(Cadn.com.vn) - Chỉ vài tuần trước khi Mỹ thực hiện vụ đánh bom nguyên tử khủng khiếp xuống 2 thành phố Nagasaki và Hiroshima, Nagasaki không có tên trong danh sách các thành phố mục tiêu bị đánh bom nguyên tử. Thay vào đó là cố đô cổ xưa của Nhật Bản, Kyoto.  Vì sao Kyoto sau đó thoát “án tử”?

Danh sách có tên Kyoto được đưa ra trong cuộc họp của Ủy ban Mục tiêu gồm các tướng lĩnh quân sự của Mỹ, các sĩ quan quân đội và các nhà khoa học. Kyoto, nơi có hơn 2.000 ngôi chùa Phật giáo và đền Shinto, trong đó có 17 di tích được công nhận là di sản thế giới.

“Kyoto được xem như là mục tiêu lý tưởng của quân đội vì nó chưa từng bị đánh bom, là nơi quy tụ các ngành công nghiệp và các nhà máy lớn”, ông Alex Wellerstein, nhà sử học tại Viện Công nghệ Stevens, cho biết.

Các sử gia cho rằng, Bộ trưởng Chiến tranh Henry Stimson có những lý do cá nhân trong việc bảo vệ Kyoto. Ảnh: BBC

KYOTO CÓ NHIỀU DI TÍCH VĂN HÓA QUAN TRỌNG

Nhưng vào đầu tháng 6-1945, Bộ trưởng Chiến tranh Henry Stimson yêu cầu loại bỏ Kyoto khỏi danh sách mục tiêu.

Ông lập luận, nơi đây lưu giữ nhiều di tích quan trọng về văn hóa và không phải là một mục tiêu quân sự. “Quân đội không muốn loại bỏ, vì vậy, Kyoto vẫn nằm trong danh sách cho đến cuối tháng 7-1945. Điều này buộc ông Stimson phải gặp trực tiếp Tổng thống Truman”, giáo sư Wellerstein nói.

Sau cuộc thảo luận với Tổng thống, ông Stimson viết trong nhật ký vào ngày 24-7-1945 rằng: “Tổng thống Truman đồng ý với đề nghị của tôi, đồng thời nhấn mạnh, nếu không đưa Kyoto ra khỏi danh sách, hậu quả thảm khốc sẽ không thể dẫn đến việc hòa giải với Nhật trong thời kỳ hậu chiến”. Đó là lý do khiến Nagasaki được thêm vào danh sách các mục tiêu bị ném bom, thay vì Kyoto. Nhưng Hiroshima và Nagasaki cũng không phải là các mục tiêu quân sự.

Được biết, ông Stimson đến thăm Kyoto nhiều lần vào những năm 1920 khi còn là thống đốc của Philippines. Một số nhà sử học nói rằng, đó là nơi ông đi hưởng tuần trăng mật và ông là người ngưỡng mộ văn hóa Nhật Bản. Đó có thể là một phần lý do tại sao ông Stimson bảo vệ Kyoto. Ngoài ra, nhiều tin rằng, chính nhà khảo cổ và sử học nghệ thuật Mỹ Langdon Warner khuyên Mỹ không ném bom các thành phố di sản văn hóa, trong đó có Kyoto. Do đó, ngày nay có tượng đài tôn vinh công trạng của ông Warner ở Kyoto và Kamakura. Trong cuốn sách “Thả bom nguyên tử xuống Kyoto” xuất bản năm 1995, nhà sử học người Nhật Morio Yoshida nói rằng, ông Warner là một vị cứu tinh các tài sản văn hóa của Nhật Bản.

Nhưng Tổng thống Truman dường như ít quan tâm đến tài sản văn hóa của Nhật. Ông gọi Tokyo là “dã thú” vì cuộc tấn công vào Trân Châu Cảng. Chính đây là nguyên nhân dẫn đến suy đoán, Mỹ quyết định thả bom nguyên tử xuống Nhật, chứ không phải Đức. Nhiều người cho rằng, Mỹ đã phân biệt chủng tộc, bởi sử dụng vũ khí chống lại người da trắng có thể được xem như là điều cấm kỵ.

MỤC TIÊU KHÁC

Ngày nay, Tổng thống Truman vừa được ca ngợi vừa bị chỉ trích vì quyết định đánh bom nguyên tử. Thực tế, các sử gia nói rằng, ông ra lệnh bắt đầu sử dụng loại vũ khí hủy diệt này chỉ sau ngày 3-8 song không tham gia đầy đủ vào các quyết định chi tiết.

Theo giáo sư Wellerstein, có những tài liệu cho thấy, Tổng thống Truman rất ngạc nhiên bởi sự tàn phá gây ra bởi quả bom đầu tiên. Nhưng vì sao quả bom thứ hai mạnh hơn vẫn được thả xuống Nagasaki chỉ 3 ngày sau đó? Chính Giám đốc quân sự dự án đánh bom, tướng Leslie Groves, người thất bại trong việc giữ Kyoto trong danh sách đánh bom, quyết tâm thực hiện vụ đánh bom thứ hai này.

Thành phố đáng lý ra không có trong danh sách được lựa chọn, nhưng vì thời tiết xấu tại thành phố Kokura, Nagasaki đã được chọn thay thế. Sau đó, một quả bom nguyên tử khác được chuẩn bị để thả vào ngày 19-8 nếu Nhật không đầu hàng 4 ngày trước đó. Mục tiêu thứ ba được cho là Tokyo - có thể là cung điện Nhật hoàng.

Ngày nay, bất chấp những tàn phá khủng khiếp mà hai vụ thả bom gây ra, hầu hết người Nhật cho rằng, các quả bom nguyên tử là điều cần thiết để chấm dứt chiến tranh. Nhưng nếu Kyoto bị phá hủy hoặc nếu Nhật hoàng bị giết chết, có lẽ họ không nghĩ như vậy.

An Bình
(Theo BBC)