(Cadn.com.vn) - Hơn 40 năm trôi qua, những chàng trai Ba Na năm xưa chân trần, băng rừng, vượt thác kéo gỗ xây lăng Bác Hồ giờ đã “tóc bạc, da mồi” nhưng tình yêu dành cho Bác không bao giờ nguôi. Nhìn cánh rừng, họ lại nhớ về Bác và tự hào kể cho con cháu nghe một thời theo Bác Hồ, theo cách mạng.

Băng rừng tìm gỗ

Chiều về, làng Đắc Asêl (xã Sơn Lang, H. K’Bang, Gia Lai) tĩnh mịch trong sương. Hình ảnh nhà tranh vách đất năm xưa đã thay màu ngói mới, san sát cửa nhà. Đưa chúng tôi men theo dọc bìa rừng, già Đinh Hmunh (63 tuổi) hồ hởi kể về những ngày gian khổ góp công sức, cưa gỗ xây lăng Bác. Ông xúc động: “Nếu ngày đó già không trực tiếp vào rừng kéo gỗ thì không thể tin được những việc đã làm: rừng núi cheo leo, hiểm trở, không máy móc hỗ trợ mà kéo những khúc gỗ to đi xuyên rừng hàng chục cây số. Chỉ có tình yêu và tấm lòng dành cho Bác mới làm được”. Già Hmunh nhớ lại: sau khi Bác mất, cuối năm 1973 đầu năm 1974, Trung ương có chủ trương kêu gọi mỗi địa phương cùng cả nước chung tay để xây lăng cho Người. Tỉnh Gia Lai–Kon Tum lúc bấy giờ không có gì quý hơn ngoài những cánh rừng bạt ngàn, nhiều gỗ quý. Với đặc tính gỗ cứng, không bị mối mọt, màu nâu thẫm đẹp mắt nên gỗ trắc được chọn để đưa ra thủ đô. Ngày làm lễ phát động “lên rừng đốn gỗ”, những người dân Ba Na ở xã Hà Nừng (nay là Sơn Lang),  không ai bảo ai kéo nhau, mỗi người mỗi việc lên rừng chọn những cây to nhất, đẹp nhất. Ông Ksor Ní–nguyên Bí thư Tỉnh ủy chặt nhát búa đầu tiên vào gốc trắc già. Sau lời kêu gọi, hàng trăm người không ngại gian khổ lặn lội vào núi cao, rừng sâu tìm gỗ thể hiện tấm lòng của mình với Bác.

Dân làng Đắc Asêl luôn thờ ảnh Bác Hồ để thỏa niềm mong ước được gặp Bác.

“Tham gia tìm gỗ có nhiều người lắm: bộ đội, dân quân và thanh niên trong làng. Người già biết cái đường, biết cây gỗ thì đi trước, lũ thanh niên mang theo rìu, rựa theo sau. Những cây gỗ to được đẽo vuông vức, rộng 40cm, dài 5m rồi đục lỗ hai đầu để buộc dây kéo. Cứ mỗi tổ gồm 40 người thay nhau kéo gỗ đi xuyên rừng hàng chục ki-lô-mét. Những chỗ dốc cao, nhóm trước dẫn lối, nhóm sau kéo thả chậm rãi cho gỗ khỏi tuột xuống núi. Cứ thế, ngày kéo đêm nghỉ. Có những cây ở xa phải kéo cả tháng mới ra tới điểm tập kết gần Quảng Ngãi và được lên xe chở ra Hà Nội”, già Hmunh kể lại. Nhớ về một thời, đôi mắt già Đinh Xích (81 tuổi) ánh lên vẻ tự hào. Mặc dù gian khổ, ăn củ mì, rau rừng, uống nước suối nhưng không ai nản chí, “bám rừng” 3-4 tháng liền. Già Xích cười bảo: “Tôi chỉ tham gia kéo được 2 cây gỗ nhưng kỷ niệm ngày đó mãi không quên”. Vết thương bên chân phải của ông trong một lần kéo gỗ vẫn còn, trở thành niềm kiêu hãnh của ông mỗi khi có ai hỏi kỷ niệm băng rừng tìm gỗ của người Ba Na góp công xây dựng lăng Bác Hồ.

Với kỳ tích “tay không kéo gỗ xuyên rừng Trường Sơn Đông”, già Đinh Văn Lực nói khéo: Nếu kéo bằng sức người không thì không làm xuể mà nhờ vào “sáng kiến” từ khó khăn. Theo đó, những cây gỗ tròn được mọi người lót làm “bánh xe”, kéo đến đâu chêm vào đến đó thì đường có xa mấy cũng vượt qua. Thế là 50 m3 gỗ trắc đã được đẽo vuông vắn vượt hàng trăm ki-lô-mét ra thủ đô an toàn.

Già Hmunh (trái) và già Đoàn tự hào là những người băng rừng tìm gỗ xây lăng Bác.

Mong một lần ra thăm lăng Bác!

Sau hơn 40 năm, những người tham gia kéo gỗ năm xưa giờ đã già, nhiều người đã khuất núi nhưng câu chuyện dân làng kéo gỗ xây lăng Bác Hồ vẫn được lưu truyền ở ngôi làng Ba Na này... Đời sống của người dân nơi đây nay đã phát triển, từ chỗ thiếu ăn mùa giáp hạt đã có của ăn của để. Bà con biết trồng cây cà-phê, hồ tiêu... thay cây lúa rẫy truyền thống. Mới đây, đường Đông Trường Sơn qua xã đã hoàn thành tạo điều kiện thông thương, không còn cách trở như trước. Người Ba Na cũng yêu rừng, bảo vệ rừng nên nhiều lâm sản phụ quý ở rừng K’bang như: mật ong, nấm linh chi, kim tuyến... giúp lại bà con có thêm thu nhập. Già Đinh Hmunh chia sẻ: “Giờ không còn lo cái ăn từng bữa nữa, ngoài lên rẫy tôi thường dành thời gian kể cho lũ trẻ nghe về truyền thống của làng, cho chúng biết tấm lòng người Ba Na với Bác. Chỉ tiếc cái giấy khen của tỉnh tặng đã hỏng mất rồi. Trước đây, lúc nghe tin Bác mất cả làng khóc thương, để tưởng nhớ bà con treo ảnh Bác lên thờ”.

Gần tuổi 70 nhưng giọng già Đinh Văn Đoàn vẫn hào sảng khi nhắc đến một thời kéo gỗ. Ông khoe, trước đây làm Bí thư đoàn xã, mình ông chỉ đạo 4 tổ, mỗi tổ từ 30-40 người vào rừng kéo gỗ. Những cây gỗ trắc to, đẹp nhất được anh em chọn lựa rất kỹ để đưa ra xây lăng Bác. Mọi việc luôn được ông chỉ đạo suôn sẻ, gỗ đưa ra tới Hà Nội vẹn toàn “mười cây như một”, về sau ông được nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười tặng giấy khen. “Giờ tuổi cao sức yếu rồi, nguyện vọng cuối đời của tôi là được ra thăm lăng Bác để tận mắt thấy Bác và xem gỗ của người Ba Na được đặt trong lăng Bác”, già Đinh Văn Đoàn nói. Trao đổi với chúng tôi, ông Đinh Xuân Phiết–Phó chủ tịch HĐND xã Sơn Lang băn khoăn: “Chúng tôi biết các bác ấy có nhu cầu ra thăm lăng Người nhưng do địa phương không có điều kiện nên chưa đưa các bác đi được”. Biết còn nhiều khó khăn, điều kiện chưa cho phép thế nên để thỏa lòng mong ước được gặp Bác, ở các ngôi làng Ba Na, người dân đều thờ ảnh Người ở vị trí trang trọng nhất.

M.T