái phép chất ma túy".

Qua xét xử, Trần Như Hoàng Bảo bị xử phạt 15 tháng tù. Hiện tại, Bảo chấp hành xong hình phạt tại trại giam An Điềm (Bộ Công an), đã cai nghiện xong, trở về hòa nhập cùng cộng đồng. Bất ngờ, ngày 26-3-2021 Hội đồng Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành Quyết định số 12/2021 tuyên hủy bản án "Tàng trữ trái phép chất ma túy" để điều tra theo thủ tục chung. "Theo đó, đầu tháng 4-2021, CAQ Ngũ Hành Sơn đã khởi tố, bắt tạm giam con tôi về tội danh "tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy". Như vậy, TAND cấp sơ thẩm xử sai tội danh hay có vấn đề gì trong quá trình hành pháp của các cơ quan tiến hành tố tụng Q. Ngũ Hành Sơn(?). Dù có nguyên nhân gì đi chăng nữa, pháp luật cũng hãy khoan hồng, nhân đạo… để con tôi sớm có điều kiện trở thành người có ích cho xã hội", bà Nga mong mỏi.

Tìm hiểu những nội dung liên quan đến 2 vụ án nêu trên, chúng tôi xác định trong quá trình giải quyết hai vụ án trên, các cơ quan tố tụng đã có sai sót trong việc áp dụng một số căn cứ pháp luật dẫn đến việc ra bản án, quyết định không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự… (đối với vụ án dân sự) và có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong việc xử lý vụ án hình sự dẫn đến bản án bị Viện KSND cấp cao tại Đà Nẵng kháng nghị. Cụ thể, tại Quyết định Giám đốc thẩm số 02 ngày 31-12-2018 của Hội đồng Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng bị TAND tối cao kháng nghị theo hướng hủy để làm rõ một số chứng cứ quan trọng chứng minh việc bà Võ Thị Thận có bán 2 gian nhà cho ông Phan Truyện vào thời điểm trước năm 2010 hay không…? Và đối với bản án hình sự "Tàng trữ trái phép chất ma túy" của TAND Q. Ngũ Hành Sơn bị tuyên hủy để cấp sơ thẩm xem xét lại vai trò, hành vi của Trần Như Hoàng Bảo có cấu thành tội "tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy".

Như vậy, dù bị kháng nghị theo hướng hủy bản án đã tuyên trước đó nhưng tùy thuộc vào những phán quyết của HĐXX tại một bản án khác mới có thể xác định mình có bị oan hay không. Vì kháng nghị của TAND hoặc Viện KSND cấp cao được xem là một thủ tục trong quá trình tiến hành tố tụng nhằm đảm bảo cho quá trình giải quyết từng vụ án được khách quan và đúng pháp luật.

M.T