Căng thẳng thương mại giữa Hàn Quốc và Nhật Bản đang leo thang, trong bối cảnh Tokyo dường như sẵn sàng mở rộng quy mô kiểm soát xuất khẩu vượt ra khỏi lĩnh vực nguyên liệu công nghệ cao, động thái có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các quan chức Hàn Quốc đến trụ ở Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp ở Tokyo, Nhật để hội đàm với các đối tác nước chủ nhà vào cuối tuần qua. Ảnh: AFP

Hai đồng minh chủ chốt của Mỹ ở Đông Bắc Á - Nhật Bản và Hàn Quốc đang bị kéo vào một cuộc chiến thương mại đầy khó khăn và chưa hề có lối thoát.

Mọi việc bắt đầu từ ngày 4-7, thời điểm Tokyo siết chặt quy định xuất khẩu sang nước láng giềng 3 vật liệu công nghệ cao dùng trong sản xuất chất bán dẫn và màn hình. Biện pháp này được cho là sẽ ảnh hưởng đến các gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc như Samsung Electronics, SK Hynix và LG Display. Theo một kết quả khảo sát, Hàn Quốc nhập khẩu từ Nhật Bản 94% nhu cầu về các vật liệu trên. Kể từ đó đến nay, cuộc khẩu chiến giữa hai bên đã ngày càng leo thang. Nếu mâu thuẫn tiếp tục, hoặc trở nên tồi tệ hơn, nó cuối cùng có thể làm xói mòn hai quốc gia láng giềng này, cũng như phá vỡ ngành công nghiệp điện thoại thông minh toàn cầu ngay trước mắt khi thế hệ công nghệ 5G đã được chờ đợi từ lâu.

Những vụ kiện cáo

Theo KBS ngày 16-7, các doanh nghiệp Nhật Bản khởi kiện 15 doanh nghiệp Hàn Quốc lên Bộ Thương mại và Ủy ban Thương mại Quốc tế của Mỹ, với cáo buộc bán phá giá mặt hàng lõi thép được sử dụng làm ghim dập tại nền kinh tế số 1 thế giới.

Năm ngoái, Hàn Quốc xuất khẩu lượng lõi thép trị giá 6,87 triệu USD sang thị trường Mỹ. Tuy nhiên, hôm 6-6, Cty Kyocera Senco, một doanh nghiệp sản xuất công cụ của Nhật Bản, đã khởi kiện các doanh nghiệp Hàn Quốc bán phá giá mặt hàng lõi thép tại Mỹ với biên độ bán phá giá là từ 10,23% đến 14,25%. Đối tượng khởi kiện bao gồm tổng cộng khoảng 140 đơn vị, ngoài 15 doanh nghiệp Hàn Quốc còn có các Cty của Trung Quốc và Đài Loan. Một nguồn tin ngoại giao nhận định, thời điểm khởi kiện là trước khi Tokyo công bố về biện pháp siết chặt quy chế xuất khẩu với Hàn Quốc, và còn bao gồm cả doanh nghiệp Trung Quốc và Đài Loan, nên khó xác định động thái này có liên quan đến biện pháp trả đũa kinh tế Seoul của Tokyo hay không.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mâu thuẫn Hàn - Nhật đang dâng cao như hiện nay, vụ kiện trên có thể là yếu tố gây ra những tác động tiêu cực. Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ sẽ công bố kết luận sơ bộ sau khi xem xét thiệt hại đối với ngành công nghiệp trong nước vào ngày 22-7 tới. Thị phần lõi thép dùng cho ghim dập của doanh nghiệp Hàn Quốc tại Mỹ hiện đang đứng thứ hai sau Trung Quốc và xếp trên Nhật Bản.

Nhật tiếp tục “nói cứng”

Bất chấp những phản ứng mạnh mẽ từ Seoul, trong tuyên bố mới nhất hôm 16-7, Tokyo tiếp tục bảo vệ quyết định hạn chế xuất khẩu công nghệ cao sang Hàn Quốc.

Bộ trưởng Công nghiệp Nhật Bản Hiroshige Seko ngày 16-7 cho rằng, lời chỉ trích của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đối với biện pháp này là “không đúng đắn”. “Ngay từ đầu, chúng tôi đã nói rõ đang xem xét các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của mình với mục tiêu đảm bảo an ninh quốc gia. Chúng tôi đã giải thích rằng đó không phải là một biện pháp trả đũa (đối với vụ tranh cãi)...”, ông Seko nhấn mạnh khi phát biểu với các phóng viên.

Quan chức Nhật Bản đưa ra phát biểu trên sau khi Tổng thống Moon Jae-in cho rằng, biện pháp hạn chế xuất khẩu của Tokyo đã “phá hủy khuôn khổ” hợp tác kinh tế song phương và kêu gọi Tokyo bãi bỏ ngay lập tức. Ông Moon cũng phản đối ý kiến cho rằng, Seoul đã chuyển các nguyên liệu nhạy cảm đến Triều Tiên, vi phạm các lệnh trừng phạt LHQ, gọi những cáo buộc đó là một “sự thách thức nghiêm trọng”. Tổng thống Moon Jae-in cũng đã kêu gọi Tokyo quay lại đàm phán.

Hiện tại Tokyo vẫn chưa đáp lời. Trong khi đó, theo giới phân tích, căng thẳng thương mại giữa hai bên sẽ tiếp tục leo thang, trong bối cảnh Tokyo dường như sẵn sàng mở rộng quy mô kiểm soát xuất khẩu vượt ra khỏi lĩnh vực nguyên liệu công nghệ cao, động thái có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhưng một số nhà quan sát dự đoán, động thái của Nhật Bản có thể suy giảm sau cuộc bầu cử Thượng viện hôm 14-7 vừa qua, bởi Thủ tướng Shinzo Abe tận dụng vấn đề thương mại để giành lợi thế chính trị.

KHẢ ANH