Trên thực tế, sau bài phát biểu của ông Trump, các nhà đầu tư trên thế giới giảm lo âu nên giá dầu đồng loạt rớt xuống mốc 70 USD/thùng. Giá vàng cũng giảm sâu, rớt khỏi mức cao nhất trong vòng 7 năm qua.

Các nhà đầu tư vui mừng sau khi Tổng thống Donald Trump nói không trả đũa quân sự Iran trong tình hình hiện nay. Ảnh: AFP

Ông Brian Hook - nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về Iran - chỉ có vài phút trong bài phát biểu ngay sau khi ông được trao một bức thư khẩn về vụ tấn công trả đũa của quốc gia Hồi giáo nhằm vào các căn cứ quân sự ở Iraq.

Ông Brian Hook đã ở Los Angeles để nói về chính sách của Mỹ đối với Iran. Khi vừa bước lên bục giảng, ông đã trễ hơn 1 tiếng đồng hồ, và đã dành phần lớn thời gian trong ngày để nói chuyện với các quan chức ở Washington, bao gồm cả ông chủ của mình, Ngoại trưởng Mike Pompeo. Và ngay sau đó, ông lại vội vã đi. Tình hình “căng như dây đàn” ở Trung Đông đang khiến Bộ máy quốc phòng của Mỹ quay cuồng trước khi giảm nhiệt như hiện nay.

Mỹ sẽ không đáp trả bằng quân sự

Sau vụ trả đũa của Iran, Tổng thống Trump có bài phát biểu trong vòng 9 phút, nêu các điểm chính xung quanh diễn biến quân sự nóng bỏng này và nhấn mạnh, Mỹ sẽ không đáp trả bằng quân sự mà bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế.

Đầu tiên, trong bài phát biểu tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã trấn an người dân khi tuyên bố: “Không có người Mỹ nào bị tổn hại trong vụ tấn công của chính quyền Iran. Chúng tôi không bị thiệt hại về người. Các lực lượng Mỹ vĩ đại của chúng ta sẵn sàng cho mọi thứ”. Tổng thống Trump nói rằng, Tehran “dường như đã hạ hỏa”.  Ông Trump cũng nói “sức mạnh cả về quân sự lẫn kinh tế của Mỹ là đòn răn đe tốt nhất”. Tuy nhiên, theo ông, “việc chúng ta có quân đội và khí tài hùng mạnh không có nghĩa là chúng ta phải mang ra dùng”. “Sức mạnh của nước Mỹ, cả về quân sự và kinh tế, là thứ giúp ngăn chặn (Iran) tốt nhất”, Tổng thống Trump nói. Theo ông, Washington sẽ áp dụng ngay các biện pháp trừng phạt tài chính và kinh tế bổ sung đối với quốc gia Hồi giáo và sẽ duy trì cho đến khi nước này “thay đổi hành vi”.

Trong bài phát biểu, ông chủ Nhà Trắng cũng không đưa ra bất kỳ lời đe dọa trực tiếp nào về việc có hành động quân sự đối phó Iran. Điều này cho thấy, Mỹ có thể sẽ không có hành động quân sự mạnh mẽ, ít nhất ngay lúc này, để đáp trả Iran. Điều quan trọng, cuối bài phát biểu ông Trump gửi đi thông điệp cho thấy ông không muốn xảy ra chiến tranh với Iran. “Mỹ sẵn sàng chìa cành ô-liu với tất cả những ai tìm kiếm nó” - vị tổng tư lệnh quân đội Mỹ nói đồng thời nhấn mạnh ông muốn người Iran có “một tương lai tuyệt vời”.

Giới quan sát cho rằng, với bài phát biểu này, rõ ràng ông Trump muốn tháo ngòi căng thẳng sau vụ Mỹ không kích giết tướng Qassem Soleimani hôm 3-1.

Vì sao Mỹ không trả đũa?

Vậy tại sao ông Trump không tuyên bố chiến tranh với Iran?

Giới phân tích cho rằng, việc Tổng thống Trump quyết định không trả đũa vụ tấn công tên lửa là lựa chọn tốt nhất của ông đối với Iran trong tình hình hiện nay khi các mục đích của ông xem ra đã hoàn thành. Thứ nhất, mục tiêu của ông chủ Nhà Trắng - giết tướng Qassem Soleimani đã xong. Thứ hai, ông Trump đã thực hiện được “cái tát vỗ mặt” Iran, điều mà hai người tiền nhiệm là Barack Obama và George W. Bush - vốn đều từng cân nhắc giết Qassem Soleimani - nhưng đã không làm được. Và thứ ba là, Tổng thống Trump là một doanh nhân, không phải là một chiến binh và vì vậy ông chú trọng các biện pháp trừng phạt kinh tế hơn.

Ngoài ra, cuộc tấn công của Iran cũng không nằm ngoài dự đoán của Mỹ. 5 ngày sau khi sát hại tướng Qassem Soleimani trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ở Baghdad, rõ ràng, đây là thời điểm mà chính quyền ông Trump đã chuẩn bị - cho một cuộc tấn công trả đũa trực tiếp từ Iran. Và đáng chú ý, các lực lượng Mỹ tại Iraq đã được Iran cảnh báo trước về vụ tấn công này. Trong một tuyên bố, Thủ tướng Iran, ông Adel Abdul Mahdi, khẳng định đã thông báo với Baghdad 80 phút trước khi vụ tấn công bắt đầu và cho biết, các vụ tấn công sẽ chỉ được giới hạn tại những địa điểm nơi có sự hiện diện của quân đội Mỹ.

Và động thái bĩnh tĩnh cùng những tuyên bố của ông Trump đã cho thấy, có thể sẽ xảy ra thêm các vụ trả đũa từ Tehran nhưng nguy cơ có chiến tranh tổng lực đã giảm. Trên thực tế, sau bài phát biểu của ông Trump, các nhà đầu tư trên thế giới giảm lo âu nên giá dầu đồng loạt rớt xuống mốc 70 USD/thùng. Giá vàng cũng giảm sâu, rớt khỏi mức cao nhất trong vòng 7 năm qua.

KHẢ ANH