Ngày 31-10, Quốc hội bắt đầu thảo luận tại hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2017; kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2018 và kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm quốc gia 2018.

Nội dung trên được Quốc hội tiến hành trong 2,5 ngày, trong quá trình thảo luận, thành viên Chính phủ sẽ phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Lai Châu Tống Thanh Bình phát biểu thảo luận tại Hội trường.

Nợ công sát trần

Nhìn về bức tranh kinh tế - xã hội những tháng đầu năm và dự báo cả năm 2017 với những điểm sáng nổi bật, dự kiến sẽ đạt và vượt 13 chỉ tiêu đề ra, các đại biểu Nguyễn Đắc Quỳnh (Sơn La), Tống Thanh Bình (Lai Châu), Nguyễn Thanh Hải (Tiền Giang)... đánh giá cao quyết tâm trong lãnh đạo, điều hành của Quốc hội, của Chính phủ, của cả hệ thống chính trị và nhân dân cả nước, quyết tâm đưa Nghị quyết Đại hội XII của Đảng vào cuộc sống. Tuy nhiên, vẫn còn không ít ý kiến băn khoăn.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm đã chỉ ra thực trạng bội chi cao, nợ công sát trần, thu ngân sách dự báo không đạt kế hoạch trung hạn nhưng kỷ luật tài khóa chưa nghiêm. Nợ công dự báo đến năm 2020 khoảng 4,2 triệu tỷ đồng, trả lãi vay hàng năm chiếm khoảng 7 - 8% tổng chi ngân sách nhà nước... Khả năng trả nợ rất khó khăn, ngân sách Trung ương nhiều năm không có thặng dư để trả nợ mà phải vay đảo nợ làm quy mô nợ tăng nhanh, nợ chồng lên nợ. Dự báo đến năm 2020 vẫn không khắc phục được, nguồn trả nợ vẫn từ nguồn vay mới và lên tới 252 ngàn tỷ đồng. 

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) nêu rõ: theo giải trình của Quốc hội và Bộ Tài chính, nợ công đang nằm trong thời kỳ kiểm soát. Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng đã đưa ra giải pháp: không ứng trước vốn. Những nơi nào ứng trước vốn phải giữ lại, hoặc thắt chặt chi tiêu rồi, phải dùng những giải pháp như: khoán lương, khoán xe... Đó là những giải pháp đang tập trung xử lý.

Theo đại biểu, năm 2018, giải pháp quyết liệt nhất trong vấn đề nợ công là không để phát sinh những công trình Nhà nước đầu tư mà thất thoát, đặc biệt là 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả vừa qua đã được Quốc hội, báo chí nêu nhiều. Đầu tư phải hiệu quả, có trọng điểm, không dàn trải, mới thu hồi vốn nhanh. Bên cạnh đó, phải phòng, chống tham nhũng, lãng phí và tránh đầu tư một cách thiếu hiệu quả, tránh để tham nhũng tràn lan, gây ảnh hưởng đến ngân sách của quốc gia.

Quá ưu đãi cho FDI?

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) băn khoăn với nỗi lo về đầu tư nước ngoài (FDI) khi trong những ngày qua, thông tin về kết quả tăng trưởng của nền kinh tế mà báo cáo Chính phủ trình bày gây ngạc nhiên cho cộng đồng, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp trong nước vốn vẫn đang cố tìm những hướng đi cho mình. Con số hơn 25 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vượt xa kỳ vọng, tăng 34,3% và vốn giải ngân cũng bất ngờ tăng mạnh, vượt 13,4% so với cùng kỳ.

“Đây được cho là nguyên nhân góp phần vực dậy tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Thế nhưng sau cơn địa chấn về thu hút FDI lại là nỗi lo âm ỉ của không ít nhà quản lý, các chuyên gia về câu chuyện giữa nhà đầu tư, giữa đầu tư nước ngoài và tăng trưởng. Một khi hoàn thành các chỉ tiêu quan trọng, đạt nhiều kỷ lục trong tăng trưởng nhưng hiệu quả nội tại mang lại cho nền kinh tế và đời sống người dân chưa đáng là bao”, đại biểu Nhân lo ngại.

Nhìn lại chính sách Nhà nước ưu đãi đặc thù cho khối doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI), bao gồm miễn giảm thuế có thời hạn, cho phép chuyển lỗ, miễn đánh thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài, hoàn thuế cho lợi nhuận tái đầu tư, đại biểu đưa ra một thực tế ngược lại “chúng ta lại cứng nhắc, khắt khe với chính người nhà của mình, người luôn đồng cam cộng khổ và có nhiều đóng góp cho kinh tế”.

Đó là câu chuyện của Tập đoàn Viettel “vỡ mộng” vì bị Bộ Tài chính thẳng thừng “bác” việc xin ưu đãi thuế như Samsung Việt Nam, hay khoản đầu tư 500 tỷ đồng để phát triển khoa học công nghệ của Gốm sứ Minh Long không được hỗ trợ chỉ vì thiếu vài thủ tục hành chính – “những ví dụ cho thấy việc gánh vác vai trò là động lực chính cho nền kinh tế còn khó khăn biết chừng nào”.

Vừa bị thất thu thuế, công nghệ lạc hậu, cạn kiệt tài nguyên, nhân công rẻ, thiếu công bằng trong ưu đãi đầu tư và cuối cùng là hệ lụy về môi trường, liệu những điều này có công bằng cho đất nước và người dân? Đã đến lúc phải bình tâm suy xét trước khi quá muộn, đại biểu Nhân đặt vấn đề.

Cần có lộ trình để bảo đảm mức tăng trưởng kinh tế bền vững

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhận định: Quyết tâm của Chính phủ trong năm 2018 là làm sao đạt được kế hoạch đề ra và mức tăng trưởng từ 6,5 đến 7%. Mức tăng trưởng này rất hợp lý. Để đạt được mục tiêu này cần quan tâm đến chất lượng, về hiệu quả của giá trị kinh tế, sẽ đảm bảo bền vững. Vấn đề quan trọng trong năm 2018 là làm sao giảm được khu vực công, tăng cường cho khu vực tư nhân và kêu gọi đầu tư trên tất cả mọi thành phần kinh tế, trong đó có kêu gọi đầu tư từ nước ngoài. Có như vậy, nền kinh tế nước ta sẽ phát triển tốt hơn.

Mặt khác, mức đầu tư công hiện nay đã tương đối cao, Chính phủ cần có lộ trình để tính toán tỉ mỉ, kể cả đầu tư công và những hạn chế để mức tăng trưởng đảm bảo ổn định và phát triển bền vững, tránh xáo trộn của nền kinh tế, sẽ hiệu quả hơn - đại biểu Hòa nêu rõ.

Cùng quan điểm, đại biểu Đỗ Văn Sinh (Quảng Trị) nêu Chính phủ cần giải trình một cách thấu đáo để hướng tới mục tiêu đưa nền kinh tế đi vào chiều sâu và chất lượng. Đại biểu đánh giá: Thời gian qua, thiệt hại kinh tế ở một số các tỉnh miền núi phía Bắc và miền Trung đã xảy ra nhưng không ảnh hưởng nhiều so với sự tăng trưởng nền kinh tế. Vì vậy, các chỉ tiêu Chính phủ đặt ra hy vọng sẽ đạt được 6,7% là linh hoạt. 

Năm 2018, Chính phủ đã đưa ra một mục tiêu “mềm” chứ không “cứng” như mọi năm. Mục tiêu đặt ra như vậy, sẽ giúp Chính phủ điều hành một cách linh hoạt hơn. Bởi, trong năm 2017, mặc dù kinh tế có tăng trưởng nhưng tính bền vững chưa phải cao. Nền kinh tế muốn bền vững phải phát triển chính doanh nghiệp trong nước và đầu tư ra nước ngoài. Nghĩa là tiền của người Việt Nam, chủ là người Việt Nam, mang lại giá trị mới cho người Việt Nam đó mới là bền vững - đại biểu Sinh nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị, trong thực hiện các dự án thua lỗ kéo dài nên xử lý giải quyết trách nhiệm. Dự án nào phục hồi, phát triển được, cần khơi gợi cho doanh nghiệp đó tổ chức thực hiện. Những doanh nghiệp được xem xét là không có khả năng phục hồi, để xảy ra lỗ nhiều, cần thiết phải giải thể hoặc đóng băng doanh nghiệp đó.

T.THỦY – TTXVN