(Cadn.com.vn) - Bàn đàm phán về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran đang chứng kiến bước thụt lùi đáng sợ khi Tehran một lần nữa bác bỏ yêu cầu của Washington buộc quốc gia Hồi giáo chuyển đổi mục đích sử dụng một địa điểm làm giàu uranium dưới lòng đất.

Nhà Trắng muốn nhà máy tại địa điểm gần thành phố Fordo, tây nam Tehran, đóng cửa hoặc chuyển đổi sang mục đích khác thay vì làm giàu uranium bởi nhà máy này nằm sâu trong lòng núi. Mỹ và đồng minh Israel lo ngại, nhà máy vững chãi này sẽ không bị ảnh hưởng từ một cuộc không kích.

Việc làm gì với nhà máy Fordo này là một trọng tâm trong cuộc thương lượng kéo dài nhiều tháng qua giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) nhằm giảm bớt khả năng của Iran chế tạo bom nguyên tử để đổi lấy việc chấm dứt các biện pháp trừng phạt kinh tế mạnh mẽ.

Đây thật sự là bước thụt lùi bất ngờ bởi trong những vòng đàm phán trước, Iran đã bàn thảo các đề xuất của Mỹ nhằm điều chỉnh lại địa điểm trên. Tuy nhiên, mọi việc đã thay đổi. Tehran viện dẫn trường hợp một máy bay không người lái của Israel bị bắn hạ tháng trước gần địa điểm làm giàu chính ở Natanz để biện minh cho sự cần thiết của việc tiếp tục duy trì Fordo.

Thực tế cho thấy, quyết định của Iran là nhằm vô hiệu hóa ở giai đoạn  nước rút những nỗ lực của Mỹ về khả năng chuyển đổi mục đích các nhà máy làm giàu uranium khác. Bởi bản thân quốc gia Hồi giáo cũng lo ngại nhà máy ở Natanz dễ bị Israel tấn công.

Không những bất đồng về việc này, Washington -  Iran cũng không thể có cùng tiếng nói trong vấn đề "đổi 1 lấy 1" - đổi việc Tehran sẵn sàng hợp tác cùng Mỹ chống IS với việc Nhà Trắng linh hoạt hơn trong các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran. Trong tuyên bố đưa ra hôm 23-9, Mỹ thẳng thừng bác bỏ đề xuất đổi chác này của Iran. Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest cho biết, nỗ lực trong việc thuyết phục Iran từ bỏ tham vọng hạt nhân là "hoàn toàn tách biệt" với quyết định của Tổng thống Barack Obama thành lập liên minh quốc tế chống IS.

Vòng đàm phán mới nhất về chương trình hạt nhân giữa Iran và P5+1 bắt đầu cuối tuần trước và dự kiến sẽ kéo dài ít nhất cho đến ngày 26-9. Các bên nỗ lực đạt một thỏa thuận bền vững nhằm chấm dứt lệnh trừng phạt đối với Iran để đổi lấy việc kiềm chế chương trình hạt nhân của quốc gia Hồi giáo. Các bên đặt ra thời hạn 24-11 cho thỏa thuận lâu dài này. Cho đến nay, hơn nửa chặng đường đã trôi qua, chưa có bất kỳ bước đột phá lớn nào.

Thanh Văn