1MDB đã gây tiếng vang trên toàn thế giới. Các nhà chức trách ở ít nhất 6 quốc gia đang điều tra một mạng lưới giao dịch tài chính rộng lớn từ các ngân hàng Thụy Sĩ đến các thiên đường thuế cũng như trung tâm của Đông Nam Á. Goldman Sachs, một trong những ngân hàng quyền lực nhất Phố Wall, đang phải đối mặt với cáo buộc hình sự ở Malaysia. Theo các công tố viên Mỹ và Malaysia, số tiền từ 1MDB rơi vào túi của một vài cá nhân quyền lực và được sử dụng để mua bất động sản xa xỉ, máy bay riêng, tác phẩm nghệ thuật của Van Gogh và Monet, và thậm chí để tài trợ cho một bộ phim bom tấn Hollywood.

Những ngôi sao hạng A liên quan đến Jho Low.   Ảnh: CNN

Timothy Leissner

Ông chủ ngân hàng người Đức này đại diện cho Goldman Sachs, một trong những tổ chức tài chính hùng mạnh nhất thế giới tại thời điểm ngân hàng đang phủ sóng Châu Á. Sau hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, việc giao dịch của Timothy Leissner ở Đông Nam Á (đặc biệt là Malaysia) đã mang lại cho ngân hàng những khoản thu đáng kể và ông đã vươn lên trở thành chủ tịch của Cty trong khu vực.

Nhưng những thỏa thuận lớn nhất đã đến tay ông khi ông đi cùng đường với Jho Low - được cho là người chơi quyền lực đằng sau 1MDB. Goldman trước đây đã từ chối ông Low với tư cách là khách hàng sau khi các quan chức bày tỏ lo ngại về nguồn tiền của ông ta. Nhưng, theo bản cáo trạng của Mỹ, ông Leissner và một lãnh đạo khác của Goldman, Roger Ng., đã sử dụng các mối quan hệ mạnh mẽ của ông Low để mang tiền về cho Goldman. Ngân hàng này bị cáo buộc đã kiếm được 600 triệu USD phí để thu xếp và bảo lãnh 3 lần bán trái phiếu để tăng 6,5 tỷ USD cho 1MDB trong năm 2012 và 2013.

Ông Leissner nhận tội cáo buộc của Mỹ về âm mưu rửa tiền và vi phạm luật chống tham nhũng bằng cách mua chuộc các quan chức nước ngoài. Malaysia cũng đã đệ đơn kiện ông Leissner, ông Ng. và Goldman Sachs. Ông Ng., người rời khỏi Goldman vào năm 2014, phủ nhận tất cả các cáo buộc. Goldman Sachs cũng phủ nhận mọi hành vi sai trái, cho rằng, các cáo buộc đã "đánh giá sai" và tuyên bố sẽ "bảo vệ chính mình một cách mạnh mẽ". Cty này cáo buộc ông Leissner lừa đảo và xin lỗi về hành vi. Nhưng chính phủ Malaysia đã từ chối lời xin lỗi, kêu gọi ngân hàng trả 7,5 tỷ USD tiền bồi thường.

Những ngôi sao

Vụ bê bối 1MDB không chỉ liên quan đến các chính trị gia và các nhà tài chính đầy quyền lực, mà các ngôi sao hạng A của Hollywood cũng liên quan. Không ai trong số họ bị buộc tội nhưng các kết nối xã hội của họ với ông Low là chủ đề của truyền thông.

Đó là Leonardo DiCaprio. Nam diễn viên từng giành giải Oscar đảm nhận vai chính trong bộ phim "The Wolf of Wall Street" năm 2013, đóng vai trò đồng sản xuất và được tài trợ bởi ông Riza Aziz, con trai riêng của ông Najib. Bộ phim của đạo diễn Martin Scorsese về sự tham lam và tham nhũng đã mang lại cho DiCaprio giải thưởng Quả cầu vàng danh giá dành cho Nam diễn viên xuất sắc nhất, và DiCaprio đã cảm ơn cả ông Aziz và ông Low trong bài phát biểu nhận giải. Các công tố viên Mỹ cho biết số tiền trong 1MDB bị chiếm dụng đã được sử dụng để tài trợ cho bộ phim và Cty sản xuất Red Granit đã giải quyết vụ kiện dân sự với chính phủ Mỹ. Cty phủ nhận mọi hành vi sai trái. Trong khi đó, DiCaprio đã cam kết hỗ trợ các nhà chức trách Mỹ và đã trao trả một bức tranh của Picasso mà ông Low đã tặng cho anh.

Nhà sản xuất thu âm đầy tham vọng Kasseem Dean và người vợ siêu sao Alicia Keys của ông từng là thành viên của vòng tròn bên trong của Jho Low. Dean đã biểu diễn tại lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 31 của Low. Nhạc sĩ cũng đã giới thiệu Low với thế giới những nghệ sĩ giàu có, nơi ông đã mua nhiều tác phẩm, trong đó có một bức tranh của Van Gogh và 2 bức tranh của Monet bằng tiền từ quỹ 1MDB.

Một thành viên khác của vòng tròn này là ngôi sao Paris Hilton, người thừa kế khách sạn, đã gặp ông Low vào năm 2009. Họ thường được nhìn thấy cùng nhau trong các bức ảnh paparazzi, tiệc tùng khắp thế giới, từ các bàn đánh bạc ở Vegas đến sườn dốc trượt tuyết ở Whistler và Saint-Tropez. Siêu mẫu Australia Romaging Miranda Kerr và ca sĩ kiêm diễn viên  Đài Loan Elva Hsiao đều có liên quan đến Jho Low. Sau một loạt những cuộc hẹn hò xa hoa (bao gồm đi thuyền vòng quanh Châu Âu trong 10 ngày), ông Low đã mua cho Miranda Kerr, một trong những siêu mẫu được trả lương cao nhất thế giới, những món quà xa xỉ: một cây đại dương cầm trong suốt, có giá trị lên đến 1 triệu USD, vòng cổ kim cương 11 cara. Cô này sau đó đã nộp các trang sức trị giá hàng triệu USD cho các công tố viên Mỹ. Ông Low cũng từng đưa ca sĩ Đài Loan Elva Hsiao hẹn hò đến Dubai, ăn tối trên một bãi biển tư nhân.

Các phóng viên

Câu chuyện 1MDB sẽ không bao giờ được đưa ra ánh sáng nếu không có sự nỗ lực ngoan cường của các nhà báo đã theo đuổi câu chuyện trong nhiều năm, châm ngòi để quả bom 1MDB nổ tung và buộc các nhà chức trách phải xem xét kỹ lưỡng các giao dịch của quỹ này.

Đó là Clare Rewcastle-Brown, của tờ Sarawak. Hơn một thập kỷ trước, nhà báo người Anh gốc Malaysia này bắt đầu điều tra giới tinh hoa chính trị của Malaysia. Trang Sarawak Report của cô ban đầu tập trung vào các giao dịch mờ ám ở một bang của Malaysia. Nhưng khi một trong những giao dịch ban đầu của 1MDB được thực hiện ở Sarawak, sự chú ý của cô bắt đầu chuyển sang thứ trông giống như "một bộ trang phục rất đáng ngờ". Vào cuối năm 2013, khi phát hiện con trai riêng của ông Najib đã sản xuất bộ phim "The Wolf of Wall Street". "Đó là khi tôi bắt đầu đào bới. Thực sự bởi vì tôi không thể cưỡng lại một câu chuyện quan trọng như vậy",  Rewcastle-Brown cho biết. Đầu năm 2015, Rewcastle-Brown đã nhận được hơn 200.000 tài liệu từ "người thổi còi" Thụy Sĩ Xavier Justo và đưa ra một cáo buộc tuyệt đẹp: 700 triệu USD đã được chuyển trực tiếp vào tài khoản ngân hàng thuộc Cty do Jho Low kiểm soát như một phần của thỏa thuận 1MDB. Một vài tháng sau, dưới tiêu đề "Những phát hiện nhạy cảm!", nhà báo này đã công bố chi tiết với cáo buộc rằng gần 700 triệu USD đã được gửi vào tài khoản ngân hàng của thủ tướng Najib vào năm 2013. Chính quyền Malaysia đã chặn trang web của cô và ra lệnh bắt giữ cô, buộc cô phải tìm đến cảnh sát London để nhờ sự giúp đỡ.

Đó là Tom Wright và Bradley Hope của tờ Wall Street Journal. Cuốn sách Billion Dollar Whale năm 2018 của họ cung cấp chi tiết về Jho Low đã trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất ở Malaysia. Nhưng Tom Wright và Bradley Hope đã điều tra dấu vết tiền của 1MDB trong nhiều năm trước đó. Hope cho biết cuốn sách của họ đã kết tinh vụ bê bối tồi tệ này đối với Malaysia. "Có quá nhiều ồn ào và thông tin sai lệch ngoài kia. Billion Dollar Whale cho thấy cách 1MDB phát triển theo trình tự thời gian", Hope cho biết. Cuốn sách cũng gây áp lực toàn cầu trong việc tìm kiếm Jho Low.

Nếu bạn không đọc gì ngoài báo chí Malaysia và chỉ xem các tin tức truyền hình địa phương ở đỉnh điểm của vụ bê bối 1MDB năm 2015, bạn sẽ bị lừa. Các nhà báo và biên tập viên Malaysia nhanh chóng biết rằng các báo cáo về các vụ bê bối sẽ gây nguy hiểm cho hoạt động của họ, nhưng có những người đã theo đuổi vụ việc và phải trả giá. Đó là nhóm truyền thông The Edge Malaysia. Tờ báo đã xuất bản tin tức cuộc điều tra về các hoạt động của 1MDB và bị tước giấy phép xuất bản với lý do "ảnh hưởng đến trật tự công cộng". "Đây không gì khác hơn là động thái đóng cửa, buộc chúng tôi im lặng", nhà xuất bản Ho Kay Tat nói vào thời điểm đó.

Tony Pua

Dẫn đầu các cáo buộc chống lại 1MDB tại Malaysia là nhà lập pháp Tony Pua, người liên tục đặt ra những câu hỏi đối với chính phủ của ông Najib Razak. "Najib Razak là thủ phạm cuối cùng. Khi có sự nhầm lẫn xuất hiện trong các tuyên bố của ông ấy, tôi sẽ tham gia để điều khiển mọi thứ đi đúng hướng", ông Pua cho biết.

Là thư ký chính trị cho Bộ trưởng Tài chính Malaysia, người đang dẫn đầu cuộc điều tra 1MDB, ông Pua cho biết ông tập trung vào việc "sửa chữa thiệt hại kinh tế". "Vụ bê bối đã xảy ra trong quá khứ, đã đến lúc làm sạch nó. Chúng ta cần mang lại sự tăng trưởng kinh tế và kết thúc 1MDB", ông nói. Ông Pua cho rằng, phiên tòa xét xử ông Najib "chỉ là khởi đầu" và quá trình xét xử có thể diễn ra trong nhiều năm. "Trò chơi ghép hình đã gần hoàn tất nhưng vẫn còn thiếu một vài mảnh. Và tôi tin rằng quá trình xét xử ông Najib Razak sẽ tiết lộ một số điều", ông Pua nói.

AN BÌNH