Các quan chức nói với phóng viên rằng sản phẩm năng lượng từ Canada sẽ chỉ chịu thuế 10%, nhưng mặt hàng năng lượng nhập khẩu từ Mexico sẽ bị áp mức thuế đầy đủ 25%. Mức thuế mới sẽ có hiệu lực từ ngày 4-2, trừ những hàng hóa đã quá cảnh trước ngày 1-2. Ông Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế để ủng hộ các mức thuế này, điều này cho phép sử dụng các quyền hạn lớn hơn để đối phó với các cuộc khủng hoảng. Các quan chức Nhà Trắng lưu ý sẽ không có ngoại lệ nào đối với các mức thuế này.

Động thái trên đã hiện thực hóa lời đe dọa mà Tổng thống Trump đã nhiều lần đưa ra kể từ sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái. Hành động này có thể sẽ kích hoạt các biện pháp trả đũa và có nguy cơ châm ngòi một cuộc chiến tranh thương mại.

Sau tuyên bố này, đồng peso của Mexico và đồng CAD của Canada đều giảm giá. Giá cổ phiếu của Mỹ cũng giảm và lợi suất trái phiếu chính phủ tăng. Trong khi đó, mô hình đánh giá tác động kinh tế của Chuyên gia Kinh tế trưởng của EY Greg Daco về kế hoạch thuế quan của ông Trump cho thấy việc áp thuế sẽ làm giảm tăng trưởng của Mỹ 1,5 điểm phần trăm trong năm nay, đẩy Canada và Mexico vào suy thoái và dẫn đến "lạm phát đình trệ" trong nước.

Reuters nhận định, chính sách thuế mới của Mỹ nêu trên có khả năng dẫn đến trả đũa và có nguy cơ châm ngòi cho chiến thương mại gây gián đoạn kinh tế của các bên liên quan. Cả Mexico, Canada và Trung Quốc đều là đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, do đó, có nguy cơ mức thuế tăng sẽ dẫn đến giá cả phi mã. Chính các doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài sẽ phải trả mức thuế này.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã yêu cầu thực hiện biện pháp đáp trả để bảo vệ lợi ích quốc gia sau thông tin Mỹ tăng thuế với hàng hóa nước này. Trong bài đăng trên mạng xã hội X ngày 1-2 (theo giờ địa phương), Tổng thống Sheinbaum cho biết bà đã yêu cầu Bộ trưởng Kinh tế Mexico triển khai "Kế hoạch B" để bảo vệ lợi ích đất nước. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này cũng nhấn mạnh Chính phủ Mexico mong muốn hợp tác và đối thoại, thay vì đối đầu với quốc gia láng giềng.

Cùng ngày, Thủ tướng Canada Justin Trudeau khẳng định sẽ áp thuế 25% đối với hàng hóa trị giá 106,5 tỷ USD của Mỹ để đáp trả. Thủ tướng Trudeau phát biểu tại một cuộc họp báo nhấn mạnh rằng mức thuế mới sẽ áp dụng lên số hàng hóa trị giá 30 tỷ đô la Canada từ ngày 4-2 và số hàng hóa trị giá 125 tỷ đô la Canada dự kiến chịu mức thuế mới trong 21 ngày tới. Thủ tướng Trudeau đánh giá, các mặt hàng bị ảnh hưởng sẽ bao gồm rượu, nông sản, quần áo, giày dép, đồ gia dụng, nội thất, vật liệu như gỗ xẻ... của Mỹ.

Trung Quốc cũng đã ra các tuyên bố phản đối về việc Mỹ áp thuế bổ sung 10% đối với các sản phẩm Trung Quốc nhập khẩu vào nước này. Tuyên bố ngày 2-2 của Bộ Thương mại Trung Quốc nêu rõ cách làm đơn phương tăng thuế quan của Mỹ vi phạm nghiêm trọng quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), không chỉ không có lợi cho giải quyết vấn đề fentanyl mà còn phá vỡ sự hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai nước. Trung Quốc sẽ đệ đơn kiện lên WTO và sẽ có những biện pháp đối phó tương ứng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Trung Quốc hy vọng Mỹ nhìn nhận khách quan, xử lý thỏa đáng các vấn đề liên quan fentanyl; đồng thời kêu gọi Mỹ đối thoại thẳng thắn, tăng cường hợp tác, kiểm soát bất đồng trên cơ sở bình đẳng cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau.

Trong tuyên bố riêng rẽ cùng ngày, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng chỉ trích quyết định áp thuế của Mỹ, nhấn mạnh không bên nào có thể chiến thắng trong cuộc chiến thương mại. Tuyên bố cũng khẳng định Bắc Kinh sẽ có "các biện pháp đáp trả phù hợp" với các mức thuế quan mới.

B.N