Các điểm bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 đã đóng cửa nhưng cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng viên Donald Trump và Joe Biden vẫn chưa ngã ngũ. Những diễn biến, những con số, những tuyên bố từ cả hai phe Dân chủ và Cộng hòa đang cho thấy, cuộc bầu cử Mỹ năm nay diễn biến theo chiều hướng khó lường và lạ kỳ, làm bùng lên những lo ngại về nguy cơ bạo động, khủng hoảng chìm sâu hậu bầu cử.

Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Phòng Đông của Nhà Trắng tuyên bố về “chiến thắng đậm” vào ngày 4-11.   Ảnh: AP

Hình ảnh các công nhân dựng thêm hàng rào an ninh “chống xâm nhập” bên ngoài Nhà Trắng ngay trước Ngày bầu cử đã làm bùng lên nhiều tranh cãi và lo ngại. Cùng với đó là những hình ảnh người Mỹ đổ xô gia cố nhà cửa và điểm buôn bán, đang khiến mùa bầu cử năm nay hết sức phức tạp, nhạy cảm và đầy những kỷ lục. Vì vậy, không chỉ các bang chiến địa, vốn chứng kiến sự cạnh tranh quyết liệt giữa Tổng thống Trump và đối thủ Biden, một số bang được xem là thành trì Dân chủ hoặc Cộng hòa cũng rục rịch điều động Vệ binh quốc gia, chuẩn bị sẵn tinh thần sẽ có bất ổn. Thậm chí, Massachusetts, bang có truyền thống ủng hộ đảng Dân chủ, đã được đặt trong tình trạng cảnh báo bạo lực. Thống đốc bang này, một người của đảng Cộng hòa, đã ra lệnh triển khai 1.000 binh sĩ thuộc Vệ binh quốc gia tiểu bang ngày 2- 11 và nhấn mạnh “có thể điều động thêm”. Tại bang Oregon, thống đốc Kate Brown tuyên bố tình trạng khẩn cấp đối với thành phố Portland, đồng thời ra lệnh cho đơn vị kiểm soát đám đông của Vệ binh quốc gia “chuẩn bị sẵn sàng”.

Có gian lận phiếu bầu?

Bất chấp việc còn một số bang chưa công bố kết quả, Tổng thống Trump đã tuyên bố “chiến thắng đậm” đồng thời cáo buộc gian lận bầu cử.

“Chúng tôi đã sẵn sàng cho một tiệc mừng lớn. Chúng tôi đã chiến thắng mọi thứ”, ông Trump nói từ Nhà Trắng vào rạng sáng 4-11 (giờ địa phương). Ông chủ Nhà Trắng cũng cảm ơn gia đình và hàng triệu người đã ủng hộ, sau đó ca ngợi chiến thắng lớn ở Florida, bang chiến địa quan trọng. “Chúng tôi không chỉ thắng. Chúng tôi thắng đậm”, ông nói. Nói về bang chiến địa quan trọng Pennsylvania, đương kim Tổng thống tự tin về việc giành chiến thắng, khi bang chiến địa quan trọng này vẫn đang tiếp tục kiểm phiếu. Cũng trong bài phát biểu, ông Trump cáo buộc có gian lận bầu cử, đồng thời tuyên bố sẽ khiếu nại lên Tòa án Tối cao về hoạt động kiểm phiếu.

Dù không đưa ra bằng chứng, nhưng ông Trump nói rằng, “một nhóm người rất đáng buồn” đang tìm cách tước quyền của hàng triệu người đã bầu chọn ông. Tổng thống Trump cho rằng, tỷ lệ bỏ phiếu qua thư nhiều chưa từng thấy sẽ dẫn đến việc phe Dân chủ gian lận, đồng thời không hứa chuyển giao quyền lực ôn hòa nếu thất cử. Các thông tin này khiến đảng Dân chủ lo ngại về khả năng chiến dịch của Tổng thống Trump sẽ tranh cãi về kết quả bầu cử.

Một cuộc chiến khác

Dù đang dẫn lợi thế, nhưng vì sao Trump phải viện đến tòa án sau khi tố cáo có gian lận phiếu bầu?

Do đại dịch Covid-19, việc bỏ phiếu qua thư đạt mức kỷ lục. Việc kiểm phiếu qua thư có khả năng sẽ khiến khoảng cách mà ông Trump dẫn sẽ bị thu hẹp. Thứ hai là do việc đếm phiếu ở các bang chiến địa bất ngờ dừng lại một lúc trước khi tiếp tục. Trong khi đó, bang Wisconsin đang sắc hồng chờ chuyển đỏ nhưng chỉ sau 10 phút lại có hơn 160.000 phiếu cho ông Biden. Vì vậy, nếu kết cục cho thấy, ông Biden lội ngược dòng và chiến thắng thì ông Trump vẫn còn một con đường hy vọng là tòa án sẽ vô hiệu hóa các phiếu kiểm sau này. Đó là những phiếu qua thư được gửi đến sau khi phòng phiếu đóng cửa. Phát biểu tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump cho biết có thể kiện lên tòa án để chặn việc kéo dài bỏ phiếu. Ông Trump nhấn mạnh, người dân “có quyền được biết” kết quả bầu cử ngay trong ngày 3-11 chứ không thể kéo dài.

Đáp lại, nhóm chiến dịch tranh cử của ông Biden chỉ trích tuyên bố chiến thắng của ông Trump. “Tuyên bố của Tổng thống nhằm tìm cách ngăn cản việc kiểm những lá phiếu được bỏ hợp pháp là quá đáng, chưa từng có tiền lệ và không chính xác. Đây là nỗ lực thô thiển nhằm tước quyền dân chủ của người dân Mỹ”, Jen O’Malley Dillon, quản lý chiến dịch tranh cử của ông Biden tuyên bố. Phe của ông Biden cũng cho biết các đội ngũ pháp lý của họ đã được chuẩn bị sẵn sàng nếu Tổng thống Trump thực thi lời đe dọa tới Tòa án Tối cao Mỹ để tìm cách dừng kiểm phiếu. Trong một tuyên bố, người quản lý chiến dịch vận động tranh cử của ông Biden, ông O’Malley Dillon nhấn mạnh: “Nếu Tổng thống làm như lời đe dọa của ông ấy là tới Tòa án Tối cao để tìm cách ngăn chặn việc lập bảng phiếu bầu hợp thức, chúng tôi có các đội ngũ được chuẩn bị sẵn sàng triển khai để ngăn chặn nỗ lực đó”.

Nhưng mới đây, Tổng thống Trump đã tiến hành việc bổ nhiệm thẩm phán tòa tối cao là bà Amy Coney Barrett, giúp tòa có đa số thẩm phán bảo thủ nên sẽ là lợi thế cho ông một khi phải phán quyết về kết quả bầu cử. Và nếu như xảy ra tranh cãi về kết quả bầu cử, Hạ viện tuyên bố sẵn sàng quyết định người chiến thắng. Theo đó, nếu đến ngày 6-1- 2021 mà kết quả bầu cử vẫn chưa rõ ràng thì Hạ viện sẽ có quyết định.

Hoạt động kiểm phiếu bầu đang diễn ra tích cực ở bang chiến địa Pennsylvania.   Ảnh: AP

Chờ các bang chiến địa

Theo lệ thường, kết quả bầu cử Mỹ sẽ có vào cuối ngày bỏ phiếu chính, tức ngày 3-11 (giờ Mỹ) hoặc rạng sáng hôm sau (tức ngày 4-11). Từng có những cuộc bầu cử mà người chiến thắng được xác định rất nhanh. Năm 2008 và 2012, người chiến thắng được tuyên bố vào lần lượt 23 giờ và 23 giờ 15 (giờ địa phương). Tuy nhiên, thông lệ đó đã bị phá vỡ trong cuộc bầu cử năm nay. Theo các chuyên gia, việc công bố kết quả khó có thể nhanh chóng như vậy nữa. Vì sao như vậy?

Theo các nguồn tin, với số lượng phiếu bầu qua thư và bỏ phiếu sớm đạt kỷ lục chưa từng có vì đại dịch Covid-19, nước Mỹ có thể mất vài ngày, thậm chí vài tuần, để định đoạt kết quả bầu cử. Việc có thêm hàng chục triệu người Mỹ đã bỏ phiếu qua đường bưu điện có nghĩa là luôn có xảy ra sự chậm trễ trong việc kiểm đếm tất cả các phiếu bầu. Việc kiểm các phiếu bầu qua bưu điện thường mất nhiều thời gian hơn vì chúng phải trải qua nhiều bước hơn để được xác minh, chẳng hạn như kiểm tra chữ ký và địa chỉ. Một số bang như Florida cho phép quá trình này bắt đầu vài tuần trước ngày bầu cử, do đó, các phiếu bầu đã được kiểm và công bố. Nhưng nhiều bang thì không.

Còn 7 bang vẫn đang kiểm phiếu. Nhiều sự chú ý đổ dồn vào các bang chiến trường gồm Pennsylvania (20 phiếu), Michigan (16 phiếu), Wisconsin (10 phiếu), Georgia (16 phiếu), Bắc Carolina (15 phiếu). Và 2 bang còn lại cũng đang kiểm phiếu là Nevada (6 phiếu) và Alaska (3 phiếu).Tín hiệu vui cho phe Cộng hòa là Tổng thống Trump đang tạm dẫn trước tại cả 5 bang này, vốn được coi là sẽ định đoạt số phận cuộc đua. Theo AP, ông Trump duy trì khoảng cách 0,3-12,7 điểm phần trăm với đối thủ ở những bang gồm Michigan, Pennsylvania, Bắc Carolina và Georgia.

Tuy nhiên, Pennsylvania và Wisconsin không cho phép xử lý phiếu bầu sớm cho đến ngày bỏ phiếu, và các quan chức bầu cử đã cảnh báo rằng việc kiểm phiếu có thể mất nhiều ngày. Giới chức bầu cử ở Pennsylvania và Michigan cho biết, việc kiểm phiếu bầu qua thư có thể kéo dài đến ngày 6-11. Trong khi đó, nhiều bang cũng đã dừng kiểm phiếu. Philadelphia, thành phố thuộc bang Pennsylvania, tạm dừng kiểm phiếu qua thư từ khoảng 21 giờ 30 tối 3-11 cho đến 4 giờ ngày 4-11. Thậm chí, bang chiến địa Bắc Carolina tuyên bố hạn chót nhận phiếu bầu qua thư đến tận ngày 12-11. Vì vậy, có khả năng sẽ không thể có kết quả chính thức từ tất cả các bang cho đến ngày 12-11.

Giới phân tích cho rằng, diễn biến này cho thấy đường đến chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vẫn rộng mở với cả ông Trump và Biden. Nhưng phần thắng xem ra đang nghiêng về Tổng thống Trump.

KHẢ ANH