(Cadn.com.vn) - Các quốc gia Đông Á nổi giận khi các bộ trưởng Nhật Bản đến thăm đền Yasukuni - biểu tượng quân phiệt Nhật thời chiến tranh - ngay trước thềm kỷ niệm kết thúc Thế chiến II.

Ngày 23-4, chỉ vài giờ sau khi Thủ tướng Shinzo Abe có cuộc hội đàm hiếm hoi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Á-Phi ở Indonesia, 3 bộ trưởng Nhật đến thăm đền thờ chiến tranh Yasukuni, mà Bắc Kinh coi như biểu tượng của quá khứ bạo lực của Tokyo.

Bộ trưởng Eriko Yamatan viếng đền Yasukuni hôm 23-4. Ảnh: AFP

“Tôi đánh giá chân thành những người chiến đấu và hy sinh mạng sống quý giá vì lợi ích đất nước”, AFP dẫn lời Bộ trưởng Ủy ban An toàn Quốc gia Eriko Yamatani nói với các phóng viên sau khi viếng ngôi đền gây tranh cãi. “Tôi cam kết sẽ nỗ lực xây dựng một đất nước hòa bình”, vị nữ bộ trưởng, nổi tiếng với quan điểm dân tộc chủ nghĩa, khẳng định. Trước đó, hơn 100 nghị sĩ Nhật cũng viếng đền Yasukuni bất chấp việc Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng không đến thăm đền trước khi diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh Abe-Tập. Bản thân ông Abe cũng khiến các nước láng giềng khó chịu khi gửi đồ lễ viếng đến ngôi đền này trong ngày đầu tiên của Lễ hội mùa Xuân kéo dài 3 ngày.

Hành động của ông Abe cùng những chuyến thăm gây sóng gió của các bộ trưởng tiếp tục phủ bóng đen lên cuộc hội đàm mới với ông Tập - vốn được cho là dấu hiệu hòa hoãn quan trọng sau những căng thẳng về quá khứ quân phiệt cũng như tranh chấp lãnh thổ, cũng như  khiến Hàn Quốc tức giận.

Nhà Xanh cho rằng, trước tiên giới lãnh đạo Nhật cần có cách nhìn đúng đắn về lịch sử thời quân phiệt. “Các nhà lãnh đạo chính trị Nhật cần nhận thức rõ rằng việc thể hiện sự khâm phục và lòng biết ơn trước ngôi đền như vậy chẳng khác nào phủ nhận tuyên bố làm tiền đề cho việc Tokyo quay trở lại với cộng đồng quốc tế”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hàn Quốc Noh Kwang Il  tuyên bố khi chỉ trích việc ông Abe gửi đồ lễ đến đền Yasukuni.

Hôm 23-4, Seoul dù tái khẳng định lập trường vẫn sẵn sàng tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh với Nhật, nhưng nhấn mạnh, sự kiện này cần diễn ra theo cách giúp tạo dựng “lòng tin bền vững” giữa hai quốc gia láng giềng – ám chỉ việc Tokyo lại gây sóng gió với các chuyến thăm đền Yasukuni.

Bất chấp áp lực từ các nước, Thủ tướng Shinzo Abe vẫn không đưa ra lời xin lỗi về những hành động tấn công của nước mình trong Thế chiến II mà chỉ bày tỏ sự “ân hận sâu sắc”. Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Á - Phi ở Jakarta, ông Abe tuyên bố với các đại biểu, trong đó có ông Tập Cận Bình rằng: “Nước Nhật, với lòng ân hận sâu sắc về Thế chiến II, cam kết sẽ là quốc gia luôn tôn trọng các nguyên tắc hòa bình, cho dù tình huống có như thế nào đi nữa”. Thủ tướng Abe cho biết ông đồng tình với những người tiền nhiệm trong việc đưa ra lời xin lỗi vì vai trò của Nhật trong Thế Chiến II nhưng không cần thiết phải nhắc lại, động thái mà Trung - Hàn cho là nước Nhật vẫn chưa “chân thành hối lỗi”.

Yasukuni là nguyên nhân tranh cãi ngoại giao gắt giữa Nhật với các quốc gia láng giềng Đông Á vì ngôi đền này thờ Thủ tướng Nhật thời chiến tranh, tướng Hideki Tojo và các tội phạm chiến tranh hạng A khác, trong số 2,4 triệu người Nhật thiệt mạng trong chiến tranh. Tuy nhiên, Chánh văn phòng nội các Yoshihide Suga khẳng định: “tôi không nghĩ rằng sẽ có bất kỳ tác động đến mối quan hệ với các nước láng giềng. Đây chỉ là những chuyến thăm cá nhân”.

Giáo sư Masaru Ikei tại Đại học Keio và là chuyên gia về lịch sử ngoại giao Nhật Bản cũng nhận định, những chuyến thăm đền Yasukuni như thế này là không thể tránh khỏi và không phải là một thảm họa. Theo ông, Thủ tướng Abe không thể cấm các bộ trưởng có những chuyến thăm cá nhân như thế.

Khả Anh