Dân gian nói, "Sống cái nhà, chết cái mồ". Chết, thì chưa... bàn đến; nhưng sống mà không có nhà, thì rất khổ. Mà đâu phải ai cũng có nhà. Trong những năm gần đây, thường nghe nói về nhà giá rẻ, nhưng... khó lắm, nhất là ở các đô thị lớn, nơi giá đất quá cao trong khi chưa có sự giúp đỡ cụ thể từ nhà nước. Tại một số quốc gia, chính sách ưu đãi về nhà ở xã hội đã trợ giúp có hiệu quả cho người nghèo. Mô hình HDB của Singapore bắt đầu từ những năm 1920, phát triển trong thập niên 60, đã đem lại nhà ở giá rẻ cho người nghèo tại những khu vực có trường học, siêu thị, bệnh viện, cơ sở giải trí... Tại Phần Lan, mô hình nhà ở xã hội đã làm giảm đáng kể số người vô gia cư (từ 20.000 trong những năm 1980 giảm xuống còn 8.000 người vào năm 2008).

Mô hình một mẫu nhà.

Mô hình nhà xã hội ở Chile của kiến trúc sư Alejandro Aravena (đạt giải Prizker, được xem như một giải "Nobel" về kiến trúc) đã đưa ra ý tưởng xây dựng hàng loạt "1 nửa" căn nhà (nhưng vẫn đủ cho nhu cầu hiện tại). Trong tương lai, chủ nhà có thể tiếp tục xây dựng mà vẫn không làm ảnh hưởng đến căn nhà cũ. Điều này tạo ra một diện mạo vừa thống nhất vừa mang đặc trưng riêng của cộng đồng.

Tham khảo mô hình của Alejandro Aravena và nghiên cứu các vấn đề thực tế trong xã hội Việt Nam hiện tại nhằm giải quyết "câu chuyện nhà ở", kiến trúc sư Nguyễn Nguyên Khang (33  tuổi, quê Quảng Nam, hiện làm việc tại TPHCM) và nhóm KTS trẻ Modun.Space thực hiện dự án MHome với mục đích đem lại nhà ở giá rẻ cho người có thu nhập thấp. Anh và những đồng nghiệp trẻ bày tỏ: Mọi người đều làm việc cho chính mình, nhưng nếu việc làm ấy đem lại được chút ít lợi ích cho cuộc sống của đồng bào, nhất là ở những vùng thường bị bão lụt như miền Trung, nơi có quê nhà Quảng Nam của tôi, thì đó cũng là niềm vui của cả nhóm. Qua việc tìm kiếm sự liên kết và hỗ trợ của những nhà hoạt động xã hội, nhà hảo tâm, nhà đầu tư... Modun.Space (với trang web http://modun.space) đã đưa ra các dự án phục vụ cộng đồng như nhà chống bão lụt, nhà tạm cho vùng thiên tai, hay cung cấp "nơi trú ẩn" cho người dân ở những vùng hẻo lánh. MHome cũng là một nhân tố mới trong thị trường xây dựng, với các thiết kế tiết kiệm không gian (phù hợp với các đô thị) và cách xây dựng như của châu Âu (thi công trong 7 ngày). Đặc biệt là giá cả không phát sinh, tránh mệt mỏi lo lắng khi xây nhà, nhất là trong tình hình xây dựng khá phức tạp hiện nay.

KTS Nguyên Khang (giữa) trao đổi công việc với nhóm các KTS trẻ.

Những người hiểu biết chuyên môn trong lĩnh vực kiến trúc và xây dựng nhận xét rằng, tính ứng dụng trong các công trình nhà ở của những KTS trẻ trong nhóm Mhome là khả thi. Tuy nhiên, cái "khó" của những người trẻ tuổi và có nhiệt tâm với đồng bào của họ hiện nay là họ còn... trẻ và chưa được nhiều người biết đến. Nếu có điều kiện lan tỏa, có lẽ ý tưởng và việc làm của nhóm Mhome sẽ tạo ra một nét mới trong mục tiêu an sinh về nhà ở tại Việt Nam. Và người KTS Nguyên Khang mong điều đó sẽ sớm được thực hiện, nhất là nơi quê nhà của anh.

Nguyễn Đông Nhật