Ngày 3-3, Trưởng công tố của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) Fatou Bensouda cho biết, bà đã mở một cuộc điều tra chính thức về các tội ác bị cáo buộc xảy ra tại các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng, một động thái khiến Israel kịch liệt phản đối.

Một người đàn ông Palestine vẫy cờ Palestine trong cuộc biểu tình phản đối các khu định cư của Israel tại thành phố Nablus, Bờ Tây, hôm 26-2.   Ảnh: EPA

Trong một tuyên bố, bà Bensouda nói: "Hôm nay, tôi xác nhận văn phòng công tố của ICC bắt đầu cuộc điều tra   liên quan tới tình hình tại Palestine". Bà Bensouda khẳng định cuộc điều tra sẽ xem xét cả hai bên trong cuộc xung đột và được tiến hành "độc lập, công bằng và khách quan".

Trước đó, vào năm 2019, bà Bensouda từng tuyên bố đã có "cơ sở hợp lý" để mở cuộc điều tra tội ác chiến tranh đối với các hành động quân sự của Israel ở Dải Gaza cũng như hoạt động định cư của Israel ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng từ năm 1967.

Tuyên bố của Tòa án Hình sự Quốc tế nêu rõ, quyết định mở cuộc điều tra được thực hiện sau các cuộc khảo sát sơ bộ thực hiện 5 năm qua. Tòa án Hình sự Quốc tế trước đó cũng nhận định, cả lực lượng phòng vệ Israel và các nhóm vũ trang Palestine đều có khả năng phạm tội ác chiến tranh tại Bờ Tây, bao gồm Đông Jerusalem và dải Gaza. Trước đó, vào năm 2019, bà Bensouda từng tuyên bố đã có "cơ sở hợp lý" để mở cuộc điều tra tội ác chiến tranh đối với các hành động quân sự của Israel ở Dải Gaza cũng như hoạt động định cư của Israel ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng từ năm 1967. Hồi tháng 2, ICC đã ra phán quyết rằng họ có thẩm quyền điều tra tình hình ở Palestine và các tội ác chiến tranh có thể xảy ra.

Palestine hoan nghênh

Chính quyền Palestine đã hoan nghênh quyết định của ICC, ca ngợi đây là động thái "cần thiết và khẩn cấp" về các tội ác xảy ra trên lãnh thổ Palestine. Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Palestine Riyad al-Maliki nêu rõ: "Các tội ác của các nhà lãnh đạo Israel đối với người dân Palestine đang diễn ra một cách có hệ thống và phổ biến, khiến cuộc điều tra này trở nên cần thiết và cấp bách. Việc ICC tiến hành điều tra về các hành vi phạm tội của Israel là bước đi vốn đã được chờ đợi từ lâu, nhằm đạt được công lý cho người Palestine... Chúng tôi hy vọng có những hoạt động điều tra nghiêm túc ở cấp quốc tế nhằm đem lại công lý cho các nạn nhân Palestine".

Phong trào Hồi giáo Hamas cũng hoan nghênh quyết định của ICC, cũng như lên tiếng bảo vệ các hành động của phong trào này. Người phát ngôn của Hamas ở Gaza Hazem Qassem nói với Reuters rằng: "Đó là một bước tiến trên con đường thực hiện công lý cho những nạn nhân của chúng ta... Sự phản kháng của chúng tôi là chính đáng, nó nhằm để bảo vệ mọi người. Luật pháp quốc tế chấp nhận sự phản kháng một cách chính đáng".

Mỹ, Israel lên án

Thủ tướng Israel Benjnamin Netanyahu đã lên án quyết định của ICC và thề sẽ hành động nhằm "hủy bỏ quyết định thái quá này". “Tòa án Hình sự Quốc tế không lên tiếng về Iran, Syria và các chế độ khác trong khi có thành kiến với Israel. Vì vậy Israel chỉ còn một điều cần làm, đó là đấu tranh cho sự thật. Người dân Israel cam kết sẽ đấu tranh cho sự thật đến khi những hành động thái quá này chấm dứt”, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định.

Theo một thông báo của Văn phòng Thủ tướng, ông Netanyahu cho rằng, việc mở cuộc điều tra là "cuộc tấn công" chống lại Israel. Ngoại trưởng Israel Gabi Ashkenazi thúc giục các đồng minh không hợp tác trong cuộc điều tra này, cho rằng ICC không có thẩm quyền điều tra Israel. Trong một thông báo, Ngoại trưởng Ashkenazi cho rằng: "Israel là một nền dân chủ có hệ thống pháp lý độc lập và hiệu quả, đồng thời không phải là một thành viên của tòa án này". Tổng thống Reuven Rivlin cho rằng, quyết định của ICC là "đáng hổ thẹn", khẳng định: "Chúng tôi tự hào về những người lính của mình, những người con trai và con gái của chúng tôi... những người đã đứng lên bảo vệ đất nước qua nhiều thế hệ, là hàng rào bảo vệ trước những kẻ muốn làm hại chúng tôi".

Trong một động thái nhằm bày tỏ sự ủng hộ với đồng minh, cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết, nước này phản đối mạnh mẽ quyết định của ICC. "Chúng tôi kiên quyết phản đối và thất vọng với thông báo của công tố viên ICC về việc bắt đầu mở cuộc điều tra về tình hình người Palestine", ông Price nói. Theo ông, người Palestine "không được coi là một dân tộc có chủ quyền," và Israel không tham gia ICC, vì vậy cuộc điều tra không thể được tiến hành trên cơ sở chính thức. “Cuộc điều tra "là một đòn giáng bất công nhằm vào Israel. Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì cam kết mạnh mẽ với Israel và an ninh của nước này, bao gồm việc phản đối các hành động không công bằng nhằm vào Israel. ICC không có thẩm quyền trong vấn đề này", ông Price nói.

AN BÌNH