Phải mất một thời gian dài, cuối cùng Mỹ chính thức áp dụng cách tiếp cận mới đối với Châu Á - chiến lược “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Mở và Tự do” (FOIP). Lần đầu tiên được nêu ra trong bài phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump, tại APEC vào cuối năm 2017, chiến lược này vẫn chỉ là ý tưởng trên bàn giấy trong gần 18 tháng sau đó. Và FOIP cuối cùng được bổ sung thông qua một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ công bố hồi tháng 6 cũng như các hành động của Mỹ trong khu vực.

Thoạt nhìn, chiến lược này trông giống như “phiên bản cơ bắp” của chính sách mà Mỹ đã thực hiện trong nhiều thập kỷ ở Châu Á. Washington muốn duy trì vị trí ưu việt trong khu vực và nhằm mục đích thực hiện theo cách tương tự - thông qua việc theo đuổi ưu tiên quân sự song song với loạt các liên minh và đối tác chiến lược được kết nối tốt hơn. Điều này có lẽ không quá xa lạ so với những gì mà bà Hillary Clinton hoặc ông Jeb Bush có thể đã làm nếu họ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ở Mỹ năm 2016. Đây là chiến lược được quan tâm vì nó cho thấy cách tiếp cận của Mỹ đối với Trung Quốc. FOIP cho thấy, ít nhất là trong các khía cạnh địa chính trị của mình, Washington đang chọn duy trì tư thế ưu tiên lâu dài.

Thực tế là, Trung Quốc cũng gia tăng liên kết các lợi ích chiến lược và kinh tế ở Châu Á. Hầu hết các quốc gia trong khu vực có quan hệ thương mại với Bắc Kinh lớn hơn đáng kể so với Washington, mặc dù Mỹ vẫn là một nguồn đầu tư rất đáng kể. Điều này không có nghĩa là các quốc gia này sẽ đơn giản chuyển mối quan hệ của họ từ Washington sang Bắc Kinh. Nhưng nếu Washington muốn tiếp tục đóng vai trò thống trị ở Châu Á và đẩy lùi Trung Quốc, họ phải công nhận rằng, các đối tác và đồng minh của họ không còn có lợi ích liên kết gọn gàng như trước đây.

Điều này đã thúc đẩy chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama biến Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trở thành trung tâm của sự tái cân bằng Châu Á. Đó là phương tiện để Washington cố gắng kết nối lại chính trị và kinh tế trong khu vực nơi Trung Quốc trở thành nền kinh tế thương mại hàng đầu. Một trong những hành động đầu tiên của chính quyền Trump là rút khỏi TPP. Nhưng chính quyền của ông Trump hiện đang tham gia vào cuộc chiến thương mại leo thang với Trung Quốc. Washington cũng đặt thuế quan đáng kể đối với Nhật Bản, và thậm chí đã tập trung công khai về việc tát thuế đối với Australia.

Và họ đang cố gắng định hình lại mọi thứ với FOIP, một trò chơi có khung cạnh tranh địa chính trị với Trung Quốc. Nhưng cho đến khi Mỹ phát triển cách tiếp cận kinh tế đối với khu vực liên kết các mục tiêu với các phương tiện chính sách, Washington sẽ cảm thấy vô cùng khó khăn để đạt được mục tiêu của một khu vực tự do và cởi mở.

THANH VĂN