Tối 7-10 (sáng 8-10, giờ Việt Nam), cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên và duy nhất giữa Phó Tổng thống đương nhiệm Mike Pence của đảng Cộng hòa và ứng cử viên “phó tướng” của đảng Dân chủ Kamala Harris đã diễn ra tại Trường đại học Utah, bang Utah, Mỹ.

Thông thường, những cuộc tranh luận của các ứng cử viên phó tổng thống hiếm khi mang tính quyết định và không có nhiều ý nghĩa trong các cuộc bầu cử ở Mỹ. Nhưng năm nay lại khác. Cuộc tranh luận giữa ông Pence và bà Harris năm nay đã được đánh giá có tầm quan trọng và ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử bầu cử của Mỹ bởi những diễn biến bất ổn hiện nay trên chính trường và cả những khó khăn, thử thách từ Covid-19.

Phó Tổng thống đương nhiệm Mike Pence (phải) của đảng Cộng hòa và ứng viên của đảng Dân chủ Kamala Harris trong cuộc tranh luận tối 7-10 (sáng 8-10, giờ Việt Nam).

“Trận địa” Covid-19

“Đối đầu” qua các tấm chắn kính, hai ứng viên đã biến cuộc tranh luận duy nhất của họ thành cuộc mổ xẻ về việc chính quyền Tổng thống Trump xử lý đại dịch Covid-19, trong đó bà Harris cho rằng đây là “thất bại lớn nhất của bất kỳ chính quyền tổng thống nào”.

Ông Pence, người đứng đầu lực lượng đặc nhiệm phòng chống Covid-19 của Tổng thống Trump, thừa nhận rằng: “chúng ta đã trải qua một thời gian rất khó khăn trong năm nay” nhưng vẫn mạnh mẽ bảo vệ phản ứng chung của chính quyền đối với một đại dịch đã giết chết hơn 210.000 người Mỹ. Mọi việc được đẩy lên cao trào khi ông Pence được hỏi về việc chính quyền tổ chức lễ công bố đề cử bà Amy Coney Barrett vào vị trí thẩm phán Tòa án Tối cao ngày 26-9 vừa qua tại Vườn Hồng, Nhà Trắng mà không đảm bảo quy định đeo khẩu trang và giãn cách xã hội. Ông Trump cùng Đệ nhất phu nhân và nhiều quan chức và nhân viên tham gia sự kiện này đã bị mắc Covid-19.

Việc Tổng thống Trump mắc Covid-19 và cả ổ dịch ở Nhà Trắng làm dấy lên nhiều tranh cãi liên quan đến dịch bệnh này là cả những quan ngại về khả năng ông chủ Nhà Trắng sẽ quay trở lại đường đua trong khi chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa là đến ngày bầu cử.  Vì vậy, cuộc tranh luận giữa ông Pence và và Harris đặc biệt thu hút sự chú ý, đồng thời gây áp lực lớn đối với hai ứng viên bởi họ phải sử dụng diễn đàn này để trấn an dư luận cũng như cho thấy họ đã chuẩn bị sẵn sàng và có khả năng gánh vác trách nhiệm lãnh đạo đất nước trong những tình huống khẩn cấp quốc gia. Đây cũng có thể được coi là “bài kiểm tra chính trị”, là buổi diễn tập trước cho một cuộc tranh luận thực sự giữa hai ứng cử viên này trong năm bầu cử 2024, khi cả Thượng nghị sĩ Harris và ông Pence có thể trở thành người đại diện của mỗi đảng tham gia tranh cử.

Khác biệt nhiều vấn đề khác

Không gay gắt, không ngắt lời nhau giống như cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ứng viên tổng thống, ông Pence, 61 tuổi, cựu Thống đốc bang Indiana và có 12 năm phục vụ trong quốc hội, và bà Harris, 55 tuổi, từng làm Bộ trưởng Tư pháp bang California, đã cho thấy sự thay đổi trong phong cách tranh luận, dù có lúc căng thẳng và gay gắt, nhưng vẫn giữ được sự kiểm soát.

Họ tranh luận nghiêm túc và tập trung vào loạt vấn đề quan trọng. Ngoài trọng tâm Covid-19, các chính sách thuế, sự phục hồi kinh tế đến biến đổi khí hậu, bổ nhiệm Thẩm phán Barrett vào vị trí Thẩm phán Tòa Tối cao Mỹ... cũng được mổ xẻ. Về chính sách thuế, hai ứng viên cũng thể hiện sự khác biệt lớn. Trong khi nữ “phó tướng” nhấn mạnh kế hoạch không tăng thuế của ứng viên Tổng thống Joe Biden đối với những người có thu nhập dưới 400.000 USD/năm, ông Pence bảo vệ luật cải cách thuế trị giá 1.500 tỷ USD được thông qua hồi cuối năm 2017, trong đó có việc giảm thuế cho các doanh nghiệp lớn. Bà Harris còn chỉ trích nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump nhằm “vô hiệu hóa” Đạo luật y tế giá rẻ (ACA), hay còn gọi là Obamacare, trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, trong khi ông Pence gọi chính sách này là “thảm họa”.

Hai ứng viên cũng tranh luận khá gay gắt về cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Bà Harris cho rằng, chính quyền ông Trump đã thua trong cuộc canh tranh thương mại với Bắc Kinh, khiến nền kinh tế số một thế giới mất đi 300.000 việc làm trong ngành sản xuất và nhiều nông dân phải phá sản cũng như hoạt động sản xuất bị sụt giảm. Phản pháo trước cáo buộc này, ông Pence nhấn mạnh thỏa thuận giai đoạn 1 với Trung Quốc chính là thành tựu mà chính quyền Tổng thống Trump đạt được trong cuộc chiến thương mại gay gắt này; đồng thời cho rằng nếu đắc cử, ông Biden sẽ đảo ngược các chính sách của ông Trump.

Kỳ phùng địch thủ

Trong cuộc tranh luận, mặc dù bị tấn công dồn dập liên quan tới cách thức chính quyền Tổng thống Trump xử lý đại dịch Covid-19, nhưng ứng viên của đảng Cộng hòa nói đã “hoàn thành nhiệm vụ”.

Ông đưa ra những lập luận sắc bén của người có kinh nghiệm với những chính sách lớn và những thách thức chính trị có được suốt 4 năm làm việc trong chính quyền Tổng thống Trump để phản bác những chỉ trích của đối thủ, cũng như tấn công trở lại. Phó Tổng thống Pence cho rằng người dân Mỹ đã chứng minh trong 8 tháng qua rằng họ đã nhận thức được sự thật. Họ sẵn sàng đặt sức khỏe của gia đình, láng giềng và những người không quen biết lên trên hết. Ông cũng như Tổng thống Trump có niềm tin rất lớn vào người dân Mỹ và khả năng của họ trong việc tiếp nhận thông tin và kiểm chứng trong thực tế.

Bằng sự điềm tĩnh và chắc chắn, phải thừa nhận Phó Tổng thống Pence có màn thể hiện cho thấy ông xứng đáng là nhân vật quan trọng số hai của nước Mỹ.  Ông Pence được đảng Cộng hòa kỳ vọng sẽ giúp Tổng thống Trump lấy lại được sự ủng hộ của cử tri, đặc biệt tại những bang dao động sau cuộc tranh luận đầu tiên được đánh giá không mấy thành công hôm 29-9. Phó Tổng thống Pence cũng cho thấy khả năng trở thành một nhà lãnh đạo mạnh mẽ và sẵn sàng làm thuyền trưởng dẫn dắt nước Mỹ vượt qua sóng gió và thử thách trong trường hợp khẩn cấp quốc gia mà không ảnh hưởng tới vị trí của tổng thống đương nhiệm.

Đối với bà Harris, đây là cuộc tranh luận lớn nhất trong sự nghiệp chính trị. Trong phần tranh luận, ứng viên Kamala Harris cho thấy bà là nhà tranh luận hiệu quả, mạnh mẽ, nhiều năng lượng, có thể giúp lấp đầy khoảng trống và hỗ trợ những điểm yếu của ông Joe Biden, cũng như chứng minh bà hoàn toàn có thể trở thành đại diện của đảng này ra tranh cử trong cuộc đua vào Nhà Trắng 4 năm tiếp theo.

KHẢ ANH