Hôm 29-9, Nhà Trắng đã công bố "kế hoạch toàn diện" gồm 20 điểm nhằm giải quyết xung đột Gaza. Nội dung đề xuất bao gồm việc quản lý tạm thời khu vực này từ bên ngoài và triển khai lực lượng quốc tế nhằm duy trì ổn định. Washington nhấn mạnh sáng kiến không dẫn đến việc Israel chiếm đóng hay tái định cư cưỡng bức người dân Gaza. Kế hoạch cũng nêu rõ Hamas sẽ không được phép trở lại nắm quyền tại Dải Gaza.

Dù một số lãnh đạo chính trị của Hamas đang lưu vong tại Qatar được cho là sẵn sàng cân nhắc kế hoạch với một số điều chỉnh, quyền lực thực tế lại nằm trong tay lực lượng vũ trang tại Gaza, những người đang trực tiếp kiểm soát tình hình và các con tin. Lực lượng Hamas ở Dải Gaza thừa nhận việc trao trả toàn bộ con tin còn sống và thi thể con tin thiệt mạng cho Israel trong vòng 72 giờ theo đề xuất hòa bình của Tổng thống Mỹ Donald Trump là “rất khó khăn” và gần như bất khả thi. Theo các nguồn tin, Hamas hiện đang giam giữ 48 con tin, trong đó chỉ khoảng 20 người được cho là còn sống. Một số chỉ huy quân đội Hamas cho rằng việc yêu cầu nhóm này phải thả toàn bộ con tin trong vòng 72 giờ kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực đồng nghĩa với việc Hamas phải từ bỏ lợi thế đàm phán duy nhất, trong khi không có gì đảm bảo Israel sẽ tuân thủ các cam kết sau khi con tin được trao trả. Sự nghi ngờ càng sâu sắc hơn sau khi Israel tiến hành không kích nhằm vào các mục tiêu Hamas tại Doha, nơi trú ẩn của nhiều thủ lĩnh chính trị cấp cao của nhóm này bất chấp cảnh báo từ Washington. Hamas đề xuất thực hiện theo từng giai đoạn. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất nằm ở cường độ chiến sự, khiến tổ chức này khó duy trì liên lạc với các nhóm đang giam giữ con tin. Ngoài ra, Hamas cũng có thể không nắm rõ chính xác vị trí hoặc tình trạng của họ.

Ngoài ra, kế hoạch cũng vấp phải phản đối liên quan đề xuất của Mỹ và một số quốc gia Arab về việc triển khai một “Lực lượng ổn định quốc tế tạm thời" để đảm bảo an ninh tại Gaza trong giai đoạn chuyển tiếp. Nhiều thành viên Hamas cho rằng đây là hình thức chiếm đóng mới. Một yếu tố gây tranh cãi khác là bản đồ do Mỹ chia sẻ về quá trình rút quân của Israel, trong đó đề xuất thiết lập một "vùng đệm an ninh" dọc biên giới Gaza với Israel và Ai Cập. Hiện chưa rõ vùng đệm này sẽ được quản lý ra sao, nhưng nếu Israel tham gia vào quá trình này thì nhiều khả năng đây sẽ trở thành điểm gây tranh cãi.

Về phía Israel, dù đã chính thức chấp nhận kế hoạch, Thủ tướng Benjamin Netanyahu vẫn tuyên bố trong một video đăng trên nền tảng X rằng quân đội Israel sẽ tiếp tục hiện diện tại một số khu vực ở Gaza và sẽ bằng mọi giá chống lại các nỗ lực thành lập nhà nước Palestine. Phát ngôn này được đánh giá là trái ngược với nội dung cam kết trong khuôn khổ do Mỹ đưa ra. Kế hoạch của Mỹ hướng tới mục tiêu mở ra "lộ trình đáng tin cậy" cho quyền tự quyết và khả năng thành lập một nhà nước Palestine trong tương lai. Tuy nhiên, Hamas nhiều lần khẳng định sẽ không từ bỏ vũ trang cho đến khi một nhà nước Palestine độc lập được công nhận, với các điều kiện rõ ràng về lãnh thổ và chủ quyền.

Hãng tin TASS ngày 3-10 dẫn nguồn thạo tin cho hay, Hamas dự kiến yêu cầu chỉnh sửa quan trọng trong đề xuất ngừng bắn Gaza của Tổng thống Trump. Ông Trump đã đặt thời hạn “3-4 ngày” kể từ thứ 30-9 cho Hamas để đưa ra phản hồi với bản kế hoạch hòa bình. Ông Mohammed Nazzal, quan chức cấp cao của Hamas, cho biết với kênh Al Jazeera rằng phong trào này đang xem xét kế hoạch Gaza do Mỹ đề xuất. Ông khẳng định phản ứng cuối cùng “sẽ dựa trên lợi ích của người dân Palestine và những nguyên tắc chiến lược của sự nghiệp Palestine”, đồng thời nhấn mạnh Hamas muốn đạt được sự đồng thuận “thoát khỏi áp lực về thời gian và các mối đe dọa”. Hãng Asharq News cho biết, kế hoạch Gaza của Mỹ có thể được điều chỉnh trong các cuộc tham vấn tại Doha với sự tham gia của Hamas, Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ. Các bên không loại trừ khả năng sửa đổi đề xuất của Washington, song chưa rõ điều khoản cụ thể nào có thể thay đổi.

Trong khi một bộ phận trong Hamas tỏ ra sẵn sàng xem xét kế hoạch của ông Trump, số khác lại muốn tiếp tục chiến đấu, cho rằng Israel đang chịu áp lực lớn cả trong và ngoài nước, và cuộc đối đầu lúc này chỉ còn là vấn đề ai sẽ “trụ được lâu hơn”. Giới phân tích nhận định Hamas đang đứng trước lựa chọn khó khăn. Ông Mkhaimar Abusada, một nhà khoa học chính trị người Gaza đang sống tại Cairo, cho rằng Hamas phải “chọn giữa điều tồi tệ và tồi tệ nhất”.

Trong khi đó, Hugh Lovatt, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, nói rằng việc Hamas chấp nhận vô điều kiện là “rất khó”, bởi văn bản thiếu nhiều chi tiết. Tuy nhiên, bất kỳ sự chần chừ hoặc phản đối nào cũng có thể khiến Hamas bị gây sức ép hơn nữa. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã chấp nhận đề xuất của ông Trump và cảnh báo nếu Hamas từ chối, Israel sẽ “hoàn tất công việc”.

AN BÌNH