Giới phân tích cho rằng, tuyên bố của Tổng thống Donald Trump về việc công nhận Chủ tịch Quốc hội do phe đối lập kiểm soát Juan Guaido là Tổng thống lâm thời Venezuela làm trầm trọng thêm khủng hoảng chính trị ở quốc gia Mỹ Latinh này.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tuyên bố cắt đứt quan hệ với Mỹ trước những người ủng hộ từ ban công Dinh tổng thống Miraflores ở Caracas hôm 23-1. Ảnh: AP

Cuộc khủng hoảng chính trị ở Venezuela đã nhanh chóng leo thang trong ngày 24-1 khi Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro trả đũa việc Mỹ công nhận Chủ tịch Quốc hội do phe đối lập kiểm soát Juan Guaido là lãnh đạo lâm thời Venezuela bằng cách cắt đứt quan hệ với Washington, đối tác thương mại lớn nhất của Caracas.

Bên ngoài thủ đô Caracas, 16 người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình làm rung chuyển một số thành phố ở Venezuela. Các cuộc biểu tình của phe đối lập làm bùng nổ những vụ đụng độ khi các đối tượng quá khích chặn nhiều đường phố, ném đá vào lực lượng cảnh sát chống bạo động buộc cơ quan chức năng phải sử dụng hơi cay để giải tán đám đông. Trong khi đó, chính phủ Venezuela cũng đã huy động một cuộc tuần hành lớn để bày tỏ sự ủng hộ đối với Tổng thống Maduro, đồng thời đáp trả sức ép mạnh mẽ từ phe đối lập và các thế lực nước ngoài.

Bàn tay của Mỹ?

Trong động thái “đổ thêm dầu” vào “chảo lửa” Venezuela, Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi ông Maduro từ chức và tạo điều kiện cho ông Guaido lên nắm quyền Tổng thống. Giới phân tích cho rằng, tuyên bố của Tổng thống Trump làm trầm trọng thêm khủng hoảng chính trị ở quốc gia Mỹ Latinh này.

Ông Trump trước đó cũng đã công nhận thủ lĩnh đối lập Venezuela này là Tổng thống lâm thời của quốc gia Nam Mỹ và còn gọi chính quyền của Tổng thống Maduro là “không hợp pháp”. Đây được xem là động thái nhằm tăng cường sức ép lên Tổng thống Maduro. Trong một tuyên bố, ông Trump cho biết sẽ sử dụng “toàn bộ sức mạnh ngoại giao và kinh tế của Mỹ để thúc đẩy sự phục hồi nền dân chủ tại Venezuela”. Ông Trump cũng kêu gọi chính phủ các nước ở Tây Bán cầu công nhận vai trò Tổng thống lâm thời của ông Guaido.

Để đáp trả, Tổng thống Maduro tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ. Phát biểu trước những người ủng hộ tại Dinh Tổng thống Miraflores, ông Maduro yêu cầu tất cả các nhân viên ngoại giao và lãnh sự Mỹ phải rời khỏi Venezuela trong vòng 72 giờ. Ông Maduro cáo buộc phe đối lập đang dàn dựng một âm mưu đảo chính và kêu gọi quân đội Venezuela đoàn kết và giữ gìn kỷ luật. Và trong phản ứng chính thức, Bộ trưởng Quốc phòng Venezuela Vladimir Padrino tuyên bố, lực lượng vũ trang nước này không công nhận bất cứ tổng thống nào tự phong hoặc bị che phủ bởi những “lợi ích đen tối”.

Cộng đồng quốc tế nói gì?

Mọi việc ở Venezuela diễn biến căng thẳng khi Chủ tịch Quốc hội do phe đối lập kiểm soát Guaido tuyên bố nắm quyền điều hành đất nước với tư cách là “Tổng thống lâm thời”.

Phát biểu trước đám đông hàng chục ngàn người ủng hộ tại Caracas, ông Guaido tuyên bố sẽ tạm thời nắm quyền điều hành đất nước cho tới khi chấm dứt tình trạng “tiếm quyền” của ông Maduro, sau đó sẽ lập ra một chính phủ chuyển tiếp và tổ chức một cuộc bầu cử tự do. Quốc hội do phe đối lập kiểm soát tuyên bố không công nhận nhiệm kỳ mới của Tổng thống Maduro từ hôm 10-1. Tuy nhiên, Quốc hội do phe đối lập kiểm soát đã bị Tòa án Tối cao Venezuela tuyên bố vô hiệu và mọi hoạt động của cơ quan lập pháp này đều không được công nhận. Hiện nay cơ quan lập pháp có quyền hành tối cao tại Venezuela là Quốc hội lập hiến được bầu ra từ năm 2017. Và ngay lập tức, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro gọi đây là cuộc đảo chính do Washington sắp đặt và tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ.

Cộng đồng quốc tế có những phản ứng khác nhau trước những diễn biến ở Venezuela. Ở cùng chiến tuyến với Mỹ, Tổng Thư ký Tổ chức Các quốc gia Châu Mỹ (OAS) Luis Almagro đã ra tuyên bố công nhận ông Guaido là Tổng thống lâm thời của quốc gia Nam Mỹ này. Chính phủ các nước Peru, Paraguay, Brazil, Chile và Colombia cũng ủng hộ ông Guaido. Tuy nhiên, ở một chiến tuyến khác, Nga, Cuba, Mexico, Bolivia, Thổ Nhĩ Kỳ truyền đi thông điệp chính thức nhấn mạnh sự ủng hộ đối với Tổng thống Maduro. Trong đó, Moscow cho rằng, những diễn biến tại Venezuela cho thấy thái độ thật sự của phương Tây với luật quốc tế, chủ quyền và chính sách không can thiệp và các vấn đề nội bộ của nước khác khi “nhúng tay” thay đổi chính quyền ở Venezuela.

Trong tuyên bố mới nhất đưa ra ngày 24-1, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đã kêu gọi tổ chức đối thoại tại Venezuela để tránh cuộc khủng hoảng chính trị vượt ngoài tầm kiểm soát. “Những gì chúng tôi hy vọng là đối thoại có thể diễn ra, và điều chúng tôi tránh tình hình leo thang dẫn đến kiểu xung đột mà sẽ trở thành thảm họa đối với người dân Venezuela và khu vực”, ông Guterres nói tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ.

KHẢ ANH