(Cadn.com.vn) - Một loạt những tên lửa từ máy bay không người lái (UAV) của Mỹ bắn trúng các sào huyệt của Al-Qaeda tại Yemen vào giữa tháng 4, giết chết hàng chục phiến quân. Tuy nhiên, kết quả này cũng không làm nguôi ngoai những tức giận sau cuộc tấn công nhầm lẫn của Mỹ nhằm vào một đoàn xe đám cưới tại Yemen chỉ 4 tháng trước đó. Dù các UAV gần đây nhắm đúng mục tiêu hơn, chúng vẫn là nguyên nhân khiến vô số thường dân thiệt mạng.

Hai mặt của chương trình

Một năm sau khi Tổng thống Obama đặt ra những điều kiện mới cho cuộc tấn công mục tiêu bằng UAV trên toàn thế giới, các lực lượng Mỹ vẫn thất bại trong việc thực hiện đầy đủ các quy tắc mà ông chủ Nhà Trắng đặt ra: chỉ tấn công khi có một mối đe dọa sắp xảy ra cho người Mỹ và khi không có nguy cơ ảnh hưởng đến những người vô tội.

Trong bài phát biểu tại Đại học Quốc phòng ngày 23-5-2013, ông Obama từng hứa sẽ minh bạch hơn trong hoạt động của UAV, song các nhà lập pháp Mỹ đang ngày càng quan ngại những bí mật xung quanh chương trình này.

Mặc dù UAV có những cuộc tấn công ngoạn mục nhằm vào thủ lĩnh các nhóm phiến quân ở Yemen và Pakistan, Washington ngày càng lo ngại, tác động của chương trình tìm diệt có thể phản tác dụng. "Thiệt hại" được xem như một công cụ để Al-Qaeda tuyển dụng thêm thành viên. Thất bại có thể tạo ra nhiều kẻ thù hơn, một cựu quan chức an ninh quốc gia Mỹ cho biết.

Trong bài phát biểu, ông Obama bảo vệ UAV nhưng hứa hẹn sẽ thu hẹp phạm vi hoạt động. Tuy nhiên, điều này có lẽ sẽ không xảy ra bởi kể từ khi nhậm chức vào năm 2009, vị tổng thống này chưa bao giờ có dấu hiệu cho thấy sẽ từ bỏ bất cứ thứ gì có thể trở thành vũ khí chống khủng bố.

Thi thể các nạn nhân trong vụ tấn công bằng máy bay không người lái hôm 12-12-2013 tại Yemen.  Ảnh: Aljazeera

CIA hay Lầu Năm Góc

Việc ông Obama hạn chế các cuộc tấn công UAV đang có một số tác động. Dù các cuộc tấn công tại Yemen gia tăng gần đây, nhìn chung, tốc độ của các cuộc tấn công và tỷ lệ thương vong dân sự đã giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, Mỹ cũng tạm dừng các cuộc tấn công ở Pakistan kể từ đầu năm nay, sau khi Islamabad yêu cầu Washington kiềm chế căng thẳng trong khi nước này đang đàm phán với Taliban. Ông Obama cũng chuyển quyền kiểm soát chương trình UAV từ tay Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) sang Lầu Năm Góc, cho thấy, ông chủ Nhà Trắng muốn công khai chương trình.

Tuy nhiên, nhà lập pháp Dianne Feinstein, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện, cho rằng, CIA kiểm soát tốt hơn bởi cơ diệt mục tiêu với độ chính xác cao hơn. Một nguồn tin an ninh quốc gia cho biết, số vụ tấn công quân sự vụng về ở Yemen khiến chương trình UAV của Lầu Năm Góc bị đình chỉ hồi đầu năm nay, trong khi CIA, vốn được trang bị các máy bay riêng của mình, vẫn tiếp tục hoạt động.

Quy tắc "gần chắc chắn" của Obama

Trong bài phát biểu vào năm ngoái, ông Obama cho biết, các cuộc tấn công UAV sẽ bị cấm trừ khi "gần như chắc chắn" rằng, không có dân thường nào bị ảnh hưởng. Ông cũng hứa sẽ áp dụng mọi biện pháp phòng ngừa để tránh giết người vô tội.

Theo New America Foundation, số lượng các phiến quân thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Mỹ ở Yemen trong năm nay là 79 người. Ngoài ra, còn có 4 dân thường. Ali, một giáo viên khoa học, thiệt mạng vào năm 2013 khi bị tên lửa từ UAV bắn trúng xe đang lái.

Tuy nhiên, Washington từ lâu cho rằng, các báo cáo có hàng trăm dân thường thiệt mạng trong các cuộc tấn công UAV đã bị phóng đại. Nhưng dù thế nào, thương vong của dân thường là nhiên liệu khiến quan điểm chống Mỹ trong thế giới Hồi giáo gia tăng. Và Al-Qaeda lợi dụng điều này để tuyển dụng thêm nhiều thành viên. Sau vụ việc của Ali, người dân trong vùng bắt đầu nghe các đoạn băng tuyên truyền của Al-Qaeda và quay sang ủng hộ nhóm phiến quân này.

Cựu giám đốc CIA Michael Hayden cho rằng, Washington nên nhìn vào giá trị của mỗi cuộc tấn công, bởi  thực tế, những gì họ nhận sẽ "được ít hơn mất".

An Bình
(Theo Reuters)