Cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 14 của Malaysia kể từ khi nước này giành được độc lập nhanh chóng trở thành một trong những khoảnh khắc quan trọng nhất trong lịch sử 61 năm của đất nước này.

Thủ tướng Najib Razak (trái) và cựu Thủ tướng Mahathir Mohamad là đối thủ chính trong cuộc bầu cử lần này.          Ảnh: CNN

Thủ tướng đương nhiệm Najib Razak đang tìm kiếm nhiệm kỳ nữa và ngay cả khi Liên minh Mặt trận Dân tộc (BN) của ông giành chiến thắng, tỷ lệ ủng hộ thấp trong các cuộc thăm dò cho thấy thấy thách thức đối với sự lãnh đạo của ông Najib từ bên trong đảng BN.

Còn nếu thua trong cuộc bầu cử lần này, sự nghiệp ông với vai trò Thủ tướng, lãnh đạo BN và rất có thể là một chính trị gia chắc chắn sẽ kết thúc. Sự lựa chọn của người dân Malaysia trong cuộc bầu cử ngày 9-5 sẽ không nằm giữa liên minh cầm quyền và các đảng đối lập mà cuộc bầu cử còn được xem là cuộc trưng cầu dân ý trực tiếp đối với ông Najib.

Trong 5 năm qua, ông Najib không mấy được lòng người dân. Trong khi liên minh của ông giành đa số ghế Quốc hội cần thiết để thành lập chính phủ, nó chỉ nhận được khoảng 47% số phiếu ủng hộ. Đó là kết quả chưa từng thấy trong nền chính trị Malaysia, nơi liên minh của ông Najib nắm quyền cai trị liên tục kể từ khi đất nước giành được độc lập vào năm 1957.

Nhân tố Mahathir Mohamad

Có một lý do lớn khác khiến cuộc bầu cử lần này là thách thức lớn đối với ông Najib: ông Mahathir Mohamad, cựu lãnh đạo Malaysia, người cai trị đất nước 22 năm trước khi nghỉ hưu năm 2003, đã trở lại.

Sức mạnh của cựu thủ tướng 92 tuổi thực sự quá khốc liệt. Ông đã liên minh với phe đối lập và hợp tác với những người đã từng là kẻ thù trong phần lớn cuộc đời chính trị của ông. Trong số đó có Anwar Ibrahim, phó thủ tướng từng bị ông Mahathir cầm tù vì tội tham nhũng và kê khai gian lận. Dù cả hai ông Mahathir và Anwar đều là những chính trị gia lôi cuốn nhất Malaysia và có thể giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, họ khó có được phép lạ để lật đổ ông Najib.

Việc vẽ lại bản đồ bầu cử gần đây làm xáo trộn đại diện của các khu vực đô thị và cộng đồng người Hoa, vốn tẩy chay chính phủ, với các cử tri ở nông thôn, theo truyền thống ủng hộ quyền lực của liên minh cầm quyền. Bridget Welsh, một học giả và chuyên gia nổi tiếng về chính trị ở Malaysia, ước tính rằng những thay đổi, phần lớn đã xảy ra ở những chỗ cận biên, có thể mang lại lợi thế không cân xứng cho BN. Ông Welsh ước tính ông Najib có thể trở lại Quốc hội với ít nhất 16,5% số phiếu bầu.

Đây không phải là nhược điểm duy nhất mà phe đối lập đang phải đối mặt. Ủy ban bầu cử của Malaysia cấm phe đối lập sử dụng hình ảnh của ông Mahathir trên các áp phích trong chiến dịch tranh cử và chính ông Mahathir cũng đang bị cảnh sát điều tra theo luật tung tin giả mới của nước này.

Sống sót chính trị

Là con trai của Thủ tướng thứ hai của Malaysia, ông Najib là chính trị gia xuyên suốt. Ông trở thành thành viên Quốc hội khi mới 23 tuổi, để "điền vào chỗ trống" sau cái chết của cha mình. Ở tuổi 25, ông là thứ trưởng và là thành viên nội các của Thủ tướng Mahathir. Ông trở thành thủ hiến bang Pahang khi chưa đầy 30 tuổi và vào năm 1986, ở tuổi 33, ông Mahathir đã bổ nhiệm ông làm Bộ trưởng Thanh niên và Thể thao.

Ông Najib tiếp tục vươn lên để đứng chân trong hàng ngũ của đảng và nền chính trị quốc gia. Năm 2008, ông  Najib, với sự ủng hộ của đảng và ông Mahathir, được bổ nhiệm làm Thủ tướng. Nhiệm kỳ 9 năm của ông Najib không gặp phải trở ngại gì to lớn, ngoài cáo buộc tham nhũng, liên quan đến hàng trăm triệu USD từ một quỹ nhà nước, được gọi là 1MDB, được gửi vào tài khoản ngân hàng cá nhân của ông. Vợ của ông, bà Rosmah Mansor, cũng như hầu hết các chính trị gia của BN cũng không được yêu thích vì được cho là hưởng thụ lối sống quá xa hoa. Hồ sơ của Bộ Tư pháp sau vụ bê bối 1MDB năm ngoái tuyên bố, gần 30 triệu USD của quỹ này đã bị bà Rosmah chi tiêu mua đồ trang sức, cáo buộc mà văn phòng thủ tướng cho là "vô căn cứ".

Bên cạnh đó, cựu Thủ tướng Mahathir có toàn quyền kiểm soát các phương tiện truyền thông quốc gia - mà gần như hoàn toàn thuộc sở hữu của chính phủ hoặc các đảng chính trị liên minh với ông Mahathir. Kết quả là ông Najib không thể kiểm soát câu chuyện theo cách ông Mahathir đã làm. Điều này mang lại cho ông Mahathir và phe đối lập một "hộp xà phòng" có thể thổi phồng ông Najib và BN.

Đối với ông Mahathir, cuộc bầu cử lần này chỉ là lần gieo xúc xắc cuối cùng, nhưng đối với ông Najib, đây có lẽ sẽ là thử thách nghiêm trọng nhất mà ông phải đối mặt trong sự nghiệp chính trị.

AN BÌNH