Khoảng 20 nhà báo nước ngoài ngày 22-5 đã rời Bắc Kinh (Trung Quốc) trên máy bay thuê đến Triều Tiên để đưa tin về việc dỡ bỏ bãi thử hạt nhân Punggye-ri, sau khi Bình Nhưỡng cho phép truyền thông nước ngoài tới hiện trường. Động thái này được xem như một dấu hiệu thiện chí của nhà lãnh đạo Kim Jong-un, người gần đây đã cam kết sẽ phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.

Hôm 20-4, đảng lao Động Triều Tiên tuyên bố nước này đã "hoàn tất việc chế tạo vũ khí hạt nhân" và để đảm bảo kết thúc tất cả các thử nghiệm hạt nhân, Bình Nhưỡng sẽ "loại bỏ" bãi thử Punggye-ri ở phía bắc.

Bình Nhưỡng cho biết sẽ tổ chức buổi lễ kỷ niệm đánh dấu việc đóng cửa bãi thử này từ ngày 23 đến 25-5, phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, và các nhà báo của Trung Quốc, Nga, Mỹ Anh và Hàn Quốc sẽ được phép vào thăm khu vực này. Theo Reuters, phóng viên của các hãng truyền thông như AP, CNN, CBS, Russia Today và một số hãng truyền thông Trung Quốc được nhìn thấy làm thủ tục tại sân bay quốc tế Bắc Kinh để bắt chuyến bay Air Koryo lúc 9 giờ. Theo kế hoạch, các phóng viên được phép đưa tin lên máy bay đến Wonsan, thành phố trên bờ biển phía đông của Triều Tiên sau đó tiếp tục di chuyển bằng tàu hỏa đến gần khu vực bãi thử Punggye-ri.

Tuy nhiên, điều lạ lùng là Triều Tiên từ chối tiếp nhận danh sách các phóng viên Hàn Quốc được phép đến đưa tin sự kiện này. Một quan chức Bộ Thống nhất Hàn Quốc cho biết: "Chúng tôi đã cố gửi danh sách thông qua kênh liên lạc Bàn Môn Điếm lúc 9 giờ ngày 22-5 nhưng phía Triều Tiên không chấp thuận". Hiện 8 phóng viên Hàn Quốc đã có mặt ở Bắc Kinh và chờ sự chấp thuận của Bình Nhưỡng. Bộ Thống nhất Hàn Quốc sau đó bày tỏ lấy làm tiếc vì các phóng viên Hàn Quốc không thể đến Triều Tiên. "Chúng tôi lấy làm tiếc về việc các phóng viên Hàn Quốc không thể khởi hành vì thiếu hành động bên phía Triều Tiên, mặc dù đã mời các phóng viên Hàn Quốc tới đưa tin về việc dỡ bỏ bãi thử hạt nhân Punggye-ri trong ngày 23 đến 25-5", tuyên bố của bộ cho biết.

Tiêu hủy bằng chứng?

Các nhà báo đến Triều Tiên lần này dự kiến sẽ xem hoạt động loại bỏ bãi thử Punggye-ri từ xa, mà không có cơ hội thực sự có thể hiểu được những gì có thể đã xảy ra bên trong các đường hầm. Ngoài ra, không có bất kỳ thanh sát viên vũ khí hoặc chuyên gia nào dự kiến sẽ tham dự sự kiện mà Triều Tiên từng tuyên bố là sẽ "đảm bảo tính minh bạch của việc ngừng thử hạt nhân"

Bechtol, một giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học bang Angelo, người đã viết nhiều cuốn sách về Triều Tiên cho rằng, các bằng chứng vốn có thể được thu thập được sẽ bị phá hủy trong sự kiện này. Một số nhà quan sát cho rằng, một phần bãi thử Punggye-ri không sử dụng được do thiệt hại phát sinh sau 6 vụ thử nghiệm hạt nhân kể từ năm 2006, trong khi những người khác cho rằng, bãi thử vẫn còn hoạt động chỉ vài tháng trước.

Theo Cheryl Rofer một nhà hóa học đã trải qua 35 năm làm công việc dọn dẹp môi trường sau các vụ tháo dỡ các hoạt động vũ khí hạt nhân cũng như giám sát việc tiêu hủy vũ khí hóa học, dù trạng thái hoạt động của bãi thử này như thế nào, vẫn còn nhiều thứ có thể thu được để các chuyên gia xem xét. "Nếu tôi đi thì tôi muốn mang một số mẫu thử về, và tôi cũng muốn đưa một nhà địa chất học đi cùng. Tôi muốn đếm lượng bức xạ, tôi muốn đi vào đường hầm để xem liệu có bộ phận của nó còn sót lại hay không, và tôi muốn đo bức xạ. Tất cả những mẫu thử và kiểm tra này có thể cung cấp thông tin về các loại vũ khí đã được thử nghiệm", bà Rofer cho biết.

"Các phép đo đồng vị có thể cho biết về những loại bom họ đang tạo ra, thành phần, gồm lượng uranium và plutonium trong bom. Chúng tôi có thể suy ra những gì họ đang lập kế hoạch và biết được những tiến bộ của họ", bà Rofer cho biết thêm.

AN BÌNH