(Cadn.com.vn) - Phiên chợ hành, tỏi ở thôn Đông xã An Vĩnh, H. Lý Sơn (Quảng Ngãi) diễn ra từ 4 giờ đến 6 giờ sáng. Không chỉ thuần túy là nơi buôn bán, gặp gỡ, giao lưu tình cảm của phụ nữ miền biển sau một ngày bận bịu nương rẫy, phiên chợ hành, tỏi còn là nét văn hóa độc đáo lâu đời của cư dân đảo Lý Sơn. Không ai biết phiên chợ hành, tỏi có từ khi nào. Chỉ biết rằng, nhiều gia đình, các tộc họ trên đảo Lý Sơn có cuộc sống ổn định, và nuôi con ăn học cũng từ phiên chợ này. Người dân đất đảo cho biết, họp chợ sớm là để thương lái thu mua hành, tỏi kịp chuyến tàu sớm đưa hàng vào đất liền đi khắp đất nước tiêu thụ. Bởi mỗi ngày Lý Sơn chỉ có từ 1-2 chuyến tàu hàng từ đảo vào đất liền lúc sáng sớm. Họp phiên chợ sáng cũng chính là những nông dân trồng hành, tỏi một nắng hai sương trên đồng cát trắng và các thương buôn từ đất liền ra. Chợ họp sớm từ khi mặt trời còn ngủ, không có ánh sáng, những chiếc đèn pin hay đèn xe máy lập lòe trong đêm cùng tiếng nói, đùa lúc dọn hàng của nhà nông đất tỏi làm phiên chợ nhộn nhịp hẳn.

 Có mặt ở chợ từ 4 giờ sáng, bà Nguyễn Thị Dư ở xã An Vĩnh cho biết bà có gần 30 năm gắn bó phiên chợ sớm này để mưu sinh. Ngoài bán hành, tỏi, bà còn kiêm luôn việc cho thuê cân và đóng bao thuê cho thương buôn. Cao điểm, bà Dư cũng có thu nhập từ 300-400 ngàn đồng mỗi ngày. Nhờ gắn bó với phiên chợ hành, tỏi bà Dư đã nuôi con ăn học và chia sẻ gánh nặng cùng chồng ngày ngày bám biển khơi xa. Hơn 5 năm trở lại đây khi hành, tỏi được công nhận thương hiệu và Lý Sơn hòa điện lưới Quốc gia thì phiên chợ trở nên sầm uất hơn. Chợ họp khi mặt trời chưa nhô, nên những chiếc đèn pin, đèn dầu là công cụ duy nhất để mọi người nhận ra nhau. Từ phiên chợ hành, tỏi này nhiều người hành nghề xe ôm trên đảo cũng kiếm thêm thu nhập trong ngày từ việc chở hành, tỏi thuê cho các thương buôn và nhà nông đất tỏi. Điều độc đáo ở phiên chợ này là chỉ có duy nhất một loại hành, tỏi được chính người nông dân trên đảo trồng. Không có tình trạng trà trộn hành, tỏi nơi khác để tiêu thụ dưới nhãn mác hành, tỏi Lý Sơn.

Chợ hành, tỏi Lý Sơn nhộn nhịp từ lúc tờ mờ sáng.

Giờ đây, đến với phiên chợ hành, tỏi không còn là những nông dân một nắng hai sương trên đồng cát trắng, phiên chợ này cũng là điểm đến hấp dẫn với nhiều du khách khi ra đảo. Đến đây, du khách không đơn thuần được mua hành, tỏi chính hiệu của đảo, mà còn được chính những nông dân đất tỏi hướng dẫn cách chế biến các món ăn độc đáo từ hành, tỏi. Phiên chợ hành, tỏi thật sự đã mang đến những trải nghiệm riêng biệt cho du khách. “5 giờ sáng đoàn chúng tôi đã có mặt ở phiên chợ khá lạ lẫm này để tìm mua hành, tỏi của bà con nông dân. Hành, tỏi ở đây thơm ngon khó có nơi nào sánh kịp. Chúng tôi rất khâm phục sự cần cù của người nông dân Lý Sơn đã trồng ra những củ hành, củ tỏi vang tiếng như thế này”-du khách Trương Đình Tùng đến từ Hà Nội nói.

Theo UBND H. Lý Sơn, vào chính vụ, mỗi ngày có khoảng 10-15 tấn hành, tỏi tươi và khô được đóng bao tại phiên chợ để vượt biển vào đất liền chuyển đi tiêu thụ khắp trong và ngoài nước. Vào đầu vụ tỏi Đông-Xuân, ngoài hành và tỏi khô, chợ còn bán thêm một đặc sản vang tiếng  của Lý Sơn, đó là tỏi ngồng (theo cách gọi nông dân là tỏi đực). Tỏi ngồng Lý Sơn được chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng độc đáo mà lâu nay Lý Sơn đã thết đãi du khách.

Nhịp sống đất đảo luôn gắn với phiên chợ có một không hai ở Việt Nam này. Như một phong tục, chợ vẫn duy trì từ thế hệ này qua thế hệ khác. Bền bỉ theo năm tháng phiên chợ hành, tỏi ở đảo Lý Sơn vẫn tấp nập người họp chợ, thể hiện tâm huyết cả đời của người nông dân với cây hành, cây tỏi.

Quỳnh Như