Xem lại kỳ trước: Nổi trôi đời thợ lặn

Kỳ cuối:  Thợ lặn đi học lặn

(Cadn.com.vn) - “Tôi đã theo dõi báo chí Việt Nam rất nhiều, đặc biệt những thông tin liên quan đến cái chết và thương tật do tai nạn lặn gây ra. Tôi trăn trở và muốn làm một điều gì có ích để góp phần hạn chế những tai nạn thương tâm cho các thợ lặn... Hội Pháp ngữ Hỗ trợ và Phát triển khoa học đời sống (AFEPS) ra đời nhằm triển khai thực hiện các hoạt động chính liên quan đến giảm thiểu tai nạn và di chứng hậu quả của tai nạn lao động lặn biển như: tổ chức lớp đào tạo cho thợ lặn về kiến thức, kỹ thuật phòng ngừa tai nạn và kỹ năng sơ cấp cứu tai nạn biển; cung cấp trang thiết bị cho ngư dân tham gia lớp đào tạo. Đồng thời, hỗ trợ giảng dạy, tập huấn cho đội ngũ y, bác sĩ của tỉnh Quảng Ngãi về cấp cứu và điều trị các nạn nhân bị tai nạn biển với kinh phí ban đầu khoảng 1,3 tỷ đồng” - bác sĩ Ruffez Jean - Chủ tịch AFEPS, cho biết.

Cuối tháng 3, được sự giới thiệu của người bạn là bác sĩ, chúng tôi theo chiếc thuyền chở hơn 30 người, trong đó có 20 thợ lặn, 4 bác sĩ thuộc Trung tâm Y tế H. Lý Sơn và Sở Y tế tỉnh Quảng Ngãi cùng 5 thành viên trong AFEPS hành trình ra biển thực hiện chương trình “tập lặn” cho những người thợ lặn. Cuộc thuyết trình của ông Ruffez Jean dành cho các thợ lặn được bác sĩ Nguyễn Văn Mùi (đến từ Hải Phòng) thông dịch một cách cặn kẽ trước khi tiến hành “bài học đầu tiên” như: kiểm tra van bình oxy và mở từ từ, không nên mở ép nếu van bị kẹt... Những thợ lặn sau khi được nghe những hướng dẫn và được thăm dò chức năng hô hấp, đo thích lực, điện não... đã khoác trên mình bộ đồ lặn cá nhân lần lượt nhảy xuống biển theo sự hướng dẫn của các bác sĩ kiêm thợ lặn trong AFEPS.

Cách lặn truyền thống...

Đứng trên thuyền quan sát, chúng tôi có cảm giác các thợ lặn như những đứa trẻ mới tập bơi khi tiếp xúc với nước biển. Nói vậy là bởi họ đã quen với cách lặn truyền thống, không theo một quy trình cụ thể, cứ ngậm dây hơi, mang gương lặn là có thể tiến hành ca lặn, giờ đây mang trên mình bộ đồ nhái, các thợ lặn cảm thấy  bỡ ngỡ. Thế nhưng, chính cái khó chịu đó có thể giúp họ tránh được những tai nạn chết người. Kết thúc ca tập đầu tiên, thợ lặn Trần Văn Huệ (trú Thôn Đông, An Vĩnh) vui vẻ: “Lâu nay lặn theo lối truyền thống, giờ mang đồ cá nhân và đeo thêm chân nhái nên thấy hơi khó chịu. Dù chưa quen, nhưng tin chắc chỉ cần vài ba ngày tập sẽ thành thục vì tất cả đã quen với sông nước rồi.

Cách lặn như thế này có cảm giác thật an toàn, nhưng nếu được kết hợp với cách bơi truyền thống thì hay hơn. Tuyệt nhất vẫn là các thao tác khi hoàn thành một ca lặn như cách thở, khoảng cách ngừng để giảm áp và thả lỏng. Chỉ cần thực hiện đúng quy trình thì sẽ an toàn khi lên mặt nước...”. Thế là ông Ruffez Jean tổ chức cuộc họp bàn giữa các bên liên quan và cuối cùng quyết định đưa ra 2 phương hướng: Lặn theo tiêu chuẩn quốc tế và lặn theo sự kết hợp giữa hiện đại với truyền thống để mỗi thợ lặn có thể chọn cho mình một hướng thích hợp, nhưng tất cả đều đảm bảo an toàn.

Những cách lặn, cách bơi cho phù hợp với bộ đồ nhái đã được khép lại để nhường chỗ cho cuộc diễn tập sơ cứu khi có sự cố xảy ra. Những triệu chứng cần đưa người thợ lặn xuống nước càng sớm càng tốt, ở độ sâu từ 6-9m trong vòng 1 giờ đồng hồ và cho họ hô hấp bằng khí oxy trong bình thông qua một cái van đó là trường hợp người thợ lặn có cảm giác bỏng rát như bị kim châm trên da hay da mất cảm giác hoặc khó khăn khi cử động... Đặc biệt, sau khi trở lại mặt thuyền, đặt người thợ lặn nằm dài, làm khô người, sưởi ấm, cho uống nước (1lít/giờ) và liên tục theo dõi, kiểm tra. Những trường hợp không nên đưa lại nước khi người thợ lặn bị bất tỉnh, không có phản ứng, không cử động hay bị chóng mặt, có dấu hiệu nôn mửa cũng như khó thở... Tất cả đều được các thành viên của AFEPS hướng dẫn chi tiết và phù hợp với từng sự cố.

... sẽ dần được thay thế bằng cách lặn hiện đại trong bộ đồ nhái. Ảnh: H.H

Bác  sĩ  Ruffez Jean nói: “Được biết, hiện nay trên Lý Sơn có gần 4.000 lao động hành nghề biển với hơn 500 phương tiện, tàu thuyền, trong đó hơn 200 phương tiện hành nghề lặn, nhưng hầu hết lâu nay họ chỉ có một cách sơ cứu duy nhất là giảm áp dưới nước dù trong mọi trường hợp rồi đưa đột ngột lên thuyền nên đã xảy ra những cái chết không đáng có hoặc thương tật suốt đời... Thông thường, khi người lặn bị tai nạn, sau khi sơ cứu phải được đưa đi cấp cứu, điều trị sớm trong 2 giờ đầu (tối đa là 6 giờ) tại trung tâm y học cao áp để giải bọt khí gây tắc mạch máu ở khắp cơ thể thoát ra ngoài. Ở Việt Nam, việc đưa thợ lặn gặp nạn đến cấp cứu tại trung tâm theo quy định như trên là rất khó, đặc biệt là những thuyền xa bờ hàng trăm hải lý. Do vậy, đoàn bác sĩ chúng tôi tình nguyện đến đây hướng dẫn kỹ thuật an toàn, xử lý tình huống tại chỗ khi bị tai nạn do lặn biển. Hỗ trợ tập huấn kỹ thuật lặn an toàn và cung cấp trang thiết bị y tế cấp cứu cho ngư dân gặp nạn trong khi hành nghề lặn biển.

Sau đợt này, chúng tôi sẽ quay lại Lý Sơn vào tháng 11 để nắm rõ tình hình thực hiện của các thợ lặn và tiếp tục tập huấn đợt 2. Hy vọng qua đây các thợ lặn sẽ có những kỹ năng và kiến thức cơ bản để kịp thời xử lý tình huống một cách tốt nhất”. Còn bác sĩ Lê Văn Phương - Phó phòng Y vụ Sở Y tế tỉnh Quảng Ngãi, nhận xét: “Đây là chương trình nhân đạo nhằm tạo điều kiện cho những thợ lặn làm quen với điều kiện làm việc trong môi trường khắc nghiệt và nguy hiểm được an toàn. Những bác sĩ trong AFEPS đã truyền đạt và hướng dẫn kỹ từ cách lặn đúng quy trình, đúng với chiều sâu của nước đến việc sơ cứu tại chỗ những tai nạn nghề nghiệp. Từ đó có thể hạn chế được những cái chết không đáng có cũng như di chứng của thương tật về sau”.

Mặt trời khuất dần phía xa, vậy nhưng 20 thợ lặn vẫn tỏ ý định muốn tiếp tục được thực hành các thao tác để thành thục hơn nữa. “Mấy khi có được cơ hội thế này. Học được càng nhiều thao tác và cách thức bao nhiêu thì càng tốt. Những đồng nghiệp không có thời gian để tham gia lớp tập huấn thì có dịp mình sẽ truyền đạt lại, để cùng hướng đến điều bình an và tốt đẹp nhất cho tất cả cư dân hành nghề lặn...” - Trần Văn Đượm, một trong những thợ lặn tham gia chương trình tâm sự khi thuyền chuẩn bị kéo neo về đảo, kết thúc một ngày tập huấn.

Lê Hùng