Trong tuyên bố trước Quốc hội, Thủ tướng Anh Theresa May đưa ra hai kịch bản: hoặc Nga liên quan trực tiếp trong vụ đầu độc cựu điệp viên Sergei Skripal và con gái, hoặc Moscow để cho một chất độc thần kinh rơi vào tay những đối tượng khác. 

Chính phủ Anh đã ra thời hạn chót trong ngày 13-3 (giờ Anh), chính phủ Nga phải đưa ra “câu trả lời thuyết phục” về việc sử dụng chất độc Novichok để đầu độc điệp viên hai mang Sergei Skripal và con gái. Nếu không, London tuyên bố sẽ có hành động đáp trả mạnh mẽ. Động thái này có nguy cơ tạo ra cuộc khủng hoảng chính trị nguy hiểm giữa Nga và Anh.

Lực lượng quân đội Anh được bảo hộ điều tra tại Nhà hàng Salisbury, nơi điệp viên Sergei Skripal đã đến trước khi được phát hiện bất tỉnh. Ảnh: CNN

Anh cáo buộc “Nga có thể liên quan”

Sau cuộc họp tối 12-3 (giờ địa phương), Thủ tướng Anh Theresa May cho rằng, “có khả năng cao” Nga phải chịu trách nhiệm về vụ đầu độc cựu điệp viên Sergei Skripal và con gái Yulia. Phát biểu trước Quốc hội Anh, bà May cho rằng, chất độc được sử dụng trong vụ tấn công là loại cực độc do Nga sản xuất. Bà nhấn mạnh, nó thuộc nhóm chất độc thần kinh được gọi là Novichok. “Cựu điệp viên Sergei Skripal và con gái bị trúng chất độc thần kinh Novichok ở cấp độ quân sự, loại do Nga điều chế”, bà May nêu rõ.

Nhà lãnh đạo Anh đưa ra hai kịch bản: hoặc Nga liên quan trực tiếp trong vụ đầu độc này, hoặc Moscow để cho một chất độc thần kinh rơi vào tay những đối tượng khác. Bà May cho biết, Bộ Ngoại giao Anh đã triệu tập Đại sứ Nga để “giải thích hai khả năng đó”. Và “nếu như không có bất cứ phản ứng đáng tin nào từ Moscow, London sẽ kết luận việc đầu độc ông Skripal cấu thành nên hành động sử dụng vũ lực trên lãnh thổ Anh”.

Dù Thủ tướng May chưa nói chuyện với Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhưng Washington cuối cùng ra tuyên bố chỉ trích vụ việc sau một tuần từ chối đưa ra bình luận. Thư ký Báo chí Nhà Trắng Sarah Sanders khẳng định: “Việc sử dụng chất độc thần kinh chết người đối với công dân Anh trên đất Anh là một sự xỉ nhục”. Trong một tuyên bố riêng biệt hôm 12-3 (giờ Mỹ), Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson lúc đó nói rằng, “hành động thực sự khủng khiếp này..., rõ ràng đến từ Nga”. Theo ông, cần phải có “những đáp trả thích đáng”.

Nga không thể “lạy ông tôi đứng bụi này”

Moscow đã gọi những tuyên bố này là “vô căn cứ”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho rằng, những gì đang diễn ra trong Quốc hội Anh về vụ đầu độc cựu điệp viên Skripal là “trò diễn xiếc trong Quốc hội Anh, một chiến dịch thông tin – chính trị dựa trên sự khiêu khích”.

Theo Bộ Ngoại giao Nga, những cáo cuộc của London mang tính chất khiêu khích và nhằm mục đích hủy hoại lòng tin vào Nga với tư cách là nước chủ nhà Vòng Chung kết bóng đá Thế giới (World Cup 2018). Phía Moscow nhấn mạnh, dù vụ việc chưa được điều tra, nhưng giới chức Anh đưa ra kết luận Nga liên quan vụ này, đồng thời yêu cầu trừng phạt Moscow và tẩy chay World Cup 2018. 

Trong ngày 13-3, Bộ Ngoại giao Nga triệu Đại sứ Anh tại Moscow Laurie Bristow, nhưng không cho biết thêm các chi tiết khác. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng đã đề nghị London cho phép Moscow tiếp cận chất độc thần kinh được sử dụng trong vụ đầu độc nói trên, đồng thời nhấn mạnh Nga không đáng bị đổ lỗi về vụ việc, khẳng định sẵn sàng hợp tác với London để điều tra vụ đầu độc này. 

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Nga không dại gì hành động theo kiểu “lạy ông tôi đứng bụi này” như vậy. Theo các chuyên gia, ông Skripal là một cựu điệp viên và kẻ phản bội đất nước, và nếu Moscow muốn ông chết, họ đã phải làm điều này từ khi ông còn ở trên lãnh thổ nước Nga.

KHẢ ANH

Chất độc Novichok là gì? Novichok thật ra là tên chung của một nhóm chất độc hóa học. Trong nhóm này có ít nhất một loại có độc tính cao hơn 5 đến 8 lần chất độc thần kinh VX, vốn từng được sử dụng vụ sát hại công dân Triều Tiên Kim Jong-Nam ở sân bay Malaysia. Tờ Telegraph của Anh dẫn lời nhà hóa học Vil Mirzayanov cho biết, Novichok mạnh gấp 10 lần so với bất kỳ chất độc thần kinh nào và những người bị nhiễm chất độc này đều không thể cứu chữa. Tuy nhiên, không giống như VX, đa số các chất độc Novichok được xem là vũ khí hóa học nhị phân, tức là nó được tạo ra từ hai thành phần hóa chất, nếu để riêng không có độc tính nhưng khi kết hợp lại gây chết người. Vì vậy, các thành phần hóa chất không bị liệt vào danh sách cấm và rất dễ sản xuất.