Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã sa thải các quan chức và Bộ trưởng Nội các của Cánh Tây với tốc độ chưa từng có trong nền chính trị Mỹ hiện đại. Ông có thể bổ nhiệm một phụ tá hoặc Bộ trưởng nội các và sẵn sàng sa thải họ ngay ngày hôm sau. Điều đó có nghĩa là ông đã lựa chọn rất nhiều nhân viên dưới quyền nhưng vẫn không thể tìm thấy người phù hợp.

Cựu Bộ Trưởng Quốc phòng James Mattis (trái) đã từ chức sau khi gửi thư mô tả những khác biệt về quan điểm với Tổng thống Trump. Ảnh: NBC News

Các tướng lĩnh “biến mất”

Nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump bao quanh với các cựu tướng lĩnh: ông James Mattis tại Lầu Năm Góc, ông Michael Flynn và sau đó là ông H.R. McMaster với tư cách là Cố vấn An ninh Quốc gia, và ông John Kelly, là Bộ trưởng An ninh nội địa (DHS), sau đó là Chánh Văn phòng Nhà Trắng. Tất cả đều biến mất.

Ông Flynn bị cách chức vì nói dối về sự liên quan của Nga trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016. Ông Kelly thì sa thải do quyền lực bị suy yếu. Ông McMaster lặng lẽ bị sa thải vì không có quan hệ gần gũi với tổng thống. Ông Mattis từ chức sau khi gửi một lá thư mô tả những khác biệt về quan điểm của ông với tổng thống. Ông Trump sau đó tìm kiếm các gương mặt cũ để bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng bị bỏ trống. Ngoại trưởng Mike Pompeo, trước khi ra tranh cử Quốc hội, từng điều hành một Cty hàng không vũ trụ. Bộ trưởng Quốc phòng sắp rời đi Patrick Shanahan từng làm việc tại Boeing. Ứng cử viên Bộ trưởng Quốc phòng mới, hiện là Bộ trưởng Lục quân Mark Esper làm việc tại tập đoàn công nghiệp quốc phòng Raytheon.

Chưa thể khẳng định có phải là trùng hợp hay không, nhưng ông Trump đang tăng cường sử dụng quân đội như một công cụ chống lại Iran.

Nhiều vị trí bỏ trống hoặc tạm thời

Ông Trump đang điều hành đất nước thông qua các Bộ trưởng Nội các (cả chính thức và tạm thời), nhưng ông thích trải qua một khoảng thời gian dài “tạm thời” trước khi chính thức đề cử một nhân vật tạm thời nào đó.

Ông đã để ông Shanahan làm Quyền Bộ trưởng Quốc phòng trong hơn 5 tháng, trước khi chính thức đề cử ông hồi tháng 5 vừa qua. Tuy nhiên, ông Shanahan bất ngờ rút tên khỏi quy trình xác nhận khi tờ Washington Post đưa tin rằng Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đang điều tra vụ bạo lực gia đình từ năm 2010 giữa ông Shanahan và vợ - hiện đã ly hôn. Cuộc điều tra này nằm trong yêu cầu điều tra về nền tảng gia đình nhằm xác nhận vị trí đề cử Bộ trưởng Quốc phòng của ông Shanahan.

Trong trường hợp tương tự, phải hơn một tháng kể từ khi Bộ trưởng Tư pháp Sairs từ chức, ông Trump mới chính thức đề cử ông William Barr thay thế. Một người khác, Quyền Bộ trưởng An ninh Nội địa Kevin McAleenan điều hành Bộ An ninh Nội địa trong nhiều tháng kể từ khi bà Kirstjen Nielsen rời đi hồi tháng 4. Bất chấp việc xảy ra cuộc khủng hoảng biên giới mà ông Trump tuyên bố là một trường hợp khẩn cấp quốc gia, ông vẫn chưa chính thức đề cử người kế nhiệm.

Trong khi đó, gần 40% vị trí chính thức của Thượng viện không được lấp đầy vĩnh viễn, theo Tổ chức Đối tác Dịch vụ Công cộng, một tổ chức phi lợi nhuận theo dõi những điều này. Hơn 50% các vị trí như vậy của Bộ Tư pháp cũng chưa có người điền vào. Trong số 24 vị trí cấp cao nhất được liệt kê tại trang web của DHS, 12 vị trí vẫn đang là tạm thời hoặc còn bỏ trống.

Theo  Đạo luật thay thế chỗ trống liên bang năm 1998, ông Esper sẽ phải từ chức Bộ trưởng Lục quân trước khi được đề cử làm Bộ trưởng Quốc phòng. Đạo luật quy định rằng một Quyền Bộ trưởng như ông Esper chỉ có thể nắm quyền trong 210 ngày, nhưng vẫn có trường hợp ngoại lệ. Đồng hồ dừng lại khi một người khác được đề cử - nhưng người đó không thể tiếp tục làm quyền Bộ trưởng.

Ông chủ khó tính

Nhiều người coi việc ông Trump chỉ bổ nhiệm các quan chức tạm thời vào các vị trí hàng đầu trong nội các là nỗ lực nhằm lật đổ vai trò Hiến pháp của Thượng viện trong việc điều hành các cơ quan chính phủ.

Nhưng ông Trump cũng làm điều tương tự đối với các vị trí không yêu cầu xác nhận của Thượng viện. Quyền Giám đốc Nhà Trắng Mick Mulvaney đã đóng vai trò đó kể từ tháng 12-2018. “Các quan chức tạm thời mang lại cho bạn sự linh hoạt cao hơn nhiều. Làm việc dễ dàng hơn rất nhiều. Vì vậy, điều đó đang diễn ra”, ông Trump nói khi được hỏi về tình huống này Đây cũng có thể là lý do tại sao ông Trump hiện vẫn chưa bổ nhiệm Giám đốc Truyền thông hoặc Thư ký báo chí (hiện là bà Sarah Sanders, người sẽ từ chức vào cuối tháng này) đã không tổ chức họp báo trong hơn 100 ngày qua. Và điều đó cũng lý giải tại sao ông Trump không thực hiện bất kỳ động thái nào để bổ nhiệm cựu Giám đốc điều hành Fox News, Bill Shine làm Giám đốc Truyền thông.

Ông Trump tự coi mình là Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng An ninh nội địa, Thư ký báo chí và cả Giám đốc truyền thông. Đối với một tỷ phú kiếm tiền bằng cách đặt tên riêng của mình lên các tòa nhà, không ai có thể thay đổi ý kiến của riêng của ông. Và đó có lẽ là lý do tại sao ông đang “chĩa súng” vào Jerome Powell, Chủ tịch FED, người không đồng ý cắt giảm lãi suất khi ông Trump yêu cầu. Nhưng trường hợp này rất khó đối với ông Trump. Luật quy định rõ, Chủ tịch FED phải đảm nhiệm vai trò đó trong 4 năm, trong khi ông Powell chỉ mới nhậm chức vào đầu năm 2018. Phát biểu với các phóng viên hôm 18-6, Trump sẽ không loại trừ việc hạ bệ ông Powell, một mức độ can thiệp chưa từng có với một vị trí được cho là được bảo vệ nghiêm ngặt.

Tất cả những điều này cho thấy rất khó làm việc gần gũi với ông Trump. Có câu nói về cách điều hành nhân sự của Tổng thống Trump: “Bạn phải theo dõi trên Twitter để biết khi nào mình bị sa thải”. Ông chủ Nhà Trắng có thể công khai việc sa thải một nhân viên nào đó trong một cuộc phỏng vấn, như trường hợp của Giám đốc FBI Christopher Wray gần đây.

AN BÌNH