Ngày 22-11, Tòa án quốc tế xét xử tội phạm chiến tranh tại Nam Tư cũ (ICTY) đã ra phán quyết cuối cùng, tuyên án tù chung thân đối với tướng Ratko Mladic, cựu Tư lệnh quân đội Serbia tại Bosnia - Herzegovina do phạm tội ác diệt chủng và chống loài người trong cuộc chiến tranh kéo dài từ năm 1992-1995.

Phiên tòa phải dừng lại 45 phút và các nhân viên buộc phải đưa bị cáo ra ngoài sau khi ông la hét phản đối. Mặc dù luật sư biện hộ cho tướng Mladic nói rằng, theo các tổ chức y tế của Anh và Mỹ, nếu phiên tòa vẫn tiếp tục diễn ra, bị cáo có thể tử vong do bị cao huyết áp. Tuy nhiên, Thẩm phán Alphons Orie, chủ tọa phiên tòa, không đồng tình và từ chối hoãn. "Tất cả mọi thứ ông nói đều là dối trá", Mladic hét vào trong phòng xử án khi bị đưa ra ngoài.

Mladic bị buộc 2 tội danh diệt chủng và 9 tội ác chống lại nhân loại và tội ác chiến tranh vì vai trò của ông trong cuộc xung đột ở Nam Tư cũ trong giai đoạn 1992-1995, khiến 100.000 người thiệt mạng và 2,2 triệu người khác phải di dời. Luật sư của Mladic, Dragan Ivetic cho biết "chắc chắn" y sẽ kháng cáo.

Mladic bị buộc tội tổ chức một chiến dịch thanh lọc sắc tộc, trong đó có việc giết hàng ngàn đàn ông và bé trai Hồi giáo ở Srebrenica vào tháng 7-1995. Đây là vụ thảm sát tồi tệ nhất xảy ra ở Châu Âu kể từ Thế chiến II. Công tố viên Serge Brammertz cho rằng, "phán quyết hôm nay là một mốc quan trọng trong lịch sử của tòa án và công lý quốc tế".

"Hướng tới tương lai"

Tại một trung tâm hỗ trợ phụ nữ là nạn nhân của cuộc chiến ở Sarajevo, mọi người vui mừng với phán quyết của tòa án.

Cao ủy Nhân quyền LHQ Zeid Ra'ad Al Hussein gọi Mladic là "mẫu mực của cái ác" và cho rằng, bản án y nhận là "chiến thắng quan trọng cho công lý". "Mladic đã gây ra những tội ác đen tối nhất ở Châu Âu kể từ Thế chiến II. Bản án dành cho y là một bằng chứng cho thấy sự can đảm và quyết tâm của những nạn nhân và nhân chứng, những người không bao giờ từ bỏ hy vọng đưa y ra công lý", Zeid cho biết.

Tại Serbia, Tổng thống Aleksandar Vucic, kêu gọi mọi người hãy hy vọng tương lai. "Hôm nay không phải là một ngày vui, cũng không phải buồn, mà là để xem những gì chúng ta muốn trong tương lai. Tất cả chúng ta đều biết rằng bản án sẽ như thế. Không có ai không biết điều đó trước. Tôi kêu gọi tất cả công dân Serbia bắt đầu nhìn vào tương lai", ông Vucic cho biết.

Liên minh Châu Âu (EU) kêu gọi các nước Balkan hãy vì những nạn nhân trong cuộc chiến Bosnia mà hợp tác theo hướng hòa giải. Mặc dù không đưa ra bình luận chi tiết về phán quyết của ICTY, nhưng EU cho rằng Châu Âu đã vượt qua được những ngày đen tối và bi kịch nhất trong lịch sử.

Ratko Mladic là ai?

Cựu tướng Mladic, nổi tiếng với biệt danh "Tên đồ tể của Bosnia", là chỉ huy quân đội Serbia tại Bosnia khi đội quân này tiến vào thị trấn Srebrenica vào tháng 7-1995. Trong những ngày tiếp theo, 8.000 đàn ông và bé trai Hồi giáo bị đội quân của y giết hại. Nhà đàm phán hòa bình Bosnia, Richard Holbrooke, từng mô tả Mladic là "một trong những kết hợp chết người mà lịch sử hiếm khi xuất hiện - một kẻ giết người có sức lôi cuốn".

Ngoài ra Mladic còn bị cáo buộc phạm tội ác chống loài người khi vây hãm thị trấn Sarajevo, nơi mà lực lượng của y đã cô lập thành phố với thế giới bên ngoài. Các lực lượng Serbia đã bắn đạn pháo từ trên cao vào thị trấn mỗi ngày, khiến cư dân Sarajevo ở thung lũng bên dưới phải hứng lấy. Hơn 10.000 người, chủ yếu là dân thường, đã thiệt mạng.

Sau khi chiến tranh kết thúc năm 1995, Mladic chạy trốn. 16 năm sau, vào ngày 26-11-2011, y bị phát hiện và bắt giữ khi cảnh sát đột nhập khu vườn của một ngôi nhà nhỏ ở miền bắc Serbia. Ngay lập tức, y bị chuyển sang Hague (Hà Lan) để giao nộp cho ICTY. Tòa án đặc biệt này được thành lập để truy tố những tội ác đã phạm phải trong cuộc xung đột Balkan. Phiên tòa xét xử y, bắt đầu vào năm 2012, đã kéo dài 530 ngày với sự tham gia của 500 nhân chứng. Trước khi vụ án bị hoãn lại hồi tháng 12-2016, các công tố viên đã đề nghị bản án chung thân đối với y.

Phán quyết lần này của tòa án đối với Mladic được đưa ra hơn 1 năm sau khi nhà lãnh đạo chính trị Bosnia Radovan Karadzic bị kết án 40 năm tù vì vai trò của ông trong cuộc xung đột năm 1990. Cựu Tổng thống Serbia Slobodan Milosevic cũng bị bắt vào năm 2001 nhưng đã chết trước khi phiên xử kết thúc.

Tại một cuộc họp báo sau phán quyết, con trai của Mladic, Darko, cho biết, cha mình cảm thấy thương tiếc cho mọi nạn nhân của cuộc xung đột. Darko cho rằng, Mladic không thể chấp nhận trách nhiệm về những điều mà mình không làm. Darko lập luận rằng những gì đã xảy ra ở Srebrenica là "hợp pháp".

AN BÌNH