Sau bất kỳ cuộc tấn công khủng bố gây phẫn nộ nào đó, câu hỏi đầu tiên luôn được đặt ra là, liệu cuộc tàn sát có thể được ngăn chặn? Tại Sri Lanka, đất nước vẫn quay cuồng với loạt vụ đánh bom tàn khốc vốn đã khiến hơn 250 người thiệt mạng và ít nhất 500 người bị thương hôm 21-4, câu trả lời chắc chắn là có. Đã 1 tuần trôi qua sau loạt tấn công liều chết kinh hoàng trong ngày Lễ Phục sinh nhằm vào các nhà thờ và các khách sạn sang trọng ở Sri Lanka. Tuy nhiên, quốc đảo Ấn Độ Dương này vẫn ở trong tình trạng rối rắm, thiếu đoàn kết và còn rất nguy hiểm.
Trong tuần kể từ sau các cuộc tấn công, đã có nhiều tiết lộ đáng kinh ngạc về sự thất bại đáng lo ngại của lực lượng tình báo và an ninh nước này, phần lớn là do đấu đá chính trị và một chính phủ rối loạn mà thậm chí bây giờ không thể hiện được một mặt trận thống nhất hoặc đủ sức trấn an người dân. Giới chức nước này vẫn tiếp tục mở các cuộc trấn áp nhằm vào các nhà máy chế tạo bom và các ngôi nhà bị nghi ngờ ở phía đông hòn đảo. Một lượng lớn chất nổ đã bị thu giữ hồi cuối tuần sau vụ xả súng chết người giữa cảnh sát và những kẻ được cho là phần tử khủng bố ở Sainthamaruthu, Kalmunai.
Nơi này cách không xa Kattankudy, thị trấn quê nhà của kẻ được cho là cố vấn và cầm đầu các cuộc tấn công trong ngày Lễ Phục sinh, Zahran Hashim. Là một nhà truyền giáo Hồi giáo cực đoan, Zahran được chính quyền và cộng đồng Hồi giáo địa phương biết đến trong nhiều năm như một nhân vật nguy hiểm và bạo lực. Vài tuần trước vụ đánh bom, Cơ quan tình báo Ấn Độ cảnh báo người đồng cấp Sri Lanka rằng, Zahran đang lên kế hoạch tấn công nhà thờ và khách sạn. Trước những báo cáo tình báo cụ thể khác thường đó, đã có những tín hiệu khác cho thấy, một điều gì đó lớn sắp xảy ra - những dấu hiệu nhỏ lúc đó khi nhìn lại chính là báo động đỏ.
Vào đầu tháng này tại Kattankudy, thành phố quê hương của Zahran, một xe máy đã bị nổ tung trong những gì cảnh sát bây giờ nghĩ là một cuộc thử nghiệm của các cuộc tấn công hôm 21-4. Trong suốt thời gian qua, những người Hồi giáo ôn hòa và một số Phật tử rất lo lắng về các bài giảng của Zahran, được chia sẻ trên YouTube và Facebook, những bước ngoặt ngày càng dữ dội và cực đoan.
Các vụ đánh bom không phải là cú sốc duy nhất. Sự thật rằng, các thủ phạm đến từ tầng lớp cao nhất của xã hội Sri Lanka chính là cú sốc tiếp theo. Một số được học ở nước ngoài, và ít nhất 2 người có liên kết với một trong những gia đình giàu nhất ở Colombo, với nhiều tài sản đắt tiền và kinh doanh thành công. Thành viên của gia đình đó, tỷ phú Mohamed Yusuf Ibrahim, hiện đang bị cảnh sát thẩm vấn vì nghi ngờ giúp đỡ 2 con trai của mình, Imsath và Ilham, thực hiện các vụ tấn công.
Và cú sốc lớn hơn nữa sau loạt tấn công chính là sự chia rẽ và đổ lỗi của giới chức lãnh đạo nước này. Vài giờ sau loạt tấn công, Thủ tướng Ranil Wickremeinghe đã đưa ra lời kêu gọi đoàn kết rất mạnh mẽ và tâm huyết. Nhưng trong những ngày sau đó, chính phủ lại là nơi bị chia rẽ nhiều nhất. Thủ tướng Wickremeinghe đã đổ lỗi cho Tổng thống Maithripala Sirisena vì khiến ông không thể thoát khỏi vòng vây và không đưa ra những cảnh báo cụ thể từ tình báo Ấn Độ về kế hoạch của Zahran.
Thực tế, hai nhà lãnh đạo đã tranh cãi trong nhiều tháng - sau một thời gian liên minh không thoải mái, Tổng thống Sirisena cố gắng loại bỏ Thủ tướng Wickremeinghe vào cuối năm 2018, gây ra cuộc khủng hoảng hiến pháp chỉ được giải quyết với sự can thiệp của Tòa án Tối cao. Tổng thống Sirisena, người đang phải đối mặt với những chỉ trích do không chặn được loạt vụ tấn công nêu trên, lại đổ lỗi cho Tổng thanh tra cảnh sát nước này Pujith Jayasundara và Bộ trưởng Quốc phòng Hemesiri Fernando không chia sẻ cảnh báo sớm về loạt vụ tấn công này với ông. Ông Fernando tuyên bố từ chức nhưng ông Jayasundara vẫn tại vị bất chấp áp lực từ Tổng thống Sirisena.
Theo Hiến pháp Sri Lanka, chỉ Quốc hội mới được phép cách thức Tổng thanh tra cảnh sát thông qua một tiến trình kéo dài. Vì vậy, để buộc ông Jayasundara từ chức nhằm chịu trách nhiệm để xảy ra loạt tấn công trên, Tổng thống Sirisena sẽ phải tốn rất nhiều công sức hơn nữa. Và chính phủ Sri Lanka rõ ràng đang đối mặt nhiều khó khăn và thách thức hơn nữa.
THANH VĂN
