Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden được nhiều người kỳ vọng sẽ khôi phục và củng cố quan hệ đồng minh với Hàn Quốc trong khi thực hiện cách tiếp cận khác và có nguyên tắc hơn đối với Triều Tiên so với đường lối ngoại giao từ trên xuống của Tổng thống Donald Trump.

Người dân Hàn Quốc xem chương trình tin tức tường thuật về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tại một ga tàu lửa ở Seoul hôm 4-11.

Quan hệ Mỹ - Hàn bất ổn dưới thời ông Trump

Với việc truyền thông đưa tin về chiến thắng của ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử Mỹ 2020, tâm lý của Hàn Quốc nhìn chung là nhẹ nhõm bởi dưới thời Tổng thống Trump, liên minh Mỹ - Hàn đã trải qua một mức độ căng thẳng chưa từng có.

Seoul đã buộc phải đàm phán lại hiệp định thương mại tự do song phương vào năm 2018 theo yêu cầu của Mỹ, với những thay đổi kết quả chỉ mang lại lợi ích cho Mỹ. Theo hiệp định thương mại tự do sửa đổi, Hàn Quốc tăng gấp đôi số lượng xe Mỹ vào thị trường của mình mỗi năm mà không cần phải đáp ứng các quy định công nghiệp trên 50.000 xe, trong khi Mỹ được gia hạn 20 năm cho đến năm 2041 đối với mức thuế nhập khẩu 25% đối với xe bán tải Hàn quốc.

Seoul và Washington một lần nữa bất đồng trong các cuộc đàm phán để xác định mức đóng góp của Seoul trong việc duy trì khoảng 28.500 lính Mỹ ở Hàn Quốc. Hàn Quốc đã đề nghị tăng cường chia sẻ gánh nặng lên tới 13% từ số tiền 870 triệu USD mà họ trả theo thỏa thuận năm ngoái. Hiện Mỹ được cho là đang yêu cầu mức tăng đột biến 50% lên 1,3 tỷ USD. Ông Trump được cho là ban đầu đã yêu cầu Seoul trả 5 tỷ USD mỗi năm, đồng thời chỉ thị các nhà đàm phán Mỹ sử dụng việc cắt giảm quân số Mỹ ở Hàn Quốc như một con bài thương lượng.

Các động thái này của Washington khiến khiều người Hàn Quốc đặt câu hỏi, liệu liên minh Mỹ-Hàn có thể tiếp tục tồn tại nếu ông Trump nắm quyền thêm một nhiệm kỳ nữa hay không. Đối với Seoul, việc quay trở lại quan hệ ngoại giao bình thường dưới thời ông Biden trong tương lai sẽ là một thay đổi đáng hoan nghênh.

Cách tiếp cận khác của ông Biden

“Ông Biden đã tuyên bố rằng ông ấy sẽ không tham gia các hội nghị thượng đỉnh chỉ để chụp ảnh như ông Trump”, ông Bruce Klingner, nghiên cứu viên cao cấp tại tổ chức tư vấn Heritage Foundation có trụ sở tại Washington, cho biết. Ông Trump đã gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un 3 lần, bắt đầu bằng hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nước ở Singapore vào năm 2018. Họ tổ chức hội nghị thượng đỉnh thứ hai tại Hà Nội vào năm 2019, nhưng cuộc gặp đã kết thúc mà không đạt được thỏa thuận nào. Hai nhà lãnh đạo đã gặp lại nhau tại biên giới liên Triều vào tháng 6-2019, nhưng không có tiến triển nào kể từ đó.

Ông Biden đã chỉ trích mạnh mẽ các cuộc gặp này, cho rằng Tổng thống Mỹ chỉ mang lại cho ông Kim sự công nhận toàn cầu mà ông mong muốn từ lâu mà không nhận được bất cứ điều gì. “Triều Tiên có thể sẽ tiếp tục theo đuổi vũ khí hạt nhân, bao gồm cả các cơ chế phân phối như những thứ được thể hiện trong cuộc duyệt binh gần đây”, Celeste Arrington, giáo sư khoa học chính trị và các vấn đề quốc tế tại Đại học George Washington, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Yonhap.

Bình Nhưỡng đã duy trì lệnh cấm thử hạt nhân và tên lửa tầm xa kể từ tháng 11-2017, nhưng họ đã ra mắt một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) mới, tầm xa hơn trong cuộc diễu hành quân sự ngày 10-10 nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập  Đảng Lao động Triều Tiên. “Ông Trump hay ông Biden đều tiếp tục tìm cách phi hạt nhân hóa, nhưng chính quyền Biden sẽ làm như vậy với kế hoạch chi tiết hơn”, ông Arrington cho biết. Ông Biden cho biết ông sẽ gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên, nhưng chỉ khi Bình Nhưỡng đồng ý giảm hoặc từ bỏ kho vũ khí hạt nhân trước. Ông Biden cũng cam kết sử dụng “chính sách ngoại giao có nguyên tắc” để đối phó với Bình Nhưỡng.

Patrick Cronin, Chủ tịch phụ trách vấn đề an ninh Châu Á - Thái Bình Dương tại Viện Hudson, cho rằng, cách tiếp cận của ông Biden có thể giúp giảm căng thẳng mà không phải gạt các đồng minh của Mỹ, chẳng hạn như Hàn Quốc, ra ngoài rìa. Về vấn đề liên minh, ông Cronin cho rằng, ông Biden sẽ khôi phục cảm giác bình thường đối với cách mà Mỹ đối xử với các đồng minh truyền thống của mình, trong đó có Hàn Quốc. “Một chính quyền Biden sẽ xây dựng dựa trên các quy tắc chính sách đối ngoại của lưỡng đảng truyền thống và do đó dễ dự đoán và đáng tin cậy hơn”, ông Cronin nói.

Trong bài phỏng vấn với Yonhap vào cuối tháng trước, ông Biden nói ông sẽ không tìm cách “tống tiền” Hàn Quốc với “những lời đe dọa liều lĩnh” về việc rút quân khỏi nước này. “Với tư cách là Tổng thống, tôi sẽ sát cánh cùng Hàn Quốc, củng cố liên minh của chúng tôi để bảo vệ hòa bình ở Đông Á và hơn thế nữa, thay vì tống tiền Seoul bằng những lời đe dọa liều lĩnh về việc rút quân”, ông Biden nói.

“Hãy đi cùng nhau”

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã gửi lời chúc mừng trên mạng xã hội Twitter đến ông Biden, mong muốn được hợp tác cùng Mỹ vì những giá trị chung. Ông viết: “Xin chúc mừng Joe Biden và Kamala Harris. Liên minh của chúng ta rất bền chặt và mối quan hệ giữa hai nước chúng ta rất bền chặt. Tôi rất mong được hợp tác với các bạn vì những giá trị chung của chúng ta. Tôi rất kỳ vọng vào việc thúc đẩy và mở ra sự phát triển quan hệ song phương trong tương lai”. Tổng thống Hàn Quốc kết thúc bằng câu “Katchi Kapshida!”, một câu nói tiếng Hàn có nghĩa “Hãy đi cùng nhau!”.

Các đảng phái chính trị ở Hàn Quốc ngày 8-11 cho biết, chiến thắng của ông Biden sẽ giúp nâng cao hơn nữa mối quan hệ liên minh giữa Hàn Quốc - Mỹ. Trong thông điệp chúc mừng đăng trên facebook, Hạ Nghị sĩ Lee Nak-yon, Chủ tịch đảng Dân chủ (DP) cầm quyền viết: “Trong thời kỳ ông Biden làm Tổng thống, tôi tin rằng liên minh Hàn - Mỹ sẽ trở nên vững chắc hơn. Hàn Quốc và Mỹ sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ để đạt được hòa bình và thịnh vượng ở Đông Bắc Á và thế giới, dựa trên mối quan hệ đồng minh vững chắc”. “Tôi hy vọng tiến trình hòa bình trên bán đảo Triều Tiên có thể được kích hoạt trở lại và con đường xây dựng hòa bình vĩnh viễn trên bán đảo có thể được vạch ra càng sớm càng tốt”, ông Lee lưu ý.

Hạ Nghị sĩ Bae June-young, phát ngôn viên của Đảng Quyền lực Nhân dân (PPP) đối lập chính, nhấn mạnh: “Hàn Quốc sẽ sát cánh cùng Mỹ nếu nước này tiếp tục hoạt động như một nhà lãnh đạo có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế”. Ông cũng kêu gọi ông Biden tập hợp các nỗ lực phi hạt nhân hóa Triều Tiên và xây dựng hòa bình trên bán đảo này.

AN BÌNH