Gần 25 ngàn học sinh ở bậc học Mầm non, Tiểu học, THCS và THPT của H. Krông Bông (Đắk Lắk) đang chuẩn bị bước vào năm học mới. Tuy nhiên nhiều trẻ em là người dân tộc Mông ở các xã vùng sâu vì hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn, có nguy cơ không được đến lớp.

Ban giám hiệu Trường Tiểu học Cư Pui 2 và trưởng thôn Ea Lang đến vận động chị Pà (thôn Ea Lang, xã Cư Pui) cho con đi học.

Thôn Cư Tê (xã Cư Pui) với đa số người dân là tộc Mông, có tỷ lệ hộ nghèo rất cao. Nhiều gia đình ở đây có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, đông con, nhà xa trường nên một số trẻ em trong độ tuổi ra lớp nhưng không được đi học. Đặc biệt trong thôn hiện nay vẫn còn 4 hộ dân chưa có sổ hộ khẩu. Những đứa trẻ của các gia đình này không được đi học. Anh Vàng Seo Vư lấy vợ khi chị Giàng Thị Dợ chưa qua tuổi 15 nên không có giấy kết hôn. 5 đứa con lần lượt ra đời nhưng mới chỉ 2 đứa có giấy khai sinh, mặc dù đứa con đầu nay đã 11 tuổi, đứa thứ 5 đã 4 tuổi. Tất cả 5 đứa con đều chưa được đến trường. Do gia đình anh không có sổ hộ khẩu, không có chứng minh nhân dân nên cũng không được vay vốn để làm nhà ở, mặc dù được cấp trên hỗ trợ một phần kinh phí. Anh Vư than vãn: "Gia đình khó khăn lắm, phải chạy ăn từng bữa. Vì khó khăn quá nên đến nay cả 5 đứa con mình vẫn chưa được đi học".

Còn nhà chị Hoàng Thị Pà, thôn Ea Lang (xã Cư Pui) ở ngay sát trường Mầm non, Tiểu học và THCS nhưng cả 6 đứa con của chị đều không có giấy khai sinh và chưa một lần được cắp sách đến trường. Chồng mất sớm, đất sản xuất không có nên gia đình chị luôn trong cảnh thiếu đói. 3 đứa lớn lần lượt đi làm thuê ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Hai đứa còn lại đang trong độ tuổi ra lớp nhưng có nguy cơ thất học vì hiện tại vẫn chưa có giấy khai sinh.

Thôn Ea Uôl là một trong những thôn có tỷ lệ hộ nghèo cao của xã Cư Pui. Thôn có 315 hộ nhưng có đến 1/3 số hộ thiếu đất sản xuất. Tỷ lệ học sinh thất học, bỏ học trong thôn lên đến 5% số trẻ trong độ tuổi đến trường. Do thiếu đất sản xuất nên nhiều phụ huynh phải đi làm thuê, làm ăn xa nhà, con cái ít được quan tâm, nhiều em không được đi học. Một số em do khó khăn cũng bỏ học giữa chừng. Gia đình ông Sính Chúa Vàng có 7 đứa con nhưng chỉ có 4 đứa được đi học. Đứa học cao nhất cũng chỉ hết lớp 9. Con trai út là Sính Mý Sình vừa học xong lớp 5 nhưng năm nay cũng không nộp hồ sơ đi học vì quá tuổi so với quy định. Ông Vàng chia sẻ: "Gia đình có được ít đất ruộng cấy lúa nhưng luôn mất mùa vì hạn hán nên không đủ ăn. Nhà đông con, hoàn cảnh lại khó khăn, không đủ điều kiện để cho mấy đứa con theo học".

Hàng chục gia đình trong 5 thôn đồng bào Mông của xã Cư Đrăm vì điều kiện khó khăn nên nhiều đứa trẻ cũng không được đi học. Đa số gia đình này đều thuộc diện hộ nghèo, nhà cửa tạm bợ, đông con, thiếu đất sản xuất, trình độ nhận thức hạn chế. Ông Lý Seo Quang (thôn Ea Luêh) có 9 đứa con nhưng chỉ có 2 đứa được học hết lớp 3 và lớp 5 rồi nghỉ. 7 đứa còn lại đều không được đến lớp. Ông Giàng Xeo Lềnh (cũng ở thôn Ea Luêh) có 3 đứa con lớn chưa một lần được cắp sách đến trường. Ông lấy vợ hai đẻ thêm được 4 đứa con nhưng cả 4 đứa hiện nay vẫn chưa có giấy khai sinh, mặc dù chúng đã đến tuổi đến trường.

Việc đi học xa cũng khiến cho hàng chục học sinh THCS ở xã Cư Pui, Cư Đrăm và THPT Trần Hưng Đạo bỏ học giữa chừng. Đa số học sinh ở các thôn đồng bào Mông phải đi học xa nhà từ 10-25 km. Do chỗ ở nội trú không đáp ứng được nhu cầu nên một số em phải ở tạm trong những căn lều gần trường, nhiều em đi về trong ngày. Những em đi về trong ngày được phụ huynh hợp đồng xe buýt đưa đón với mức phí 300 ngàn đồng/tháng... Nhiều gia đình đông con, không đủ điều kiện nên đành cho con nghỉ học giữa chừng. Chỉ tính riêng năm học 2018-2019, trường THCS Cư Pui, THCS Cư Đrăm và THPT Trần Hưng Đạo đã có hơn 40 học sinh là người dân tộc Mông bỏ học giữa chừng do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn. Năm học này tình trạng như trên rất có thể vẫn tái diễn. Ông Võ Chương, Bí thư Đảng ủy xã Cư Đrăm trăn trở: "Đường đi từ các thôn đồng bào Mông đến trường bị xuống cấp trầm trọng nên việc đi lại rất khó khăn. Địa phương và người dân ở đây đã có ý kiến với cấp trên đầu tư xây dựng điểm trường THCS ở các thôn đồng bào Mông, giúp các em đi học thuận lợi, giảm tình trạng học sinh bỏ học. Tuy nhiên đến nay do chưa có kinh phí, không có biên chế nên vẫn chưa được cấp trên đồng ý".

Tùng Lâm