Bất chấp những tín hiệu lạc quan, Liên minh Châu Âu (EU) và London cho đến nay vẫn chưa đạt thỏa thuận về dự luật Brexit (Anh rời EU). Giới chức ở Brussels lo ngại, sự tiến bộ trong việc giải quyết “hóa đơn ly hôn” đã che giấu sự khác biệt về các vấn đề khác.

Tiến trình Brexit lại chứng kiến bước chuyển mới khi tờ Times ngày 30-11 đưa tin, nước Anh gần đạt được một thỏa thuận với EU về vấn đề biên giới Bắc Ireland, bước đi mở đường cho Brussels tiến gần đến thỏa thuận chuyển đổi Brexit, một quá trình kéo dài 2 năm và dự kiến bắt đầu vào tháng 1-2018. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, “cuộc chiến” thật sự giữa Anh và EU vẫn còn ở phía trước.

London muốn bắt đầu đàm phán ngay lập tức về các điều khoản thương mại sau khi rời EU vào năm 2019, nhưng Brussels yêu cầu ban đầu cần giải quyết 3 vấn đề: hóa đơn Brexit, bảo đảm quyền các công dân EU ở Anh và số phận đường biên giới Ireland trước khi có thể tiến tới đàm phán về thỏa thuận thương mại và sắp xếp thời kỳ chuyển giao trong tương lai. Đây đều là những vấn đề khó khăn cho cả hai bên.

Từ “hóa đơn ly hôn”...

“Chúng tôi vẫn chưa đạt được điều gì”, ông Michel Barnier, nhà thương lượng Brexit của Ủy ban Châu Âu đã nói như vậy với Reuters khi được hỏi rằng, liệu EU có phải đã chấp nhận “hóa đơn ly hôn” trị giá 50 tỷ EUR, ít hơn 10 tỷ EUR so với điều kiện ước tính của EU, hay không.

Phát ngôn viên của Thủ tướng Theresa May cũng bác bỏ những thông tin đạt được thỏa thuận về vấn đề tiền bạc này, cho rằng, đây chỉ là “tin đồn”. Trong khi đó, nhiều quan chức của EU cho rằng, thông tin về vấn đề này được đưa ra trên một phần báo cáo rò rỉ từ chính phủ Anh. Phil Hogan, thành viên của Ủy ban của Ireland, cho biết, nước Anh đã “đưa ra các đề xuất rất gần với việc đáp ứng các yêu cầu của 27 nước thành viên EU còn lại”. 

Đây không phải là lần đầu tiên cả hai chia rẽ về thông tin cho rằng, Thủ tướng May sẵn sàng cho khoản tiền lớn như thế để rời khỏi EU. Những tranh cãi về “hóa đơn ly hôn” mà London phải trả để đạt được một thỏa thuận thương mại với Brussels luôn là vấn đề nhức nhối. Vấn đề này là “cái gai trong mắt chính phủ Anh” bởi London sẽ gặp khó khăn trong việc giải thích với các cử tri vốn hy vọng việc “chia tay” với EU sẽ chấm dứt những đóng góp tài chính của Anh với Châu Âu. Họ sẽ chất vấn việc phải tiếp tục nộp hàng triệu bảng Anh vào ngân quỹ liên minh này thậm chí sau khi đã rời đi.

Dù vậy, Thủ tướng May dường như đã thật sự sẵn sàng tăng mức đề nghị tài chính sau khi có những dấu hiệu cho rằng, những người quyết tâm ủng hộ Brexit trong đảng Bảo thủ của bà sẵn sằng nhún nhường hơn về “hóa đơn ly hôn” nếu điều này giúp phá vỡ thế bế tắc trong các cuộc đàm phán Brexit.

...đến vấn đề biên giới Bắc Ireland-Ireland

Nhưng nếu “hóa đơn ly hôn” được giải quyết, một vấn đề khó nhằn khác vẫn còn đó: thỏa thuận về biên giới Bắc Ireland. Ireland là thành viên EU duy nhất có biên giới đất liền với Anh hậu Brexit và vì thế có quyền quyết định cho phép đàm phán bước sang giai đoạn tiếp theo hay không dựa trên đánh giá về phân chia biên giới. Nhưng vấn đề này đã trở nên khó khăn hơn trong bối cảnh khủng hoảng chính trị ở Ireland đang bùng nổ khiến chính quyền ở Dublin đứng trước nguy cơ sụp đổ.

Anh không mong muốn một kịch bản “biên giới cứng” giữa Ireland và Bắc Ireland. Tránh kịch bản gọi là “biên giới cứng” trên đảo Ireland và nỗi sợ hãi có thể phá vỡ hòa bình ở Bắc Ireland là rào cản lớn cuối cùng trước khi tiến trình Brexit có thể chuyển sang giai đoạn đàm phán về mối quan hệ thương mại trong tương lai của Anh với EU. Đường biên giới giữa Ireland và Bắc Ireland, một phần của Vương quốc Anh, sẽ là biên giới đất liền duy nhất của Vương quốc Anh với EU sau Brexit. Theo tờ Times, nước Anh đã đề xuất cam kết chính phủ “tránh sự khác biệt về quy chế” ở Ireland thời hậu Brexit.

KHẢ ANH