(Cadn.com.vn) - Không ai biết nghề nấu xu xoa có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, từ lâu xu xoa là một món ăn đặc sản của đảo Lý Sơn. Chị Nguyễn Thị Lệ ở thôn Tây xã An Vĩnh là người duy nhất còn nấu xu xoa với số lượng nhiều nhất và ngon nhất. Xu xoa Lý Sơn được chế biến từ một loại rong biển (được gọi là rau đông), loại rau này sống tại các gành đá san hô ven đảo từ tháng hai âm lịch đến tháng tám âm lịch hàng năm. Và nghề nấu xu xoa trên đảo cũng diễn ra khoảng thời gian ấy. Nghề nấu xu xoa ở Lý Sơn bây giờ khá trầm lắng. Bởi nghề này khá công phu, tốn nhiều công sức và không phải ai cũng có thể làm được. Nghề đòi hỏi người nấu phải chịu khó, cần cù từng công đoạn, nếu không xu xoa sẽ không ngon. Rau đông khi thu mua về sẽ được “giặt” trong nước biển và nước ngọt từ 3-4 lần. Mỗi lần giặt xong phải đem rau đông phơi nắng rồi tiếp tục “giặt” tiếp. Phải mất cả tuần thì 5 người trong gia đình chị Lệ mới giặt xong khoảng 20kg rau đông khô. Vất vả là vậy, nhưng rau đông khi thành phẩm chỉ bán được với giá 350 ngàn đồng/kg, xu xoa được bán với giá 12 ngàn đồng/kg.

Công việc thì khá vất vả và tốn nhiều công sức nhưng ngược lại lãi thì chẳng bao nhiêu, nhiều lần chị Lệ đã tính đến chuyện “gác bếp”, nhưng rồi cơ duyên thế nào khiến nghề nấu xu xoa cứ theo chị mãi đến bây giờ. Chị Lệ tâm sự: “Năm 2010 định đã thôi nghề, tuy nhiên hàng ngày phải chứng kiến cảnh người dân đảo và du khách liên tục tìm đến hỏi mua xu xoa rồi ra về tay không, thế là chị trở lại với nghề”. Mỗi tháng chị Lệ nấu hơn 22kg rau đông khô để cho ra khoảng 900kg xu xoa. Xu xoa của chị Lệ được cung cấp cho các hàng quán trên đảo và đóng túi gửi đi đất liền. Ngoài những thực khách chọn xu xoa là món tráng miệng hàng ngày thì cũng không ít thực khách chọn xu xoa là thực đơn để trị bệnh bướu cổ. Tầm khoảng 17 giờ hằng ngày, nhà chị Lệ lại đông nghẹt khách du lịch đến để thưởng thức xu xoa và chiêm ngưỡng công đoạn chế biến xu xoa có một không hai trên đảo.

Chị Lệ vẫn cần mẫn với nghề nấu xu xoa.

Xu xoa Lý Sơn được ăn với đá lạnh và gừng, khi thưởng thức thực khách sẽ cảm nhận được xu xoa Lý Sơn hoàn toàn không pha trộn với bột rau câu như trong đất liền. Xu xoa và rau đông Lý Sơn giờ đây đã trở nên một trong những sản phẩm du lịch vang tiếng đất đảo. Nhiều khách sạn, nhà nghỉ trên đảo đều thết đãi du khách món tráng miệng này và đây cũng là quà biếu đậm nét hương vị biển được nhiều du khách lựa chọn khi ra đảo.  Bền bỉ với năm tháng, nghề nấu xu xoa trên đảo Lý Sơn vẫn được duy trì từ thế hệ này sang thế hệ khác, và hằng ngày chị Lệ vẫn miệt mài làm nên hương vị độc đáo khi ngành du lịch Lý Sơn bắt đầu bước sang một trang mới.

Quỳnh Như