(Cadn.com.vn) - Rau hoang dại có thể nói là một loại rau sạch vì không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chúng thường mọc ở bưng biền, bờ rào ở khu vực nông thôn, miền núi. Chỉ cần đi loanh quanh một lúc, ngoại tôi hái đọt chùm bao mang về cả rổ và không quên hái cho chúng tôi những chùm quả chùm bao chín mọng đầu hè.

Sinh thời, ngoại tôi cho hay, ở khu vực nông thôn có đến hàng trăm thứ rau, mỗi loại rau, khi chế biến các món có một hương vị khác nhau, có loại dành làm gia vị, loại ăn sống, loại nấu canh, luộc... Và gần đây, một số loại rau hoang dại đã có mặt trong các nhà hàng đặc sản... Mỗi loại rau trong các món ăn này đều mang vị thuốc, ví dụ như rau dớn có tính nhuận trường, ngừa và chống táo bón hoặc đau âm ỉ đại tràng; lá lốt giúp chữa đau xương, thấp khớp, đổ mồ hôi tay, chân, chữa cảm hàn; rau chùm bao có tác dụng mát gan, bổ thận, an thần... Đặc biệt, món ăn chế biến từ ngọn (đọt) chùm bao rất thơm ngon.

Dây chùm bao bò trên bờ rào.

Chùm bao là loài dây leo mảnh, bò khá dài trên các bờ rào, bờ ao... Thân dây  mềm, có nhiều lông. Lá nhãn lồng mọc so le, lá đơn xẻ thùy chia làm 3 phần, có lông mịn. Đầu tua cuống thành lò xo. Chính những tua này giúp dây bám vào cây cỏ để leo cao hoặc bò ngang dọc. Hoa đơn độc 5 cánh màu trắng, già chuyển màu tím nhạt. Quả hình trứng, bọc bởi lớp vỏ lưới (áo ngoài), chín có màu vàng cam ăn rất thơm với vị chua, ngọt.

Chùm bao còn có các tên dân gian khác: lạc tiên, hồng tiên, chùm bao...Gọi là chùm bao vì quả được bọc bởi một vỏ lưới. Theo Đông y, chùm bao đặc trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, phụ nữ hành kinh sớm... Chùm bao được chiết xuất hoạt chất chế tác dược phẩm an thần giúp chống stress dành cho giới lao động trí óc luôn căng thẳng thần kinh, dẫn đền hậu quả suy nhược tim mạch, cơ thể.

 Người dân quê tôi cho rằng ăn đọt chùm bao có 4 cái lợi: Không mất tiền mua; không độc hại; phục hồi sức khỏe; có món ăn lạ miệng, thơm ngon. Bởi vậy, họ thường hái đọt non nấu canh hoặc xào với tôm, thịt, cá, nấm, ăn giúp chặn đứng hiệu quả nồng độ cholesterol tăng bất thường trong máu; ăn ngon miệng, ổn định tâm sinh lý hoặc những người khó ngủ thường lấy ngọn non luộc ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ.

Đĩa đọt chùm bao hấp thơm ngon.

Chùm bao nấu canh tôm như sau: một mớ ngọn chùm bao rửa sạch, để ráo. 2 lạng tôm đất tươi lột vỏ ướp gia vị. Cho dầu ăn vào soong phi thơm với một củ hành tím đập dập, cho tôm vào xào sơ rồi châm vào khoảng 1,2 lít nước, nêm bột nêm vừa đủ. Khi nước sôi, thả chùm bao vào, đảo đều rau, để sôi qua hai - ba phút rồi nêm lại vừa miệng.

Lúc sinh thời, ngoại tôi làm món chùm bao hấp ăn rất thơm, ngon, ngọt vì không mất nước. Ngoại bỏ ngọn chùm bao đã rửa sạch vào đĩa, đặt trong nồi cơm sau khi đã sôi cạn. Món này chấm với nước mắm ớt, tỏi chanh, ăn với cơm nóng rất ngon, thơm và bùi.

Giờ đây, do có điều kiện được đi khắp nơi, thưởng thức nhiều món ăn đặc sản vùng miền khá lạ và ngon nhưng tôi không làm sao quên được hương vị đĩa chùm bao hấp do ngoại tôi chế biến. Hè về, nghe tiếng ve kêu râm ran trên những cành cây cao, bỗng nhiên tôi lại bâng khuâng nhớ ngoại, nhớ những quả chùm bao chín mọng ngoại hái về cho và cả đĩa rau chùm bao hấp thơm ngon trong bữa cơm nghèo vào thuở hàn vi.

Quốc Lễ