Kỳ bí cổ vật Phật giáo Đà Nẵng (2)

Thứ ba, 19/11/2013 10:30

* Bài 2: Bảo vật kể chuyện vua Minh Mạng lập chùa

(Cadn.com.vn) - Trong triển lãm Tinh hoa cổ vật Phật giáo diễn ra vừa qua tại Đà Nẵng, người xem và các nhà nghiên cứu đều bất ngờ khi chiêm ngưỡng một cổ vật hiếm của chùa Tam Thai. Đó là tấm kim bài mang hình “quả tim lửa” có niên đại gần 200 năm, được dập nổi thủ bút của vua Minh Mạng. Vậy “quả tim lửa” này có gì đặc biệt và vì sao vua Minh Mạng lại tặng bảo vật này cho chùa Tam Thai?

Tam Thai cổ tự trong danh thắng Ngũ Hành Sơn nơi lưu truyền nhiều câu chuyện
về vị vua Minh Mạng.

Nằm trầm mặc trên ngọn Thủy Sơn thuộc khu danh thắng Ngũ Hành Sơn từ bao đời nay, ngôi cổ tự Tam Thai được biết bao đời trụ trì chùa vẫn giữ gìn cẩn mật “quả tim lửa” bảo vật của chùa. Đưa tôi đến gian thờ tổ, nơi đặt “quả tim lửa”, Hòa thượng Thích Hạnh Mãn-trụ trì chùa Tam Thai nói: “Đây là bảo vật của chùa nên không phải ai cũng được vào xem”.

Quả vậy, trước khi góp mặt ở Triển lãm tinh hoa cổ vật Phật giáo, dường như chẳng mấy ai biết về sự hiện diện của “quả tim lửa” ở chùa Tam Thai. Đọc những dòng Hán tự trên “quả tim lửa”, thầy Hạnh Mãn giải thích: Mặt trước của “quả tim lửa” được các nghệ nhân thời bấy giờ dập nổi thủ bút của vua Minh Mạng với dòng chữ Hán ngữ được dịch là “Đức Như Lai của chúng ta đã cai quản thế gian này bằng pháp môn vô thượng, rộng lòng tế độ cho trời người, thoắt ẩn thoắt hiện khắp mười phương hư không thường trú, tạo ra mười công đức lớn mà không chỉ riêng nước Nam ta chịu ân huệ sâu dày này”.

Còn mặt sau ghi là “Minh Mạng lục niên kiết nhật tạo” có nghĩa là “làm vào ngày tốt, năm Minh Mạng thứ sáu”. “Vào một ngày hạ, tháng 5, năm Minh Mạng thứ 6, sau khi thăm thú ở Ngũ Hành Sơn về, vua ra sắc lệnh trùng tu chùa chiền, tô tượng, đúc chuông, tôn tạo danh thắng Ngũ Hành Sơn. Và khi chùa Tam Thai được trùng tu xong, vua đã ban tặng một tấm kim bài có dòng chữ: Ngự chế Tam Thai tự, Minh Mạng lục niên phụng tạo và đúc tặng chùa tấm kim bài bằng đồng, mang hình dáng chiếc lá bồ đề, cao khoảng 45 cm, bề ngang 35 cm, chung quanh rập hình tượng tia lửa đang cháy...

Từ đó, với người dân trong vùng, kim bài trở thành một bảo vật và được thờ cúng ngay trong gian thờ Tổ của chùa mà dân gian quen gọi là “quả tim lửa”–thầy Hạnh Mãn kể. Sử cũ chép lại rằng, vua Minh Mạng có đến ba lần đặt chân đến Ngũ Hành Sơn và đến năm Minh Mạng thứ 18 (1837), tên gọi Ngũ Hành Sơn được nhà vua xác nhận bằng một văn bản hành chính. Kể từ đó, vua Minh Mạng đã cho mở mang, trùng tu, tôn tạo, đúc chuông và dựng tượng trên núi Ngũ Hành Sơn. Thế nhưng chỉ có chùa Tam Thai là được vua Minh Mạng ban cho “quả tim lửa”. Rồi đến năm Minh Mạng thứ 6 (1825), nhà vua đã cho trùng tu, xây dựng lại chùa Tam Thai và được ban sắc tứ, là quốc tự của triều đình nhà Nguyễn.

Về chuyện này, thầy Hạnh Mãn kể: Tương truyền trong lúc bôn ba trên biển để chạy nạn Tây Sơn thì đoàn thuyền của vua Gia Long cạn kiệt lương thực và nước uống, giữa lúc nguy cấp vua rút kiếm ra chỉ lên trời mà khấn, thế là từ dưới biển xuất hiện một dòng nước ngọt. Từ quan đến lính khi uống nước vào thấy người khỏe ra và cứ thế chèo được vào đến Ngũ Hành Sơn. “Khi đến Ngũ Hành Sơn, cảm tạ trời đất giúp qua cơn hoạn nạn vua Gia Long có nguyện rằng “sau này phục quốc thành công sẽ đến vùng đất này tôn tạo chùa chiền”. Nhưng đến khi vua đánh bại quân Tây Sơn, do công cuộc phục quốc kéo dài, đã không cho vua Gia Long có cơ hội thực hiện di nguyện đó nên mãi sau này vua Minh Mạng mới thực hiện được di nguyện của cha mình. Trong dân gian có câu Gia Long phát nguyện, Minh Mạng lập chùa là vì vậy. Và “quả tim lửa” là bảo vật lưu truyền cho đến ngày nay chứng minh cho tích ấy”.

Ngoài những lý do trên thì việc vua Minh Mạng bỏ công sức tôn tạo chùa Tam Thai cũng do nàng công chúa Ngọc Lan (em gái vua Minh Mạng), vì chán cảnh hồng trần nên rời Huế vào tu tại chùa Tam Thai, không ít lần nhà vua cử tùy tùng và đích thân vào đón nhưng nàng quyết tâm quy y cửa Phật. Mãi sau này nhà vua phải ra chiếu chỉ, buộc phải trở về kinh đô Huế thì nàng Ngọc Lan mới rời khỏi chùa Tam Thai. Từ đó người dân Ngũ Hành Sơn lập miếu thờ, tưởng nhớ công chúa Ngọc Lan.

"Quả tim lửa" in nổi bút tích của vua Minh Mạng
ban tặng cho chùa Tam Thai.

Sau khi phong chùa Tam Thai là Quốc tự, vua Minh Mạng đã ra sắc dụ bổ nhiệm sư Viên Trừng ở chùa Thiên Mụ (Huế) vào làm trụ trì. Và từ đó đến nay, chùa đã trải qua mười mấy đời trụ trì truyền thừa hoằng dương Phật pháp nơi linh địa Ngũ Hành Sơn. Dù trải qua nhiều biến cố nhưng bảo vật “quả tim lửa” mà vua Minh Mạng ngự ban đều được các thế hệ sư trụ trì gìn giữ, bảo quản. Bởi đó không chỉ là bảo vật có một không hai, mà còn là mạnh nguồn tâm linh của Tam Thai Quốc tự.

(còn nữa)
Minh Hà