Phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án "Giết người" và "Chống người thi hành công vụ" xảy ra tại thôn Hoành (xã Đồng Tâm, H. Mỹ Đức, Hà Nội) đã khép lại sau một tuần xét xử. Sau khi nghe tòa tuyên mức án phạt, đa số các bị cáo tại phiên tòa đều có thái độ chấp nhận và nhận được sự ủng hộ cao của dư luận.

Các bị cáo (đứng) nghe tòa tuyên án.

Bản án nghiêm minh

Trong vụ án này có 6 bị cáo Lê Đình Công, Bùi Viết Hiểu, Nguyễn Văn Tuyển, Lê Đình Doanh, Lê Đình Chức và Nguyễn Quốc Tiến giữ vai trò chủ mưu, cầm đầu, thực hiện hành vi phạm tội tích cực, vừa tổ chức chuẩn bị công cụ, phương tiện, phân công vị trí, nhiệm vụ cho các bị cáo khác, vừa trực tiếp thực hiện hành vi tấn công lực lượng chức năng... do vậy phải chịu mức án phạt cao nhất, nghiêm khắc nhất so với các bị cáo còn lại.

Trong số 6 bị cáo nêu trên, Lê Đình Công là người giữ vai trò chủ mưu, cầm đầu, thường xuyên lôi kéo, kích động, kêu gọi chống đối, tổ chức các cuộc họp bàn, tung các video clip, ghi hình và phát trực tiếp trên các trang mạng xã hội tuyên bố giết chết từ 300-500 CBCS CA... Công tích cực chuẩn bị công cụ, phương tiện và phân công vị trí, nhiệm vụ cho các bị cáo khác; là người chỉ đạo và góp tiền mua xăng, mua lựu đạn, hướng dẫn các bị cáo khác và trực tiếp làm bom xăng, bùi nhùi, ném bom xăng, lựu đạn về phía lực lượng chức năng. Còn Lê Đình Chức (em trai bị cáo Công) là người trực tiếp đổ xăng thêm 3-5 lần xuống hố làm 3 CBCS CA bị thiêu cháy. Xét hậu quả do bị cáo Công và Chức gây ra là đặc biệt nghiêm trọng, thể hiện tính côn đồ, tàn ác, mất nhân tính và không còn khả năng cải tạo, HĐXX quyết định áp dụng mức hình phạt nghiêm khắc nhất của khung hình phạt đối với 2 bị cáo là tử hình, nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tính răn đe, giáo dục và phòng ngừa chung cho xã hội.

Giữ vai trò tích cực không kém Công và Chức trong vụ án còn có Lê Đình Doanh (con trai bị cáo Công). Doanh là người đổ xăng ra chậu, châm lửa đốt và cùng Chức đẩy chậu xăng xuống hố- nơi có 3 CBCS CA rơi xuống. Đây là hành vi trực tiếp gây nên cái chết của 3 CBCS CA; hành vi này thể hiện tính côn đồ, hung hãn, thể hiện sự quyết liệt thực hiện hành vi giết người. Bản thân bị cáo Chức có nhân thân xấu, đã 3 lần bị đưa ra xét xử về nhiều tội danh... Với những hành vi này, HĐXX cho rằng lẽ ra cần loại bỏ vĩnh viễn bị cáo Doanh ra khỏi đời sống xã hội, tuy nhiên xét thấy bị cáo có bố và chú ruột bị tòa tuyên tước bỏ quyền sống; trong giai đoạn điều tra vụ án và tại phiên tòa bị cáo thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội nên để thể hiện sự nhân đạo và khoan hồng của pháp luật, HĐXX đã quyết định xử phạt bị cáo Doanh tù chung thân.

Sự khoan dung của pháp luật

Sau khi kết thúc phần xét hỏi các bị cáo tại phiên tòa, đại diện Viện Kiểm sát (VKS) giữ quyền công tố đã phân hóa vai trò, mức độ hành vi phạm tội của từng bị cáo. Qua đó, đại diện VKS đã vận dụng chính sách pháp luật hình sự, đường lối khoan hồng của Nhà nước và quyết định chuyển tội danh truy tố cho 19 bị cáo từ tội "Giết người" sang tội "Chống người thi hành công vụ". Do vậy, mức hình phạt mà đại diện VKS đề nghị cho nhóm bị cáo này cũng được giảm theo. Thậm chí, trong phần đối đáp tại phiên tòa, đại diện VKS tiếp tục đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt hơn nữa tới mức thấp có thể cho các bị cáo, thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước đối với những người trót lầm lỡ phạm tội.

Để đưa ra quyết định này, đại diện VKS đã phân tích, xem xét cụ thể hành vi của từng bị cáo, động cơ và mục tiêu thực hiện tội phạm. Bản thân các bị cáo khi khai tại tòa đều thừa nhận mình hiểu biết pháp luật hạn chế, do được hứa hẹn nên đã mù quáng tin tưởng và đi theo Lê Đình Kình. Các bị cáo đã nhận thức được sai phạm, khai báo thành khẩn, ăn năn hối cải. Xét về bản chất, các bị cáo này đều không phải là những đối tượng chống đối quyết liệt, tham gia có mức độ, phạm tội với lỗi cố ý gián tiếp và đặc biệt là không trực tiếp thực hiện hành vi dẫn đến hậu quả làm 3 CBCS CA hy sinh.

Trong quá trình xét xử và nghị án, HĐXX đã cân nhắc việc hầu hết các bị cáo trong nhóm này đều tấn công lực lượng chức năng với mục đích là để chống đối. Do vậy, HĐXX đã chấp thuận đề nghị của VKS về việc chuyển tội danh, giảm hình phạt cho các bị cáo. Trên cơ sở đó, 19 bị cáo trong vụ án này được chuyển tội danh có mức hình phạt nhẹ hơn, số bị cáo được hưởng án treo là 14 người, nhiều gấp đôi so với đề nghị ban đầu của đại diện VKS (7 người).

Sau khi tòa tuyên án, ông Phạm Công Lâm (bố của liệt sĩ Phạm Công Huy, hy sinh trong vụ án) bày tỏ sự đồng tình với sự khoan hồng của HĐXX về việc áp dụng các tình tiết giảm nhẹ, giảm hình phạt cho các bị cáo trong nhóm tội "Chống người thi hành công vụ". Ông Lâm cho rằng với sự khoan hồng của HĐXX, các bị cáo sẽ có cơ hội làm lại cuộc đời, trở về xây dựng quê hương, trở thành những công dân tốt của địa phương.

Khi xem xét lượng hình đối với nhóm 6 bị cáo phạm tội "Giết người", HĐXX cũng chú trọng cân nhắc các tình tiết giảm nhẹ cho các bị cáo. Ngoài bị cáo Doanh được xem xét giảm nhẹ, với bị cáo Bùi Viết Hiểu đã hơn 70 tuổi, không trực tiếp gây ra cái chết của các nạn nhân; bị cáo Nguyễn Văn Tuyển là người tàn tật, thành khẩn khai báo, bị cáo Nguyễn Quốc Tiến có thái độ khai báo thành khẩn, ăn năn hối cải... nên HĐXX đã tuyên phạt 3 bị cáo này mức án thấp hơn mức án đề nghị của đại diện VKS để các bị cáo có cơ hội sớm trở lại tái hòa nhập cộng đồng, trở thành người có ích cho xã hội.

Lương tâm thức tỉnh

Trong suốt quá trình diễn ra phiên tòa, từ phần xét hỏi, tranh luận đến khi nói lời sau cùng, hầu hết các bị cáo đều chủ động bày tỏ sự hối hận và nói lời xin lỗi với gia đình 3CBCS CA đã hy sinh. Giải thích cho hành vi phạm pháp của mình, nhiều bị cáo cho rằng do họ có nhận thức pháp luật hạn chế, do bị lôi kéo, dụ dỗ nên đã mù quáng đi theo... Tự họ nhận thấy hành vi phạm tội của mình là rõ ràng, là không thể chối cãi, không cần thiết phải bào chữa thêm, không cần phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Từ nhận thức đó, họ ý thức được hành vi của mình và hứa sẽ trở thành công dân tốt, cam đoan về sau sẽ không bao giờ vi phạm pháp luật, vi phạm quy định của Nhà nước. Các bị cáo mong được hưởng khoan hồng để có mức án thấp nhất, sớm có cơ hội quay trở về với gia đình, nuôi dạy con cái trưởng thành, trở thành người có ích cho xã hội.

Công lý đã được thực thi. Thực thi không chỉ trong việc những người vi phạm pháp luật phải trả giá, không chỉ là việc mức án phạt tương xứng với hành vi phạm tội... mà còn được thực thi trong lương tri của nhiều bị cáo trong vụ án. Bản thân họ không chỉ nhận thức được sai phạm, không chỉ thành khẩn khai nhận tội, mà lương tâm của không ít người trong số họ đã được thức tỉnh, biết nhận định đúng sai, mong được khắc phục, sửa chữa lỗi lầm. Với những người này, cho dù bản án có tuyên họ ở mức hình phạt nào thì với họ, điều quan trọng và điều thanh thản hơn cả là họ hiểu rõ con đường đúng đắn phía trước mà họ cần phải đi.

Kim Anh

>> Vụ án Đồng Tâm: Tòa tuyên 2 án tử hình, 1 án tù chung thân

>> Xét xử vụ án tại Đồng Tâm: Những điểm nổi bật

>> Xét xử vụ án tại Đồng Tâm: Thể hiện tính nhân văn, nhân đạo của Đảng, Nhà nước và Luật pháp Việt Nam