Là cây xóa đói giảm nghèo, là cây kinh tế chủ lực và từng giúp cho nhiều gia đình trở thành triệu phú nên cao su được người dân Nam Đông ví là "vàng trắng". Thế nhưng từ 2 năm nay, cao su rớt giá thê thảm, ở mức thấp kỷ lục đang khiến cho hàng ngàn hộ dân các huyện: Nam Đông, Phong Điền và TX Hương Trà (TT-Huế) điêu đứng vì tiền thu không đủ bù tiền đầu tư giống, phân bón, công chăm sóc...

Khó khăn chồng chất

Đưa chúng tôi đi thăm các vườn cao su bạt ngàn trên địa bàn huyện, ông Phan Giá Điền- Chủ tịch UBND X. Hương Hòa (H.Nam Đông) kể, trước năm 2015, nhiều hộ nghèo của xã đã tậu được nhà cửa, mua sắm xe máy và  có nhà còn mua ô-tô đều nhờ vào cây cao su. "Có thời điểm, giá mủ cao su thô lên đến 50 ngàn đồng/kg. Có gia đình, buổi sáng chỉ cần ra vườn cạo mủ trong vòng 2 tiếng đồng hồ cũng kiếm vài ba triệu đồng"- ông Điền nói. Ông Phan Gia Điền cho biết: toàn xã có hơn 350 ha cao su. Cây cao su đã giúp xã thoát khỏi chương trình 135 với thu nhập bình quân từ cao su đạt 18 triệu đồng/ người/ năm; nhưng hiện loại cây này khiến nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số cũng không mặn mà. Tính đến nay, trên địa bàn xã có hơn 10 ha cao su bị người dân chặt bỏ để chuyển sang trồng cây cam.

Theo quan sát của chúng tôi, trên các cánh đồng cao su bạt ngàn, tươi tốt; dù đây là thời điểm thích hợp để người dân khai thác mủ nhưng không ít vườn cao su ở huyện miền núi Nam Đông lại vắng bóng người. Hỏi thăm ông Hồ A Rực- ở thôn Ka Tư. X.Hương Phú, được biết, do giá mủ cao su quá thấp chỉ có 9.000 đồng/kg nên nhiều hộ bỏ bê, không cần khai thác. "Nếu họ thuê 2-3 công lao động cạo mủ cũng phải trả gần 700 ngàn đồng rồi, trong khi đó tiền mủ cạo ra chỉ bán chừng 300 ngàn đồng, chưa kể tiền bơm thuốc, phân bón... Do giá bán quá thấp nên nhiều gia đình thua lỗ liên tục"- ông Rực lý giải. Hương Phú là một trong những xã có số hộ dân trồng cao su lớn nhất H.Nam Đông, với tổng diện tích khoảng 800 ha. Hơn chục năm về trước, nhiều hộ dân đã thế chấp sổ đỏ, nhà cửa, đất đai... để vay vốn hàng trăm triệu đồng từ ngân hàng nhằm mở rộng diện tích trồng cao su. Tuy nhiên, hơn 2 năm nay, cao su liên tục rớt giá và hiện đang được thương lái thu mua chỉ với giá 9 ngàn đồng/kg khiến nhiều hộ gia đình điêu đứng.Theo thống kê, có khoảng 300 hộ dân trên địa bàn X. Hương Phú đang bị nợ nần "bủa vây" do cao su rớt giá.

Cùng cảnh ngộ, hàng ngàn hộ dân ở TT Khe Tre và các xã: Hương Sơn, Thượng Long, Thượng Quảng, Hương Hữu, Hương Hòa... (H.Nam Đông) cũng rơi vào cảnh khốn khó, bị ngân hàng "gõ cửa" đòi nợ khi mủ cao su bán ra không được giá. Chị Hồ Thị Ơi ở X.Hương Hòa xót xa, kể: "Vợ chồng mình trước đi làm thuê khổ quá nên có vay tiền ngân hàng đầu tư trồng 2 ha cao su. Trước đây, khi cao su có giá, ngày nào vợ chồng mình và thuê thêm 2 người đi cạo mủ. Trừ toàn bộ chi phí, công cáng, tiền trả lãi ngân hàng; mỗi tháng cũng kiếm được 5-7 triệu đồng. Bây chừ, giá cao su thấp quá, mủ tươi thu được bán cũng chưa đủ trả tiền công thuê người cạo, nói chi để trả các khoản tiền khác. Hơn 1 tháng nay, mình cũng bỏ mặc vườn cao su, rồi quay trở lại làm thuê kiếm cơm qua ngày". Nhiều nông dân ở H. Nam Đông cho biết, do giá cao su quá thấp, họ không đủ tiền cho con ăn học, không có tiền để trả ngân hàng. Người dân mong muốn, ngân hàng khoanh, dãn nợ.

Không nên chặt bỏ cao su

Ông Trần Quốc Phụng- Chủ tịch UBND H.Nam Đông cho biết, hiện, trên địa bàn huyện có khoảng 3.500 ha cao su. Với mức giá bán mủ cao su thấp như hiện nay (dao động từ 9-11 ngàn đồng/kg) khiến nhiều hộ dân thua lỗ. Chính quyền địa phương H.Nam Đông cũng từng cử cán bộ xuống từng địa bàn, trực tiếp động viên bà con nông dân không nên nóng vội mà chặt bỏ cây cao su, nên tiếp tục chăm bón chờ đến thời điểm tăng giá. Đối với diện tích cao su đã già cỗi thì khuyến khích nông dân chuyển sang trồng cam. Theo ông Trần Quốc Phụng, cao su rớt giá mạnh ở Nam Đông cũng là tình hình chung và nguyên nhân là do nhu cầu tiêu thụ của thị trường chậm nhưng nguồn cung tăng quá mạnh.

Chung cảnh ngộ với hàng ngàn hộ dân trồng cao su ở H.Nam Đông, hàng ngàn hộ nông dân của H.Phong Điền và TX.Hương Trà đời sống cũng lao đao khi cao su rớt giá thê thảm. Ông Trịnh Đức Hùng- Chủ tịch UBND H.Phong Điền thừa nhận, những năm trước, nhờ vào cây cao su nên đời sống của người dân các xã vùng gò đồi như: Phong Mỹ, Phong Xuân, Phong Sơn có đời sống kinh tế khá giả. Thời gian gần đây, khi cao su giảm giá mạnh khiến nhiều hộ dân gặp khó khăn. Ông Hồ Vang- Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh TT-Huế cho biết: hiện, trên toàn địa bàn tỉnh có khoảng 9.100 ha cao su. Cao su rớt giá diễn ra từ năm 2015 kéo dài đến nay. Trước tình hình này, sau khi Bộ NN & PTNT chỉ đạo, Sở NN & PTNT tỉnh TT-Huế đã hướng dẫn, vận động người dân trồng cao su trên địa bàn tỉnh tiếp tục cố gắng chăm sóc vườn cao su; hạn chế tối đa việc chặt bỏ để chuyển đổi sang mục đích khác". Theo ông Vang, hiện trên địa bàn tỉnh có một số công ty thu mua mủ cao su thô, rồi sau đó sơ chế và xuất qua Trung Quốc; chứ trên địa bàn tỉnh không có nhà máy chế biến nguyên liệu nào. Theo các thương lái thu mua cao su, giá cao su Việt Nam rớt thảm hại là do chịu ảnh hưởng lớn của thị trường thế giới, trong đó thị trường chính từ Trung Quốc đang hạn chế nhập khẩu nên các công ty thu mua cao su phải hạ giá thành.

HẢI LAN