Cuối năm 2017, chúng tôi thực hiện tour du lịch cộng đồng tại H. Con Cuông, Nghệ An. Bản Khe Rạn (xã Bồng Khê) nép mình bên dòng Lan giang xanh ngắt, hiền hòa, giữa màu xanh của muôn trùng núi đồi, ruộng nương là những nếp nhà sàn nhỏ xinh còn nguyên nét truyền thống.

Tại hộ gia đình anh Lô Huỳnh Lan, trên ngôi nhà sàn đặc trưng của bà con dân tộc Thái, chúng tôi được thưởng thức nền văn hóa ẩm thực vô cùng đa dạng và phong phú như: vị cay nồng của rượu men lá, cá Mát nướng có vị đăng đắng và dai dai; gói moọc mềm nhuyễn bọc trong lá chuối; cơm lam nướng trong những ống nứa vàng óng; thịt gà xiên lá chanh nướng lửa than; xôi nếp cẩm, canh khầu khiều, rau rún, măng rừng... Tất cả được bày khéo léo lên chiếc mâm được đan bằng mây nhỏ xinh. Sau bữa cơm, du khách sẽ được thưởng thức các tiết mục văn nghệ dưới chân nhà sàn như: đánh chiêng, dân ca và các điệu múa cổ của dân tộc Thái, du khách cùng nhảy sạp, hạn khuống (múa giã gạo) và uống rượu cần.

Con Cuông hiện có 4 bản xây dựng mô hình du lịch cộng đồng. Ngoài bản Khe Rạn, bản Nưa (xã Yên Khê) cũng phát triển khá mạnh mẽ. 2 bản còn lại là Nà Pha (xã Yên Khê) và bản Xiềng (xã Môn Sơn) cũng đang trên đà thu hút du khách. Thời gian qua, du lịch cộng đồng Con Cuông đã thu hút rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến “phượt” dài ngày để trải nghiệm và khám phá. Theo ông Nguyễn Xuân Nam- Trưởng Phòng Văn hóa huyện thì, tính đến thời điểm cuối năm 2017, đã có khoảng hơn 32 ngàn du khách đến với loại hình du lịch cộng đồng độc đáo này.

Tại bản Nưa, du khách sẽ được trải nghiệm mô hình du lịch homestay đang mở rộng tại đây. Homestay là loại hình du lịch lưu trú cộng đồng, tức là khách du lịch sẽ nghỉ ngơi, sinh hoạt tại nhà người dân bản địa và cùng họ khám phá đời sống văn hóa, ẩm thực địa phương. Khách du lịch có thể lựa chọn khám phá các cảnh quan thiên nhiên đẹp, nguyên sơ như thác Khe Kèm, khe Nước Mọc, đập Phà Lài, du thuyền sông Giăng hay khám phá rừng nguyên sinh với hệ thống động, thực vật phong phú của Vườn Quốc gia Pù Mát. Tham quan những di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng như khu di tích nhà cụ Vi Văn Khang, hang Ốc, bia Ma Nhai, đi thăm làng nghề dệt thổ cẩm, nghề nấu rượu cần, rượu men lá... Trải nghiệm cuộc sống thường nhật với đồng bào Thái bản địa như: buổi tối được chìm vào giấc ngủ ngon trên chiếc đệm bông lau êm ái, sạch sẽ. Du khách nữ thì được mặc váy Thái, trải nghiệm công việc nội trợ như phụ nữ Thái thực thụ. Với hình thức du lịch cộng đồng tại bản Nưa, du khách sẽ cảm thấy thoải mái và không còn khoảng cách để được thỏa sức khám phá vùng đất và con người miền Tây xứ Nghệ.

Nói về mô hình du lịch cộng đồng, ông Nguyễn Đình Hùng - Bí thư Huyện ủy Con Cuông hào hứng: “Vùng đất Con Cuông có nhiều điểm du lịch rất hoang sơ, đẹp quyến rũ, nên việc phát triển du lịch cộng đồng vừa giúp quảng bá được vẻ đẹp của rừng nguyên sinh, văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, vừa giúp người dân có thêm thu nhập để ổn định cuộc sống. Đặc biệt, trong những năm qua, nhờ làm tốt mô hình du lịch cộng đồng nên nhiều lao động của đồng bào đã không còn sống phụ thuộc vào rừng, giúp rừng nguyên sinh giảm đi gánh nặng vì cuộc sống mưu sinh”.

Có thể nói, mô hình du lịch cộng đồng tại các bản, làng H. Con Cuông tạo cơ hội cho du khách thập phương tham gia bảo tồn giá trị văn hóa, tìm hiểu, nâng cao nhận thức về sự phong phú, đặc sắc và vai trò của vùng sinh quyển. Vì vậy, du lịch cộng đồng được coi là hướng đi bền vững để bảo tồn và phát triển vùng sinh quyển miền Tây xứ Nghệ.

XUÂN SƠN